Εξωσωματική Γονιμοποίηση: Φυσικός κύκλος ή διέγερση ωοθηκών; Ποια τεχνική να επιλέξετε

Πολλά ζευγάρια, όταν πρόκειται να υποβληθούν σε ένα πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης, συχνά προβληματίζονται αν είναι καλύτερα να επιλέξουν φυσικό κύκλο ή διέγερση ωοθηκών. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ των δύο τεχνικών, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, αλλά και σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η κάθε τεχνική;

Στον φυσικό κύκλο, παρακολουθούμε υπερηχογραφικά την φυσιολογική διαδικασία ωρίμανσης του ενός ωοθυλακίου, που παράγεται από την γυναίκα κάθε μήνα και η λήψη του ωαρίου του εμπεριέχεται σε αυτό, προκειμένου να γίνει γονιμοποίηση και παραγωγή ενός εμβρύου.

Στον αντίποδα είναι η διέγερση των ωοθηκών, με την λήψη φαρμάκων (ορμόνη FSH που φυσιολογικά κυκλοφορεί στον οργανισμό της γυναίκας), προκειμένου να παραχθούν περισσότερα ωάρια, συνήθως 6 με 12 ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας.

Και στις δύο περιπτώσεις απαιτείται ο ίδιος χρόνος για τη λήψη του/των ωαρίων (δύο εβδομάδες). Η λήψη τους γίνεται με απλή χειρουργική διαδικασία και, στη συνέχεια, διενεργείται η γονιμοποίηση στο Εμβρυολογικό Εργαστήριο, όπου και γίνεται παρακολούθηση-αξιολόγηση του/των εμβρύων και εμβρυομεταφορά.

Επομένως, έχουμε (όχι πάντα όπως θα δούμε) ένα έμβρυο στο φυσικό κύκλο, και αντιθέτως πολλά σε κύκλο με διέγερση των ωοθηκών, όπου συνήθως τοποθετούμε στη μήτρα δυο επιλεγμένα έμβρυα και καταψύχονται αυτά που περισσεύουν. Αυτή η σημαντική διαφορά εξηγεί και τα χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας του φυσικού κύκλου σε σχέση με την διέγερση των ωοθηκών.

Πλεονεκτήματα φυσικού κύκλου

• Δεν λαμβάνονται φάρμακα
• Απλούστερη διαδικασία
• Μικρότερο κόστος
• Λιγότερες επισκέψεις

Μειονεκτήματα φυσικού κύκλου

• Χαμηλό ποσοστό επιτυχίας 20% (τοποθέτηση ενός εμβρύου, ασθενής 35-40 ετών).
• Πιθανότητες το πολύ 70% να ληφθεί το ωάριο, να γονιμοποιηθεί και να προκύψει έμβρυο κατάλληλο για εμβρυομεταφορά ή κατάψυξη. Συνεπώς, μία στις τρεις προσπάθειες φυσικού κύκλου δεν οδηγεί σε δημιουργία εμβρύου.
• Απαιτούνται κατά μέσον όρο έξι προσπάθειες για να επιτευχθεί βιώσιμη κύηση. Τελικά έτσι το κόστος υπερβαίνει αυτό μιας «κανονικής» προσπάθειας.

Πλεονεκτήματα κύκλου διέγερσης ωοθηκών

• Υψηλό ποσοστό επιτυχίας 50% (τοποθέτηση δύο εμβρύων, ασθενής 35-40 ετών).
• Κατάψυξη υπεράριθμων εμβρύων, άρα δυνατότητα περισσότερων εμβρυομεταφορών από μία προσπάθεια διέγερσης.
• Δυνατότητα επιλογής καλών (βιώσιμων) εμβρύων.

Μειονεκτήματα κύκλου διέγερσης ωοθηκών

• Ανάγκη χρήσης υποδόριων ενέσεων.
• Πλέον απαιτητική διαδικασία, περισσότερες επισκέψεις.
• Κίνδυνος υπερδιέγερσης ωοθηκών.
• Υψηλότερο κόστος.

Ενδείξεις Φυσικού κύκλου και Διέγερσης ωοθηκών

Οι ιατροί που εξειδικεύονται στην εξωσωματική γονιμοποίηση, συχνά αντιμετωπίζουν ζευγάρια που επιμένουν να υποβληθούν στη διαδικασία του φυσικού κύκλου, προκειμένου να αποφύγουν τη λήψη φαρμάκων.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να τονίσουμε ότι τα φάρμακα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, χρησιμοποιούνται για περισσότερο από 40 χρόνια, χωρίς να έχουν συσχετισθεί με γυναικολογικό καρκίνο ή άλλες σοβαρές ασθένειες. Επίσης, η χορήγηση των φαρμάκων αυτών είναι απλή, και γίνεται υποδόρια με χρήση ειδικής συσκευής από την ίδια τη γυναίκα στην κοιλιακή χώρα.

Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται ο φυσικός κύκλος:

• σε γυναίκες με ιστορικό γυναικολογικής κακοήθειας.
• σε γυναίκες με ηθικά/ θρησκευτικά κωλύματα για παραγωγή πολλών γαμετών
• σε προγραμματισμό εμβρυομεταφοράς κατεψυγμένων εμβρύων.
• σε νέες γυναίκες μικρότερες των 35 ετών, όπου τα ποσοστά επιτυχίας είναι υψηλότερα.
• σε γυναίκες με χαμηλό ωοθηκικό δυναμικό (χαμηλή ΑΜΗ) που δεν ανταποκρίνονται στη διέγερση των ωοθηκών.

Συνήθως πρόκειται για γυναίκες μεγαλύτερης αναπαραγωγικής ηλικίας όπου μπορεί να καταψύχονται τα έμβρυα (embryo banking), ώστε να γίνει μία εμβρυομεταφορά 2-3 εμβρύων.

Η διέγερση των ωοθηκών αποτελεί τον “χρυσό κανόνα” και αγκαλιάζει σχεδόν όλο το φάσμα των ασθενών. Σαν τεχνική συντομεύει τον χρόνο επίτευξης μίας εγκυμοσύνης και προσφέρει δυνατότητα κατάψυξης εμβρύων για μελλοντικές προσπάθειες του ζευγαριού.

Συμπερασματικά

Τόσο ο φυσικός κύκλος όσο και η διέγερση των ωοθηκών, είναι τεχνικές που θα πρέπει να εφαρμόζονται εξατομικευμένα σε κάθε υπογόνιμο ζευγάρι, έπειτα από ενδελεχή ενημέρωση από τον εξειδικευμένο ιατρό στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Ο φυσικός κύκλος αν και θεωρείται μια χαμηλού κινδύνου και φιλική προς την γυναίκα διαδικασία, έχει χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις γυναικών άνω των 40 ετών, καθώς ενδέχεται να χαθεί πολύτιμος αναπαραγωγικός χρόνος.

Σε κάθε περίπτωση, ο χρόνος αποτελεί μια σημαντική παράμετρο για την επιλογή της κάθε μεθόδου στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Το one size fits all δεν έχει θέση στην Ιατρική και επομένως και στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση.