Όλοι λίγο πολύ το έχουμε σκεφτεί ενδεχομένως: εφόσον πλέον ακόμα και τις πιο απλές πράξεις τις κάνει ένα κομπιουτεράκι, μήπως εξασκούμε λιγότερο το μυαλό μας; Και τι επιπτώσεις θα μπορούσε αυτό να έχει για τον τρόπο σκέψης μας; Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα και στα σημερινά δεδομένα της τεχνολογίας, το ερώτημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξεταστεί σε σχέση με την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης , όπως το ChatGPT, ένα AI chatbot που ανήκει στην τεχνολογική εταιρεία OpenAI.
Βασιζόμενοι σε αυτά τα εργαλεία για να διευκολύνουμε τη ζωή μας, κάνουμε τελικά τους εαυτούς μας πιο έξυπνους ή πιο χαζούς; Δύο ειδικοί, η Deborah Brown, Καθηγήτρια Φιλοσοφίας, Διευθύντρια του προγράμματος «Κριτική σκέψη» του Πανεπιστημίου του Queensland και ο Peter Ellerton, Ανώτερος Λέκτορας Φιλοσοφίας και Εκπαίδευσης και Διευθυντής Προγράμματος Σπουδών, UQ Critical Thinking Project στο ίδιο Πανεπιστήμιο, με άρθρο τους στο The Convesration, αναλύουν μια πρόσφατη μελέτη μιας ομάδας ερευνητών από τη Microsoft και το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon στις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τον τρόπο που οι χρήστες αντιλαμβάνονται την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στη δική τους κριτική σκέψη.
Ποιοι χρησιμοποιούν λιγότερο την κριτική τους σκέψη
Μια μελέτη που είχε δημοσιευτεί νωρίτερα φέτος αποκάλυψε «μια σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ της συχνής χρήσης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και των ικανοτήτων κριτικής σκέψης». Η νεότερη μελέτη, ωστόσο, πάει ένα βήμα παραπέρα, διερευνώντας περαιτέρω αυτή την ιδέα. Εξέτασε 319 εργαζόμενους από διαφορετικά επαγγέλματα, όπως επαγγελματίες υγείας, εκπαιδευτικούς και μηχανικούς, οι οποίοι ανέπτυξαν τη σκέψη τους σχετικά με 936 εργασίες που διεξήγαγαν με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι ενδιαφέρον ότι η μελέτη διαπίστωσε ότι οι χρήστες θεωρούν ότι χρησιμοποιούν την κριτική σκέψη λιγότερο κατά την εκτέλεση της εργασίας, παρά κατά την επίβλεψη στα στάδια της επαλήθευσης και της επεξεργασίας.
«Σε εργασιακά περιβάλλοντα με υψηλό ρίσκο, η επιθυμία για παραγωγή εργασίας υψηλής ποιότητας σε συνδυασμό με τον φόβο των αντιποίνων λειτουργούν ως ισχυρά κίνητρα για τους χρήστες να χρησιμοποιήσουν την κριτική τους σκέψη κατά την αναθεώρηση των αποτελεσμάτων της τεχνητής νοημοσύνης» σημειώνουν οι ειδικοί.
Συνολικά, η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που είχαν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα καινοτόμα εργαλεία εμφάνιζαν γενικά μειωμένη κριτική σκέψη, ενώ οι άνθρωποι με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους έτειναν να έχουν περισσότερη κριτική σκέψη. Όπως εξηγούν οι δύο συγγραφείς του άρθρου, η τεχνητή νοημοσύνη δεν βλάπτει την κριτική σκέψη του ατόμου – με την προϋπόθεση ότι υπάρχει εγγενώς στο άτομο εξαρχής.
Εντούτοις, τα στοιχεία της μελέτης βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στην αυτοαναφορά, η οποία μπορεί να υπόκειται σε μια σειρά από προκαταλήψεις και ζητήματα ερμηνείας. Eκτός αυτού, η κριτική σκέψη ορίστηκε από τους χρήστες ως «ο καθορισμός σαφών στόχων, η βελτίωση των προτροπών και η αξιολόγηση του παραγόμενου περιεχομένου ώστε να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια και πρότυπα». «Τα “κριτήρια και τα πρότυπα” εδώ αναφέρονται περισσότερο στους σκοπούς της εργασίας παρά στους σκοπούς της κριτικής σκέψης. Για παράδειγμα, ένα αποτέλεσμα πληροί τα κριτήρια εάν “συμμορφώνεται με τα ερωτήματα” και τα πρότυπα εάν το “παραγόμενο αντικείμενο είναι λειτουργικό” για τον χώρο εργασίας. Αυτό εγείρει το ερώτημα κατά πόσον η μελέτη μετρούσε πραγματικά την κριτική σκέψη» τονίζουν οι δύο ειδικοί σχολιάζοντας τη μελέτη.
Τελικά, η νέα μελέτη υποστηρίζει ότι η άσκηση κριτικής σκέψης στο στάδιο της επίβλεψης είναι τουλάχιστον καλύτερη από μια μια μη στοχαστική εξάρτηση από τα συγκεκριμένα εργαλεία.
Πώς θα γίνουμε σκεπτόμενοι άνθρωποι
Η κριτική σκέψη είναι απαραίτητη σε κάθε στάδιο πριν και κατά τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς ο χρήστης θα πρέπει να κάνει τις σωστές ερωτήσεις, αλλά και να εξετάσει τα αποτελέσματα για μεροληψία και ακρίβεια. Έτσι, οι δύο ακαδημαϊκοί προτείνουν να γίνουμε οι ίδιοι κριτικοί στοχαστές, προκειμένου να μην χάσουμε εντελώς την κριτική μας σκέψη.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εξετάζουμε κάθε απάντηση, αλλά και τις υπόλοιπες οπτικές γωνίες, αλλά και να αμφισβητούμε τις κρυφές υποθέσεις πίσω από κάθε άποψη. Απαιτεί επίσης τη συστηματική συλλογιστική σε συνεργασία με άλλους, για να βελτιώνεται η σκέψη και η πορεία της. « Αν είμαστε προσεκτικοί, ίσως μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για να προκαλέσουμε τους εαυτούς μας και να ενισχύσουμε την κριτική μας σκέψη» καταλήγουν.
ChatGPT: Είναι έτοιμο να αντικαταστήσει τον καρδιολόγο και να προβλέψει το έμφραγμα;
Το πρώτο Κέντρο Αριστείας στη Ρομποτική και την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα
Τεχνητή Νοημοσύνη και Big Data απογειώνουν την σύγχρονη Καρδιολογία
