Πάρα πολλές γυναίκες εξακολουθούν να απασχολούνται σε επισφαλείς εργασιακές θέσεις και άτυπες μορφές εργασίας, όπως η μερική απασχόληση και η εργασία ορισμένης διάρκειας, λαμβάνοντας χαμηλότερες αμοιβές και παραμένοντας αποκλεισμένες από παροχές κοινωνικής προστασίας, όπως συντάξεις, γονική άδεια και επιδόματα ανεργίας, χωρίς ποτέ να αναγνωρίζεται η επιβάρυνση από τις δουλειές του νοικοκυριού.
Παράλληλα, η εισοδηματική ανισότητα εντείνεται, καθώς οι αυξήσεις στους μισθούς δεν ακολουθούν τον ρυθμό του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να χάνουν σε αγοραστική δύναμη. Στον αντίποδα, τα κέρδη των εταιρειών αυξάνονται σημαντικά, με την ψαλίδα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς να μεγαλώνει όχι μόνο από τις εισοδηματικές ανισότητες αλλά και ανισότητες που σχετίζονται με το φύλο, τη φυλή, την ηλικία και την υγεία.
Τα παραπάνω επισημαίνει η Παγκόσμια Έκθεση του ΟΗΕ 2024 για τον ρόλο των γυναικών στην ανάπτυξη, προσθέτοντας ότι οι οικονομικές κρίσεις, η κλιματική αλλαγή και οι βαθύτερες κοινωνικές δομές ενισχύουν τα εμπόδια στην οικονομική συμμετοχή των γυναικών και οδηγούν σε μεγαλύτερη οικονομική ανασφάλεια, απώλεια θέσεων εργασίας και αύξηση της έμφυλης βίας. «Οι γυναίκες και τα κορίτσια επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος ενός ταραγμένου και συχνά άδικου κόσμου» σημειώνει στον πρόλογο της έκθεσης η Sima Bahous, Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας και Εκτελεστική Διευθύντρια του UN Women, για μια αδικία παρούσα, θα λέγαμε, από καταβολής κόσμου.
Κόντρα σε εδραιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα που τις κρατούσαν μακριά από τις θετικές και τεχνολογικές επιστήμες, πολλές γυναίκες εργάστηκαν σκληρά και σφράγισαν την ιστορία των σπουδαίων εφευρέσεων και ανακαλύψεων, επιβεβαιώνοντας όσα με πάθος υποστήριζε το 1869 ο John Stuat Mill, ότι δε γίνεται η ανθρωπότητα να ζημιώνεται από τα αναξιοποίητα ταλέντα του μισού πληθυσμού της, που παραμένει αποκλεισμένος λόγω φύλου.
Για την Ημέρα της Γυναίκας, το ygeiamou επιλέγει 12 γυναίκες που, με τα επιτεύγματά τους, άλλαξαν τη ζωή του ανθρώπου.
Από αριστερά και ζιγκ-ζαγκ: Letitia Geer, Ann Tsukamoto, Stephanie L. Kwolek, Rosalyn Yalow, Catia Bastioli, Flossie Wong-Staal, Ida Henrietta Hyde, Patricia E. Bath, Lisa Vallino, Betty Rozier, Margarita Salas και Maria E. Beasley.
1. Patricia E. Bath – Θεραπεία καταρράκτη
Το 1988, η Patricia E. Bath, πρώτη Αφροαμερικανίδα που ολοκλήρωσε την ειδικότητα της οφθαλμολογίας το 1973, εφηύρε το Laserphaco Probe, ένα σύστημα laser για την αφαίρεση καταρράκτη πιο ακριβές και λιγότερο επώδυνο σε σχέση με άλλες επεμβατικές τεχνικές. Τη χρονιά εκείνη, έγινε και η πρώτη Αφροαμερικανίδα που κατοχύρωσε ιατρική πατέντα στις ΗΠΑ για την τεχνική laser, ενώ ακολούθησαν και άλλες για καινοτομίες της στην αντιμετώπιση του καταρράκτη, τέσσερις ακόμα στην Αμερική και έπειτα στην Ιαπωνία, τον Καναδά και την Ευρώπη.
2. Ann Tsukamoto – Απομόνωση Βλαστοκυττάρων
Η Ann Tsukamoto κατείχε την πρώτη πατέντα για την απομόνωση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων το 1991, συμβάλλοντας καθοριστικά στην έρευνα για τον καρκίνο. Μέχρι σήμερα, το επιστημονικό της παλμαρέ περιλαμβάνει 12 συνολικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ για την έρευνά της σχετικά με τα βλαστοκύτταρα.
3. Rosalyn Yalow – Ραδιοανοσοδοκιμασία
Η Rosalyn Yalow, ιατροφυσικός, ανέπτυξε μαζί με τον Solomon Berson τη ραδιοανοσοανάλυση (ή ραδιοανοσοδοκιμασία) (RIA), μια επαναστατική τεχνική που επέτρεψε την εξέταση απειροελάχιστων ποσοτήτων βιολογικά δραστικών ουσιών, όπως αίμα, ιστοί και ιοί. Η εφαρμογή της ραδιοανοσολογικής ανάλυσης είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ιατρική διάγνωση, βοηθώντας στην ανίχνευση του ιού της ηπατίτιδας στα αιμοδοχεία και στη ρύθμιση της δοσολογίας φαρμάκων. Για το έργο της, η Yalow τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1977.
4. Flossie Wong-Staal – Χαρτογράφηση του HIV
Η ιολόγος και μοριακή βιολόγος Flossie Wong-Staal ήταν η πρώτη επιστήμονας που κλωνοποίησε και χαρτογράφησε το γονιδίωμα του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας HIV το 1985, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανάπτυξη αιματολογικού τεστ για τον ιό. Το έργο της επέτρεψε την κατανόηση της μοριακής βιολογίας του HIV, οδηγώντας σε βελτιωμένες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Το 1980, το Ινστιτούτο Επιστημονικών Πληροφοριών (Institute for Scientific Information/ISI) την αναγνώρισε ως τη σημαντικότερη γυναίκα επιστήμονα της δεκαετίας 1980.
5. Ida Henrietta Hyde – Μικροηλεκτρόδιο
Η Ida Henrietta Hyde ανέπτυξε το μικροηλεκτρόδιο τη δεκαετία του 1930, ένα εργαλείο που επέτρεψε τη μελέτη των βιοηλεκτρικών σημάτων σε μεμονωμένα κύτταρα, ανοίγοντας τον δρόμο για περαιτέρω πρόοδο στη νευροφυσιολογία και τη μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ήταν επίσης η πρώτη γυναίκα απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, η πρώτη γυναίκα που εκπόνησε έρευνα στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και η πρώτη γυναίκα που εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσιολογίας.
6. Letitia Geer – Σύριγγα χειρός
Το 1899, η Letitia Geer έφερε επανάσταση στις ιατρικές σύριγγες, που έως τότε απαιτούσαν και τα δύο χέρια για τη χρήση τους. Έφτιαξε την πρώτη σύριγγα για χρήση με το ένα χέρι μόνο, τη «σύριγγα χειρός», για την οποία έλαβε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.
Η σύριγγα χειρός
7. Betty Rozier και Lisa Vallino – Προστατευτικό καθετήρων IV
Το 1993, η Lisa Vallino, νοσηλεύτρια με μεγάλη εμπειρία στα επείγοντα περιστατικά και στους παιδιατρικούς θαλάμους, με η μητέρα της, Betty Rozier, ανέπτυξαν ένα προστατευτικό κάλυμμα από πολυαιθυλένιο για καθετήρες IV, το οποίο βελτίωσε σημαντικά την ασφάλεια των ενδοφλέβιων θεραπειών. Η πατέντα τους αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία της εταιρείας τους, που συνεχίζει να αναπτύσσει ιατρικές συσκευές βελτιώνοντας την εμπειρία των ασθενών.
8. Margarita Salas – Γενετική ανάλυση DNA
Η Ισπανίδα βιοχημικός Margarita Salas είναι γνωστή για την πρωτοποριακή της έρευνα στη μοριακή βιολογία και, συγκεκριμένα, για τη μελέτη του βακτηριοφάγου Φ29. Η σημαντικότερη συνεισφορά της ήταν η ανακάλυψη και ο χαρακτηρισμός της DNA πολυμεράσης Φ29, ενός ενζύμου με υψηλή ακρίβεια και ικανότητα εκτοπισμού κλώνων DNA, που επέτρεψε μια ταχεία, ακριβή και αξιόπιστη τεχνική ελέγχου DNA με ευρεία εφαρμογή στην ογκολογία, την εγκληματολογία και την αρχαιολογία.
Παρά τις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις, δημιούργησε την πρώτη ομάδα μοριακής γενετικής στην Ισπανία, αποτελώντας έμπνευση για πολλές νέες γυναίκες επιστήμονες. Η ίδια δήλωσε: «Όταν ξεκίνησα το διδακτορικό μου το 1961, δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου γυναίκες ερευνήτριες στην Ισπανία. Σήμερα, στα εργαστήριά μας, οι γυναίκες υποψήφιες διδάκτορες είναι περισσότερες από τους άνδρες». Το 2019, τιμήθηκε με δύο Ευρωπαϊκά Βραβεία Εφευρέσεων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ευρεσιτεχνιών (EPO).
9. Catia Bastioli – Βιοδιασπώμενα πλαστικά
Η Catia Bastioli ανέπτυξε βιοδιασπώμενα πλαστικά βασισμένα σε φυτικά υλικά, μια καινοτομία που συνδυάζει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα με την οικονομική ανάπτυξη. Σήμερα, η εταιρεία της είναι παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των βιοπλαστικών, με κύκλο εργασιών που ξεπέρασε τα 238 εκατομμύρια ευρώ το 2018.
10. Maria E. Beasley – Σωσίβια σχεδία
Η Maria E. Beasley κατοχύρωσε το 1880, σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία, την πατέντα μιας ασφαλούς σωσίβιας σχεδίας αναδιπλούμενης πυρίμαχης και έτοιμη για καθέλκυση με μία κίνηση, βελτιώνοντας σημαντικά τον σχεδιασμό των μέσων διάσωσης στη θάλασσα. Έλαβε ένα δεύτερο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ για μια αναβαθμισμένη εκδοχή της σχεδίας το 1882 και συνολικά 15 πατέντες για διάφορες εφευρέσεις, συμπεριλαμβανομένων μηχανών επεξεργασίας βαρελιών.
11. Stephanie L. Kwolek – Kevlar
Το 1966, η Stephanie L. Kwolek δημιούργησε το Kevlar, ένα υλικό πέντε φορές ισχυρότερο από το ατσάλι, που χρησιμοποιείται σε αλεξίσφαιρα γιλέκα, κράνη και προστατευτικό εξοπλισμό.
Κάπνισμα: Η «απελευθερωτική» συνήθεια που «σκλάβωσε» την υγεία των γυναικών
