Μπορούν οι ιστορίες υπερ-ηρώων και «κακών» από πασίγνωστα κόμιξ της Marvel και DC να γίνουν οδηγός για την κατανόηση της παιδικής ψυχής και πώς διαμορφώνεται από τις αρνητικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας;
Το ερώτημα βρέθηκε στο επίκεντρο μελέτης ερευνητριών από τη Σχολή Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι, στόχος των οποίων ήταν να βρουν ποια μοίρα επιφυλάσσουν στο παιδί τα τραυματικά γεγονότα της τρυφερής ηλικίας: του εγκληματία Joker (Jack Napier), που κακοποιήθηκε βάναυσα από τους γονείς του όταν ήταν μικρός, ή του Batman (Bruce Wayne), που διάλεξε το «καλό» παρά τη δολοφονία των γονιών του μπροστά στα ανήλικα μάτια του;
Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο PLOS One.
Το τραύμα ως προγνωστικός δείκτης
Η ερευνητική ομάδα αναζήτησε απαντήσεις για για διάφορους «καλούς» και «κακούς» από τα σύμπαντα της Marvel και της DC μέσα από τα ερωτηματολόγια για τις δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας (ACEs)που εφαρμόζονται στην κλινική πράξη. Τα ερωτηματολόγια αυτά επιτρέπουν στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να υπολογίσουν περιστατικά και εμπειρίες της πρώιμης ζωής που μπορεί να εξελιχθούν σε τραύματα, όπως η κακοποίηση ή η παραμέληση.
Προς έκπληξη των ερευνητριών, οι υψηλότερες βαθμολογίες, που υποδηλώνουν δυσκολότερα παιδικά χρόνια, δεν ήταν καθοριστικοί παράγοντες για την εξέλιξη του χαρακτήρα σε ήρωα ή κακό. Καθώς εξηγούν, τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι τα σκορ στις κλίμακες εκτίμησης των δυσμενών εμπειριών του παιδιού δεν αποτελούν προγνωστικούς δείκτες υψηλής ακρίβειας για το πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον. Αντιθέτως, μπορεί να υποδείξουν πιθανούς κινδύνους και να φωτίζουν σημεία που επιδέχονται βελτίωσης ώστε οι ανήλικοι να αποφύγουν τα «σκοτεινά» μονοπάτια κατά την ενηλικίωση.
«Η εμπειρία μου με τα ερωτηματολόγια για τις δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας τόσο στην κλινική πράξη όσο και σε παλαιότερες έρευνες έχει δείξει ότι οι υψηλότερες βαθμολογίες σχετίζονται με μεγαλύτερο κίνδυνο τοξικού στρες και κακών εκβάσεων υγείας. Με ιντρίγκαρε ακόμα η ιδέα ότι υψηλότερα σκορ θα συνδέονταν πιθανότατα με εγκληματική συμπεριφορά αλλά, αντιθέτως, διαπιστώσαμε ότι το παιδικό τραύμα δεν προδιαγράφει απαραιτήτως ζοφερά μονοπάτια» σχολίασε η επίκουρη καθηγήτρια και επικεφαλής συγγραφέας Julia Wigmore.
Εύκολη προσέγγιση για δύσκολα θέματα
«Πρόκειται για μια αντισυμβατική προσέγγιση που μπορεί να μας δώσει ευκαιρίες να μιλήσουμε στα παιδιά για θέματα πραγματικά δύσκολα, χρησιμοποιώντας τους χαρακτήρες της Marvel και της DC ως διέξοδο» σχολίασε η Δρ Jennifer Jackson, PhD, επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Νοσηλευτικής και εκ των συγγραφέων της μελέτης.
«Μια πρόκληση στη θεραπεία προβλημάτων ψυχικής υγείας είναι να βρεθούν τρόποι ώστε να μιλήσουμε για αυτά χωρίς στιγματισμό, συνεπώς μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια μικρούς λάτρεις των ταινιών Marvel και DC. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια μέθοδο αντιμετώπισης της παιδικής κακοποίησης και του παιδικού τραύματος χωρίς να φέρνει το παιδί αντιμέτωπο με την αρνητική εμπειρία ή να του δημιουργεί την αίσθηση ότι απειλείται» εξηγεί και προσθέτει «Μπορεί ακόμη και λειτουργήσει ως έμπνευση. Οι γονείς του Bruce Wayne σκοτώθηκαν αλλά δεν έγινε κακοποιός· έγινε ο Batman. “Ίσως υπάρχει ελπίδα και για μένα” [θα σκεφτούν]».
Καταρρίπτοντας στερεότυπα
Σύμφωνα με τη Δρ. Wigmore, η χρήση των ερωτηματολογίων ACEs σε χαρακτήρες μυθοπλασίας έχει μια ακόμη βασική χρησιμότητα: «Η αξιοποίηση παραδειγμάτων από τον κόσμο της Marvel και της DC είναι ένας άλλος τρόπος να υποστηρίξουμε τα παιδιά μέσα από τις τραυματικές τους εμπειρίες, δείχνοντάς τους χαρακτήρες που επέλεξαν το καλό, ακόμη και όταν τα πράγματα ήταν δύσκολα».
Παράλληλα, καταρρίπτει στερεότυπα όπως η πεποίθηση ότι οι «κακοί» στις ταινίες και τα κόμιξ είναι αποτέλεσμα των εμπειριών τους. Ανάμεσα στους 28 χαρακτήρες από 33 ταινίες που μελέτησαν οι ερευνήτριες, μεταξύ των οποίων η Wonder Woman, η Harley Quinn, ο Black Panther, ο Loki κ.α., τα αποτελέσματα διέψευσαν τα προγνωστικά. «Η Black Widow, αν και κατέγραψε την υψηλότερη βαθμολογία ACE, είναι super ηρωίδα. Ο Loki, από την άλλη, μολονότι μεγάλωσε με στοργικούς γονείς και μέσα σε βασιλικά προνόμια, εξελίσσεται σε “κακό” Με βάση τις ταινίες που παρακολουθήσαμε, οι χαρακτήρες επέλεξαν να γίνουν ήρωες και αυτό ήταν που έκανε τη διαφορά, όχι οι εμπειρίες τους» σχολίασε η Δρ Wigmore.
Υγεία: Το βαθύ αποτύπωμα της παιδικής κακοποίησης και της βίας κατά των γυναικών
Αυστηροί γονείς: Μπορούν να οδηγήσουν το παιδί στην κατάθλιψη – Τι έδειξε έρευνα
