Διαταραχές ύπνου: Η εξέταση – κλειδί που αποκαλύπτει τα προβλήματα

Με τον όρο μελέτη ύπνου περιγράφουμε την εξέταση που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την διάγνωση των πολλαπλών νοσημάτων του ύπνου. Ο ασθενής για να μπορέσει να κάνει αυτή την εξέταση πρέπει να απευθυνθεί σε εξειδικευμένο ιατρό με ειδικότητα ιατρικής του ύπνου ή σε ένα κέντρο που αναλαμβάνει να κάνει αυτή την εξέταση.

Για να μπορέσει να γίνει η μελέτη ύπνου, ο ασθενής κοιμάται για ένα βράδυ στην κλινική-εργαστήριο, για να μπορέσει να γίνει η καταγραφή πολλαπλών παραμέτρων (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ηλεκτρο-οφθαλμογράφημα, ηλεκρομυογράφημα, έλεγχος αναπνοής με ειδικούς αισθητήρες, έλεγχος κίνησης μυών θώρακος και κοιλιάς, καρδιογράφημα, έλεγχος ροχαλητού, οξυμετρία, καθορισμός θέσης σώματος, έλεγχος κινήσεων άκρων, βιντεοσκόπηση για καταγραφή παθολογικών νυκτερινών συμπεριφορών) του σε όλη τη διάρκειας της νύχτας ενόσω ο ασθενής κοιμάται. Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης τα αποτελέσματα μελετώνται από γιατρό με ειδικότητα ιατρικής του ύπνου.

Μελέτη ύπνου: Πότε πρέπει το άτομο να προβεί σε αυτή την εξέταση;

Για να συστήσει ο γιατρός την μελέτη ύπνου, σημαίνει πως το άτομο εμφανίζει συμπτώματα όπως: Ροχαλητό, διακοπές αναπνοής κατά τον ύπνο, πολλαπλές αφυπνίσεις για ούρηση, μη αναζωογονητικό ύπνο, υπνηλία στη διάρκειας της ημέρας, έντονη ημερήσια κόπωση, πονοκεφάλους, προβλήματα μνήμης, έλλειψη συγκέντρωσης, διαταραχές του συναισθήματος, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, εφιάλτες και διαταραχές ονείρων, προβλήματα αϋπνίας.

Μελέτη ύπνου: Ποιες ομάδες ανθρώπων πάσχουν συνήθως από διαταραχές ύπνου;

Διαταραχές ύπνου εκδηλώνουν πιο συχνά σε:

• Άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος,
• Άτομα με ανατομική διαμόρφωση (π.χ. οπισθογναθία, μικρογναθία κλπ) που προδιαθέτει για υπνική άπνοια.
• Άτομα με υποθυροειδισμό ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
• Ασθενείς με καρδιακά νοσήματα (καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή, ανθεκτική στα φάρμακα υπέρταση).
• Ασθενείς με διάφορα αναπνευστικά ή νευρολογικά νοσήματα.
• Άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ.
• Άτομα που λαμβάνουν ηρεμιστικά ή άλλα νευρολογικά-ψυχιατρικά φαρμακευτικά σκευάσματα.

Σε ποιες παθήσεις μπορεί να βοηθήσει η μελέτη ύπνου;

Η μελέτη ύπνου μπορεί να φανεί χρήσιμη στη διάγνωση διαφόρων παθήσεων όπως:

• η υπνική άπνοια και η κατάταξή της σε αποφρακτικού ή κεντρικού τύπου
• νευρολογικές -νευρομυικές παθήσεις όπως σε νόσο κινητικού νευρώνα, νόσο πάρκινσον ή επιληψία
• παραϋπνίες όπως οι διαταραχές συμπεριφοράς στο στάδιο REM ύπνου, η υπνοβασία, οι υπνικοί τρόμοι
• υπερυπνίες όπως η ναρκοληψία
• οι αϋπνίες
• διαταραχές ύπνου σε άτομα με αναπνευστικές, καρδιολογικές, μεταβολικές παθήσεις

Μελέτη ύπνου: Ποια η διαδικασία;

Η μελέτη ύπνου πραγματοποιείται το βράδυ σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Ο ασθενής κοιμάται σε ένα άνετο δωμάτιο με σύγχρονο εξοπλισμό. Υπό συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις (πχ. στα πλαίσια επείγοντος προεγχειρητικού ελέγχου για να ληφθούν κατάλληλα μέτρα πριν την επέμβαση, ή σε ασθενείς με αναπηρίες που αδυνατούν να μετακινηθούν στο εργαστήριο κλπ) μελέτη ύπνου μπορεί να γίνει και στο σπίτι, χωρίς όμως να έχει την αξιοπιστία στης κανονικής μελέτης ύπνου στο εργαστήριο. Οι περιορισμένες καταγραφές για το σπίτι καταγράφουν ελάχιστες παραμέτρους και τα ποσοστά τεχνικών λαθών και μη έγκυρου αποτελέσματος είναι υψηλά.

Στη διάρκεια της εξέτασης τοποθετούνται στον ασθενή ειδικά καλώδια-ηλεκτρόδια -αισθητήρες (πρόκειται για μια ανώδυνη και αναίμακτη διαδικασία) σε διάφορα σημεία του κεφαλιού και του υπόλοιπου σώματος. Τα ηλεκτρόδια αυτά συνδέονται με ένα ειδικό μηχάνημα και για την παρακολούθηση ζωτικών λειτουργιών του εγκεφάλου, της καρδιάς και της ροής του αέρα από το στόμα και την μύτη. Σε όλη τη διάρκεια της εξέτασης, εκπαιδευμένο προσωπικό παρακολουθεί τις κινήσεις του ασθενή καθώς και τις μετρήσεις.

Τι είναι η πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου με αναπνευστική συσκευή θετικής πίεσης;

Σε αυτή την περίπτωση μελέτης ύπνου πραγματοποιείται η ίδια διαδικασία με πριν, με τη διαφορά πως χρησιμοποιούνται αναπνευστικές συσκευές για την θεραπεία της υπνικής άπνοιας ή άλλων διαταραχών αναπνοής σε περιπτώσεις ασθενών με αναπνευστικές, καρδιολογικές, νευρολογικών και άλλων παθήσεων.

Ποια στοιχεία μας δίνει η μελέτη ύπνου;

Με τη βοήθεια αυτής τη εξέτασης καταγράφονται τα στάδια του ύπνου, η μικρο-αρχιτεκτονική του ύπνου, οι διαταραχές αναπνοής (άπνοιες, υπόπνοιες , υπο-αερισμός), το ροχαλητό, οι πτώσεις στον κορεσμό αιμοσφαιρίνης, αρρυθμίες, και κινήσεις των άκρων στη διάρκεια του ύπνου. Από την σύγχρονη βιντεοσκόπηση διαπιστώνεται ύπαρξη παθολογικών νυκτερινών συμπεριφορών.

Ποιοι μπορούν να διενεργήσουν την μελέτη ύπνου;

Η μελέτη ύπνου είναι μια εξέταση που πραγματοποιείται πάντα από εξειδικευμένο προσωπικό σε ειδικά διαμορφωμένο εργαστήριο. Διάγνωση τίθεται από πνευμονολόγο, νευρολόγο ή ψυχίατρο που έχει και την ειδικότητα της ιατρικής του ύπνου. Με βάση τα ευρήματα της εξέτασης ο ειδικός ιατρός ύπνου θα συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.

Οι συνθήκες τις πανδημίας στέρησαν από πολλούς ανθρώπους με διαταραχές ύπνου την δυνατότητα πρόσβασης στα εργαστήρια ύπνου. Οι δύσκολές συνθήκες οδήγησαν πολλούς στην διενέργεια μη πιστοποιημένων εξετάσεων ύπνου (με ποικίλο και αμφιλεγόμενο εξοπλισμό) από ιατρικούς και μη φορείς που ουδεμία σχέση είχαν με την ιατρική του ύπνου. Οι συνθήκες επιτρέπουν πλέον την ομαλή λειτουργία πολλών εργαστηρίων και δίδουν στους ασθενείς σωστή διάγνωση και θεραπεία. Η μη πιστοποιημένη (ερασιτεχνική) προσέγγιση των διαταραχών ύπνου από μη ειδικούς ιατρούς και ακατάλληλο εξοπλισμό οδηγεί σε τραγικά λάθη (λανθασμένη διάγνωση, υπο-διάγνωση) και στερεί από τους ανθρώπους την δυνατότητα να έχουν έναν υγιή ύπνο.

Με αφορμή και την φετινή παγκόσμια ημέρα ύπνου ας συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι ο ύπνος είναι ένα αγαθό απέναντι στο οποίο όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Η εξέλιξη της ιατρικής του ύπνου έχει οδηγήσει στην επιτυχή αντιμετώπιση των νοσημάτων του ύπνου, αρκεί ο ασθενής να απευθυνθεί σε ειδικό ιατρό ύπνου στα πλαίσια ενός πιστοποιημένου εργαστηρίου διαταραχών ύπνου,