Τα τελευταία δεδομένα σχετικά με τα κρούσματα ιλαράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΕ/ΕΟΧ) αποκαλύπτουν μια ανησυχητική άνοδο των περιστατικών σε σύγκριση με το 2023. Ο ιός εξακολουθεί να κυκλοφορεί στην περιοχή και η τάση αυτή υποδηλώνει περαιτέρω αύξηση των κρουσμάτων κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2025. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος προστασίας από τη μεταδοτική αυτή νόσο είναι η ανοσοποίηση με δύο δόσεις του εμβολίου κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ρουμπέλας (MMR). Ωστόσο, 8 στους 10 ασθενείς που διαγνώστηκαν με ιλαρά τον τελευταίο χρόνο στην ΕΕ/ΕΟΧ δεν είχαν εμβολιαστεί. Οι ενήλικες και οι γονείς καλούνται να ελέγξουν το ιστορικό εμβολιασμού τους και να συμβουλευτούν επαγγελματίες υγείας σε περίπτωση αμφιβολίας.
Τα στοιχεία από τη μηνιαία αναφορά του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) δείχνουν συνεχιζόμενη μετάδοση της ιλαράς σε ορισμένες χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ, με τα κρούσματα να αυξάνονται ραγδαία το 2024. Η πανδημία COVID-19 είχε ως αποτέλεσμα χαμηλή δραστηριότητα της ιλαράς τα προηγούμενα χρόνια, ωστόσο το 2023 παρατηρήθηκε αναζωπύρωση με 2.361 καταγεγραμμένα κρούσματα στην ΕΕ/ΕΟΧ.
Από την 1η Φεβρουαρίου 2024 έως την 31η Ιανουαρίου 2025, 32.265 άνθρωποι διαγνώστηκαν με ιλαρά, με τη Ρουμανία (27.568), την Ιταλία (1.097), τη Γερμανία (637), το Βέλγιο (551) και την Αυστρία (542) να καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά. Η Ρουμανία ανέφερε 18 θανάτους που σχετίζονται με την ιλαρά, ενώ η Ιρλανδία κατέγραψε έναν. Αυτή η συνεχής εξάπλωση αποδεικνύει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην εμβολιαστική κάλυψη, τόσο σε παιδιά και εφήβους όσο και σε ενήλικες.
Η ιλαρά μεταδίδεται με εξαιρετική ευκολία μέσω αερομεταφερόμενων σωματιδίων, όταν ένα μολυσμένο άτομο βήχει ή φτερνίζεται. Σε κοινότητες με ανεπαρκή εμβολιαστική κάλυψη, ο ιός εξαπλώνεται ταχύτατα, θέτοντας σε κίνδυνο ιδιαίτερα ευάλωτους πληθυσμούς. Το 2024, η κορύφωση των κρουσμάτων σημειώθηκε κατά τους πρώτους έξι μήνες του έτους, και δεδομένου του εποχιακού μοτίβου της νόσου, αναμένεται νέα έξαρση την άνοιξη του 2025.
Η ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη στην ΕΕ αφήνει κενά στην πρόληψη
Για την προστασία του πληθυσμού από την ιλαρά, απαιτείται εμβολιαστική κάλυψη τουλάχιστον 95% με δύο δόσεις του εμβολίου MMR. Ωστόσο, στην ΕΕ/ΕΟΧ, η επίτευξη αυτού του στόχου παραμένει προβληματική. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2023, μόνο τέσσερις χώρες (Ουγγαρία, Μάλτα, Πορτογαλία και Σλοβακία) έχουν φτάσει το απαιτούμενο ποσοστό και για τις δύο δόσεις.
Η ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη αφήνει ευάλωτους πολλούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των βρεφών -που είναι πολύ μικρά για να εμβολιαστούν -και ατόμων που δεν μπορούν να λάβουν το εμβόλιο για ιατρικούς λόγους. Οπότε, η προστασία αυτών των πληθυσμών εξαρτάται από την υψηλή ανοσία του γενικού πληθυσμού.
Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι τα περισσότερα μη εμβολιασμένα άτομα που προσβλήθηκαν από ιλαρά ανήκαν σε δύο ηλικιακές ομάδες: παιδιά ενός έως τεσσάρων ετών και ενήλικες άνω των 30 ετών. Συγκεκριμένα, το 86% των ατόμων που μολύνθηκαν από ιλαρά μεταξύ 2024 και 2025 δεν είχαν εμβολιαστεί, επιβεβαιώνοντας το κενό στην ανοσοποίηση.
Η καταπολέμηση της ιλαράς μέσω του εμβολιασμού
Το εμβόλιο MMR είναι ασφαλές και αποτελεσματικό και χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες για την πρόληψη της ιλαράς. Όλες οι χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ το περιλαμβάνουν στα εθνικά τους προγράμματα εμβολιασμού, με την πρώτη δόση να χορηγείται συνήθως μεταξύ 12-15 μηνών και τη δεύτερη μεταξύ 3 και 7 ετών. Η πλήρης προστασία επιτυγχάνεται μόνο μετά τη χορήγηση και των δύο δόσεων.
Η εξάπλωση της ιλαράς μπορεί να ανακοπεί μόνο όταν ένα επαρκώς μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού αποκτήσει ανοσία, παρέχοντας ταυτόχρονα προστασία σε όσους δεν μπορούν να εμβολιαστούν, όπως τα βρέφη κάτω του ενός έτους. Σε περιόδους έξαρσης ή πριν από ταξίδια σε χώρες όπου η ιλαρά είναι ενδημική, μπορεί να συνιστάται πρόωρη δόση του εμβολίου, σύμφωνα με τις εθνικές οδηγίες. Ωστόσο, τα παιδιά που λαμβάνουν την πρώιμη δόση πρέπει να συνεχίσουν με τις δύο προβλεπόμενες δόσεις για πλήρη ανοσία.
Βέβαια, η ιλαρά δεν αφορά μόνο τα παιδιά, καθώς και οι ενήλικες κινδυνεύουν, εάν δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν εκτεθεί στον ιό στο παρελθόν. Συνεπώς, είναι ζωτικής σημασίας να ελεγχθεί η εμβολιαστική κατάσταση και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Λόγω της παγκόσμιας μετάδοσης της ιλαράς, οι ταξιδιώτες πρέπει να διασφαλίσουν ότι είναι πλήρως εμβολιασμένοι πριν από οποιοδήποτε ταξίδι, δεδομένου ότι το εμβόλιο χρειάζεται τουλάχιστον δύο εβδομάδες για να προσφέρει αποτελεσματική προστασία.
Ποιες είναι οι συστάσεις για ενήλικες και γονείς ή φροντιστές
- Ελέγξτε το εμβολιαστικό σας ιστορικό και διασφαλίστε ότι εσείς και τα παιδιά σας έχετε λάβει όλες τις απαραίτητες δόσεις του εμβολίου MMR
- Αν δεν είστε βέβαιοι για το καθεστώς εμβολιασμού σας ή έχετε απορίες για τον εμβολιασμό των παιδιών σας, επικοινωνήστε με έναν επαγγελματία υγείας
- Αναγνωρίστε τα συμπτώματα της ιλαράς: υψηλός πυρετός, βήχας, ρινική καταρροή, ερεθισμένα μάτια και το χαρακτηριστικό κόκκινο εξάνθημα
- Η ιλαρά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως πνευμονία, εγκεφαλίτιδα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, θάνατο
Η ανοσοποίηση αποτελεί το κλειδί για την πρόληψη και τον περιορισμό της ιλαράς. Βεβαιωθείτε ότι είστε προστατευμένοι και προφυλάξτε και τους γύρω σας.
Τι θα συμβεί όταν ένα παιδί με ιλαρά πηγαίνει σχολείο – Το βίντεο του ΠΟΥ απαντά
