Γράφει η Νατάσα Παζαΐτη*
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου που προσβάλλει τις γυναίκες. Αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία θανάτου από γυναικολογικό καρκίνο παγκοσμίως. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι μια στις δέκα γυναίκες θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ενήλικης ζωής της.
Αντίθετα στους άντρες είναι ο πιο σπάνιος τύπος καρκίνου. Αποτελεί μόνο το 1% συνολικά των καρκίνων που εμφανίζονται στον αντρικό πληθυσμό.
Η προτίμηση του καρκίνου στο μαστό των γυναικών οφείλεται στο γεγονός ότι ο μαστός είναι ένας αδένας που επηρεάζεται απόλυτα από την οιστρογονική δραστηριότητα και σχετίζεται με τη γονιμότητα των γυναικών. Αντίθετα στους άντρες ο αδένας του μαστού είναι υποπλαστικός και δεν έχει καμία λειτουργική δραστηριότητα και σημασία.
Είναι ίδιος ο καρκίνος του μαστού σε όλους;
Η απάντηση είναι όχι. Υπάρχουν διαφορετικά είδη καρκίνου του μαστού, το κάθε είδος με τα δικά του χαρακτηριστικά, τη δική του συμπεριφορά και το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Όπως κάθε γυναίκα είναι διαφορετική, έτσι και κάθε καρκίνος του μαστού αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση: Έχει το δικό του μοριακό προφίλ, τη δική του ταυτότητα, το δικό του δακτυλικό αποτύπωμα. Η ιδιαιτερότητα του κάθε καρκίνου είναι αυτή που υπαγορεύει και τον τρόπο αντιμετώπισής του.
Δύο είναι οι κύριοι τύποι καρκίνου του μαστού:
1. Ο πορογενής καρκίνος του μαστού, ο οποίος αναπτύσσεται στους γαλακτοφόρους πόρους που μεταφέρουν το γάλα στην θηλή.
2. Ο λοβιακός καρκίνος του μαστού, ο οποίος αναπτύσσεται στα λόβια του αδένα που αποτελούν την παραγωγική μονάδα του μαστού, όπου παράγεται το γάλα.
Το 80% των καρκίνων του μαστού στις γυναίκες είναι πορογενής, αναπτύσσεται δηλαδή μέσα στους γαλακτοφόρους πόρους. Το υπόλοιπο 20% είναι λοβιακός και αναπτύσσεται στα λόβια, όπου παράγεται το γάλα.
Στους άνδρες ο λοβιακός καρκίνος του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνιος και ασυνήθιστος καθώς ο αδένας τους δεν έχει λόβια και δεν παράγει γάλα.
Ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες εμφανίζεται από την ηλικία των 30 ετών και το ποσοστό εκδήλωσής του αυξάνεται σημαντικά στις ηλικίες μεταξύ 50-65 ετών. Το 75% των καρκίνων που εμφανίζονται στον μαστό των γυναικών είναι ορμονοεξαρτώμενοι, έχουν δηλαδή υποδοχείς οιστρογόνων – προγεστερόνης. Αυτό σημαίνει ότι ο ορμονοεξαρτώμενος καρκίνος τροφοδοτείται και αναπτύσσεται από τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες στις ωοθήκες των γόνιμων γυναικών. Κι ενώ θα περίμενε κανείς με την εμμηνόπαυση, οπότε σταματάει η παραγωγή των ωοθηκικών ορμονών, το ποσοστό εμφάνισης ορμονοεξαρτώμενων καρκίνων να μειώνεται, αντίθετα το ποσοστό αυτό αυξάνεται σημαντικά, κυρίως την πρώτη 15ετία μετά την εμμηνόπαυση. Η έναρξη υποστροφής του μαστικού αδένα, η αύξηση του λιπώδους ιστού -στον οποίο μεταβολίζονται τα οιστρογόνα, η διατάραξη των φυσιολογικών κυκλικών αλλαγών του μαστού, ενοχοποιούνται για την αύξηση της εμφάνισης καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση.
Στους άνδρες ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται κυρίως στην ηλικία των 65-70 ετών, είναι αποκλειστικά ορμονοεξαρτώμενος και οφείλεται στην δυσαρμονία οιστρογόνων – τεστοστερόνης στον οργανισμό.
Το 80% των καρκίνων του μαστού στις γυναίκες είναι σποραδικός, δηλαδή τυχαίος, και οφείλεται σε γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μόνο σε ποσοστό 20% είναι κληρονομικός και οφείλεται σε κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις.
Αντίθετα στους άνδρες το 80% των καρκίνων του μαστού είναι κληρονομικός και ελάχιστα σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Είναι ίδια η θεραπεία σε άνδρες και γυναίκες;
Η ολική μαστεκτομή με συναφαίρεση της θηλής αποτελεί την μοναδική χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του μαστού στον άνδρα γιατί ο μαστός βρίσκεται ακριβώς πίσω από την θηλή. Καθώς ο ανδρικός μαστός είναι μικρός και υποπλαστικός η μαστεκτομή δεν μεταβάλλει αισθητά την εμφάνισή του. Η χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του μαστού στον άνδρα δεν έχει καμία επίδραση στην ψυχική, συναισθηματική, κοινωνική και σεξουαλική του ζωή.
Όταν μία γυναίκα εμφανίζει καρκίνο του μαστού η ζωή της αλλάζει. Στην αρχή διακατέχεται από φόβο, πανικό, αγωνία θανάτου. Στη συνέχεια αισθάνεται ότι η συγκεκριμένη ασθένεια δεν απειλεί απλά την υγεία της αλλά και τη θηλυκή της υπόσταση, το σύμβολο της γυναικείας φύσης και ομορφιάς. Αισθάνεται ότι ανατρέπεται η ισορροπία στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική της ζωή. Σήμερα όμως η ποιότητα ζωής των γυναικών με καρκίνο του μαστού έχει βελτιωθεί θεαματικά. Κάθε γυναίκα με καρκίνο του μαστού αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή περίπτωση, η θεραπεία εξατομικεύεται και σε στενή συνεργασία μαζί της σχεδιάζουμε την χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου. Στη θεραπευτική χειρουργική του μαστού έχουμε ενσωματώσει την ογκοπλαστική χειρουργική με σκοπό την αισθητική αποκατάσταση του χειρουργημένου μαστού. Με αυτόν το συνδυασμό οι δυσμορφίες και ασυμμετρίες που δημιουργούσαν οι επεμβάσεις διατήρησης του μαστού αποτελούν παρελθόν. Με την ογκοπλαστική χειρουργική αποκαθιστούμε πλήρως το σχήμα και τον όγκο του χειρουργημένου μαστού εφαρμόζοντας ένα ευρύ φάσμα χειρουργικών τεχνικών μετάθεσης και αναδιανομής του μαζικού ιστού. Επιπλέον διορθώνουμε την ασυμμετρία που δημιουργείται στον όγκο του ετερόπλευρου υγιούς μαστού.
Ακόμα και στην περίπτωση που επιλέγεται η μαστεκτομή, οι εξελιγμένες τεχνικές της επανορθωτικής χειρουργικής που εφαρμόζουμε δίνουν τη δυνατότητα της άμεσης αποκατάστασης του χειρουργημένου μαστού. Η φυσική εικόνα του μαστού ολοκληρώνεται πλήρως με την αναδημιουργία του συμπλέγματος θηλής – θηλαίας άλω, με τη χρήση δερματικών κρημνών από τον νέο μαστό αλλά και με τον χρωματισμό της θηλής με τη μέθοδο του ιατρικού τατουάζ θηλής.
Δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας η γυναίκα διακατέχεται από αγωνίες και ερωτηματικά. Γι’ αυτό είμαστε πάντα δίπλα της για να λύσουμε απορίες, να απομακρύνουμε τις γκρίζες σκέψεις και να την βοηθήσουμε να αποδεχθεί πάλι το σώμα της, να επανακτήσει την αυτοπεποίθησή της, να φροντίζει περισσότερο τον εαυτό της και να συνεχίσει την ζωή της φυσιολογικά ανάμεσα στους ανθρώπους που αγαπά και την αγαπούν.
Η θεραπεία ξεκινάει από την πρόληψη
Το βασικό όπλο στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού αποτελεί η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση. Στους άνδρες δεν προβλέπεται προληπτικός έλεγχος των μαστών καθώς η εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνια. Επιπλέον η εμφάνιση ενός μικρού ογκιδίου γίνεται αμέσως αντιληπτή από τους άνδρες γιατί ο μαστός τους είναι πολύ μικρός και εύκολος στην ψηλάφηση. Η μαστογραφία στους άνδρες, ακόμη και στις περιπτώσεις ψηλαφητών ογκιδίων, δεν έχει απόλυτη ένδειξη και δεν είναι διαγνωστική.
Αντίθετα στις γυναίκες ο προληπτικός έλεγχος με μαστογραφία, υπέρηχο μαστών και κλινική εξέταση είναι απαραίτητος. Ξεκινάει από την ηλικία των 40 ετών και γίνεται ετησίως. Πολλές φορές οι προληπτικές εξετάσεις θα πρέπει να ξεκινούν από πολύ μικρότερη ηλικία.
Στην Κλινική μας σχεδιάζουμε το εύρος, το είδος και τη συχνότητα των διαγνωστικών εξετάσεων με βάση το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό κάθε γυναίκας. Το διαγνωστικό πρόγραμμα εξατομικεύεται σύμφωνα με την προσωπικότητα κάθε γυναίκας (συνήθειες, τρόπος ζωής, προσωπικές επιλογές), το οικογενειακό της ιστορικό, τη μορφολογία του μαστού της και τους παράγοντες κινδύνου με βάση τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος εξασφαλίζει ότι, ακόμα και στην περίπτωση εμφάνισης καρκίνου, ο εντοπισμός θα γίνει σε τόσο πρώιμο στάδιο ώστε με ελάχιστη χειρουργική και φαρμακευτική παρέμβαση να επιτύχουμε την απόλυτη θεραπεία.
*Η Νατάσα Παζαΐτη, MD, PhD, FEBS, είναι Γενική Χειρουργός – Ειδική Χειρουργός Μαστού, Διευθύντρια Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας και Αποκατάστασης Μαστού – Metropolitan General.
