Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού 2025, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) επισημαίνει τους κινδύνους από την ανεπαρκή κάλυψη εμβολιασμών στην Ευρώπη και δημοσιεύει ένα σύνολο λειτουργικών «εργαλείων» που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι υγειονομικές αρχές για τη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης. Η δεκαπλάσια αύξηση των αναφερόμενων κρουσμάτων ιλαράς και η ανίχνευση του ιού της πολυομυελίτιδας σε τέσσερις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ) το 2024 αποτελούν, σύμφωνα με το ECDC, δύο σαφή σημάδια της ανάγκης για επίτευξη και διατήρηση υψηλής κάλυψης εμβολιασμού για την προστασία των πληθυσμών της Ευρώπης.
Τα εμβόλια έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως. Ο εμβολιασμός παραμένει ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία της δημόσιας υγείας, προλαμβάνοντας ασθένειες όπως η ιλαρά, η πολιομυελίτιδα, η διφθερίτιδα και ο κοκκύτης. Παρ’ όλα αυτά, περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι διαγνώστηκαν με ιλαρά στην ΕΕ/ΕΟΧ το 2024 και 23 άτομα – εκ των οποίων 14 παιδιά κάτω των πέντε ετών – έχασαν τη ζωή τους μετά από λοίμωξη από ιλαρά.
«Χάρη στον εμβολιασμό έχουμε εξαλείψει την ευλογιά και ελέγξει σοβαρές ασθένειες, όπως η πολιομυελίτιδα, η διφθερίτιδα και ο τέτανος. Η πρόκληση σήμερα για τον εμβολιασμό είναι να διαφυλάξουμε αυτά τα κεκτημένα. Χρειάζονται εντατικές προσπάθειες για τη διατήρηση υψηλής κάλυψης. Κάθε δόση εμβολίου μετράει και η σωστή χρονική στιγμή είναι κρίσιμη για τη βέλτιστη προστασία», αναφέρει η Διευθύντρια του ECDC, Pamela Rendi-Wagner.
Σήμερα, το ECDC δημοσιεύει νέα δεδομένα σχετικά με τη σχεδόν δεκαπλάσια αύξηση των κρουσμάτων ιλαράς που καταγράφηκαν στην ΕΕ/ΕΟΧ το 2024. Τα δεδομένα αναδεικνύουν τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο της μείωσης της κάλυψης εμβολιασμού και των κενών στην ανοσία: Από όσους ασθένησαν με ιλαρά και είχαν γνωστό ιστορικό εμβολιασμού, οκτώ στους δέκα δεν είχαν εμβολιαστεί.
Η ιλαρά μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε δεν είναι προστατευμένος – όχι μόνο παιδιά, αλλά και εφήβους και ενήλικες. Περισσότερο από το ένα τέταρτο (26%) των ατόμων που διαγνώστηκαν με ιλαρά το 2024 ήταν άνω των 14 ετών.
Για την αποτροπή επιδημιών ιλαράς και την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών, τουλάχιστον το 95% του πληθυσμού που είναι επιλέξιμος για εμβολιασμό πρέπει να έχει λάβει δύο δόσεις του εμβολίου για την ιλαρά, την παρωτίτιδα και την ερυθρά (MMR). Ωστόσο, τα επίπεδα εμβολιασμού στην ΕΕ/ΕΟΧ εξακολουθούν να υπολείπονται αυτού του στόχου, με πρόσφατες εκτιμήσεις να δείχνουν ότι μόνο τέσσερις χώρες (Ουγγαρία, Μάλτα, Πορτογαλία και Σλοβακία) αναφέρουν κάλυψη και με τις δύο δόσεις.
Η Ευρώπη πρέπει να καλύψει τα υπάρχοντα κενά εμβολιασμού για να διατηρηθεί υγιής
Το ECDC εκτιμά ότι περίπου 600.000 παιδιά ηλικίας 12–23 μηνών ενδέχεται να έχασαν τον πλήρη βασικό εμβολιασμό τους κατά της πολιομυελίτιδας την περίοδο 2022–2023. Μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2024, ανιχνεύτηκε ιός πολυομυελίτιδας τύπου 2 σε δείγματα λυμάτων στη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν αναφερθεί ανθρώπινα κρούσματα πολιομυελίτιδας και η ΕΕ/ΕΟΧ παραμένει απαλλαγμένη από την πολιομυελίτιδα. Ωστόσο, όπως αναφέρει το ECDC για να παραμείνει έτσι, χρειάζονται στοχευμένες εκστρατείες αναπλήρωσης και βελτιωμένη επιτήρηση ώστε να αντιμετωπιστούν τα υφιστάμενα κενά εμβολιασμού.
Τα στοιχεία είναι σαφή: H ανεπαρκής κάλυψη εμβολιασμού αφήνει υπερβολικά πολλούς ανθρώπους ευάλωτους, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που είναι πολύ μικρά για να εμβολιαστούν και των ατόμων που δεν μπορούν να λάβουν εμβόλια για ιατρικούς λόγους. Η προστασία αυτών των ομάδων εξαρτάται από την υψηλή κάλυψη στον γενικό πληθυσμό που είναι επιλέξιμος για εμβολιασμό.
Επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού βασίζονται στην κατανόηση και στην ανταπόκριση στις πεποιθήσεις, τις ανησυχίες και τις προσδοκίες των ανθρώπων. Για να υποστηρίξει τις χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ να λάβουν τέτοια μέτρα, το ECDC δημοσίευσε την έκθεση «Εργαλεία και μέθοδοι για την προώθηση της αποδοχής και της κάλυψης του εμβολιασμού: μια προσέγγιση κοινωνικών και συμπεριφορικών επιστημών». Η έκθεση συγκεντρώνει ένα σύνολο λειτουργικών εργαλείων σε εύχρηστες και προσαρμόσιμες μορφές, βοηθώντας τις υγειονομικές αρχές να προσαρμόσουν τις προσπάθειές τους στις συγκεκριμένες ανάγκες και προκλήσεις των διαφορετικών κοινοτήτων.
Επιπλέον, η ανάπτυξη σύγχρονων ψηφιοποιημένων συστημάτων πληροφόρησης εμβολιασμού για την ταυτοποίηση και προσέγγιση των μη εμβολιασμένων είναι κρίσιμη και πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εθνικών προσπαθειών για τη βελτίωση της απόδοσης και της διαχείρισης του συνολικού εθνικού προγράμματος εμβολιασμού.
Διαβάστε επίσης
Τι θα συμβεί όταν ένα παιδί με ιλαρά πηγαίνει σχολείο – Το βίντεο του ΠΟΥ απαντά
Κοκκύτης – Ιλαρά: Πού οφείλεται η έξαρση – Πώς θα προστατευτούν παιδιά και ενήλικες
