Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο εντόπισαν μια πρωτεΐνη-κλειδί, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Cell Biology, αποκαλύπτει ότι η πρωτεΐνη ιμπορτίνη-11, μεταφέρει τη βιταμίνη β-κατενίνη (που ευθύνεται για την πρόκληση του καρκίνου) στον πυρήνα των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου, όπου προκαλείται ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων.
Η αναστολή αυτής της διαδικασίας μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη πολλών από τους καρκίνους του παχέος εντέρου που προκαλούνται από τα αυξημένα επίπεδα της β-κατενίνης.
Περίπου το 80% των καρκίνων παχέος εντέρου σχετίζονται με μεταλλάξεις στο γονίδιο APC, που προκαλούν τα αυξημένα επίπεδα της β-κατενίνης. Την αύξηση αυτή ακολουθεί συσσώρευση πρωτεϊνών στον πυρήνα των καρκινικών κυττάρων, διαδικασία η οποία μπορεί να ενεργοποιήσει αναρίθμητα γονίδια που προκαλούν πολλαπλασιασμό των κυττάρων και ενισχύουν την ανάπτυξη και διατήρηση των όγκων στο παχύ έντερο. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο η β-κατενίνη εισέρχεται στον κυτταρικό πυρήνα μετά την αύξηση των επιπέδων της δεν είναι απόλυτα κατανοητός.
«Οι μοριακοί μηχανισμοί πίσω από τη μεταφορά της β-κατενίνης στον πυρήνα παραμένουν ασαφείς, γι’αυτό και θελήσαμε να εντοπίσουμε ποια γονίδια απαιτούνται για αυτή τη συνεχή δραστηριότητα της β-κατενίνης στα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου που φιλοξενούν τις μεταλλάξεις του APC», σημειώνει ο Stephane Angers, καθηγητής Φαρμακευτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Χρησιμοποιώντας το σύστημα γενετικής τροποποίησης CRISPR, γνωστό ευρύτερα ως «μοριακό ψαλίδι», επειδή μπορεί και αποκόπτει συγκεκριμένες αλληλουχίες του γονιδιώματος και να τις αντικαθιστά με άλλες, ο Δρ. Angers και οι συνεργάτες του ανέπτυξαν μια νέα τεχνική που τους επιτρέπει να ελέγξουν το ανθρώπινο γονιδίωμα για γονίδια που υποστηρίζουν τη δραστηριότητα της β-κατενίνης στα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου μετά την αύξηση των επιπέδων τους από τις μεταλλάξεις στο APC. Ένα από τα βασικά γονίδια που εντόπισαν ήταν το IPO11, το οποίο κωδικοποιεί την πρωτεΐνη ιμπορτίνη-11, που θεωρείται ότι εμπλέκεται στη διαδικασία εισαγωγής της β-κατενίνης στον κυτταρικό πυρήνα.
Οι ειδικοί βρήκαν ότι η ιμπορτίνη-11 δεσμεύει τη β-κατενίνη και τη συνοδεύει μέσα στον πυρήνα των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου που φέρουν τις μεταλλάξεις στο γονίδιο APC. Αφαιρώντας, λοιπόν, την ιμπορτίνη-11 από αυτά τα κύτταρα κατάφεραν να αποτρέψουν την είσοδο της β-κατενίνης στον πυρήνα και την ενεργοποίηση των αντίστοιχων γονιδίων.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα επίπεδα ιμπορτίνης-11 στον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι συχνά αυξημένα και ότι η αφαίρεση της πρωτεΐνης αυτής αναστέλλει την ανάπτυξη των όγκων που σχηματίζονται από τα μεταλλαγμένα καρκινικά κύτταρα APC.
«Συμπεραίνουμε ότι η ιμπορτίνη-11 απαιτείται για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου», αναφέρει ο Δρ. Angers. Έτσι, όταν οι επιστήμονες μπορέσουν να μάθουν περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο η ιμπορτίνη-11 μεταφέρει τη β-κατενίνη στον κυτταρικό πυρήνα, ίσως να μπορέσουν να αναπτύξουν νέες θεραπείες που εμποδίζουν τη διαδικασία αυτή και να μειώσουν τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου που προκαλείται από τις μεταλλάξεις στο γονίδιο APC.
