Σύμφωνα με την περιορισμένη έρευνα, τα επί χρόνια μέλη ενός ερευνητικού σταθμού της Ανταρκτικής, κοινωνικά απομονωμένα και αντιμέτωπα με το μονίμως λευκό πολικό τοπίο, είδαν ένα τμήμα του εγκεφάλου τους να συρρικνώνεται κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί.
«Στην αρχή, είναι συναρπαστικό να βλέπεις την άσπρη έρημο», λέει ο φυσιολόγος Alexander Stahn, ο οποίος ξεκίνησε την έρευνα ενώ ήταν στο Charité-Universitätsmedizin του Βερολίνου. «Αλλά μετά είναι συνεχώς το ίδιο».
Η ομάδα, αποτελούμενη από οκτώ επιστήμονες και ερευνητές και έναν μάγειρα, έζησε και εργάστηκε στον γερμανικό ερευνητικό σταθμό Neumayer III για 14 μήνες. Αν και για τους καλοκαιρινούς μήνες στο κέντρο εγκαταστάθηκαν κι άλλοι επιστήμονες, μόνο η αρχική ομάδα βίωσε το μακρύ σκοτάδι του πολικού χειμώνα, τότε που οι θερμοκρασίες μπορούν να πέσουν έως και τους -50 °C, καθιστώντας ακόμα και την εκκένωση αδύνατη. «Αυτή η κοινωνική απομόνωση και το μονότονο περιβάλλον είναι ό,τι πιο κοντινό στην εμπειρία ενός αστροναύτη σε μακρινή αποστολή, το οποίο μπορούμε να βιώσουμε στη Γη», λέει ο Stahn, ο οποίος ενδιαφέρεται να διερευνήσει τι αποτέλεσμα θα είχε το ταξίδι αυτό στον εγκέφαλο.
Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι παρόμοιες καταστάσεις μπορούν να βλάψουν τον ιππόκαμπο, μια περιοχή του εγκεφάλου ζωτικής σημασίας για τη μνήμη και την πλοήγηση στο χώρο. «Για παράδειγμα, οι αρουραίοι μαθαίνουν καλύτερα όταν στεγάζονται μαζί με άλλους αρουραίους ή όταν βρίσκονται σε εμπλουτισμένο περιβάλλον από ό,τι μόνοι τους ή σε ένα άδειο κλουβί», λέει ο Stahn. Αλλά αν αυτό ισχύει και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο παραμένει άγνωστο.
Ο Stahn, στην Ιατρική Σχολή του Perelman στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας πλέον, και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν μαγνητικό τομογράφο για να καταγράψουν τις όψεις των εγκεφάλων τους πριν και μετά την παραμονή τους στο πολικό τοπίο. Κατά μέσο όρο, μια περιοχή του ιππόκαμπου στους εγκεφάλους των μελών συρρικνώθηκε κατά 7% στη διάρκεια της αποστολής, σε σύγκριση με τον ιππόκαμπο υγιών ανθρώπων σε αντιστοιχία φύλου και ηλικίας, που δεν έμειναν στον σταθμό.
«Εντούτοις, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι αυτή η αλλαγή είναι αναστρέψιμη», λέει ο Stahn. «Ενώ ο ιππόκαμπος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε στρεσογόνους παράγοντες όπως η απομόνωση», λέει, «ανταποκρίνεται ιδιαίτερα έντονα και στη διέγερση που προκαλεί μια ζωή γεμάτη κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και διαφορετικά τοπία για εξερεύνηση».
