Η Ευρώπη είναι γνωστή για την κοινωνική πρόοδο και την ευημερία της. Είναι, όμως, αυτή η πραγματική εικόνα για όλους; Όχι, σύμφωνα με την έκθεση της φιλανθρωπικής οργάνωσης Children’s Society, με τίτλο «Good Childhood Report 2024». Τα συμπεράσματά της προκαλούν προβληματισμό: Τα επίπεδα ικανοποίησης των νέων από τη ζωή παρουσιάζουν αισθητή μείωση σε σχέση με το παρελθόν. Ειδικότερα, 1 στους 6 Ευρωπαίους νέους δηλώνει δυσαρέσκεια για τη ζωή του. Σύμφωνα με τη UNICEF, τα ποσοστά ικανοποίησης των νέων μειώθηκαν από περίπου 74% το 2018 σε 69% το 2022, σε 23 χώρες της Ευρώπης. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει ότι οι κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ευημερία της νέας γενιάς.
Πού ζουν τα πιο απογοητευμένα παιδιά
Η εικόνα είναι ιδιαίτερα απογοητευτική στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το 25,2% των νέων εκφράζει δυσαρέσκεια, ενώ ανάλογα ποσοστά εμφανίζονται σε Πολωνία (24,4%) και Μάλτα (23,6%). Στον αντίποδα, οι πιο ευτυχισμένοι νέοι ζουν στην Ολλανδία, όπου μόλις το 6,7% των νέων 15 ετών δηλώνει χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή. Ομοίως, η Φινλανδία και η Δανία φαίνεται να τα πηγαίνουν αρκετά καλά, αφού τα ποσοστά δυσαρέσκειας των νέων αγγίζουν το 10,8% και 11,3% αντίστοιχα.
Τα δεδομένα για την Ελλάδα
Στην Ελλάδα, χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή δηλώνει το 19% των ατόμων 15 ετών, ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 16,6%. Παρ’ όλο που η χώρα μας δεν βρίσκεται ανάμεσα στις χειρότερες, το ποσοστό αυτό είναι αρκετό για να αναδείξει τη σοβαρότητα του ζητήματος και την ανάγκη άμεσης δράσης.
Οι «ένοχοι»
Οι ανισότητες, η φτώχεια και η μη προσιτή φύση των υπηρεσιών υποστήριξης της ψυχικής υγείας αποτελούν τις κύριες αιτίες αυτής της εικόνας.
Η φτώχεια, συγκεκριμένα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή. Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF, περίπου 20 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ ζουν υπό τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. «Η φτώχεια έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στα παιδιά. Δεν είναι απλώς ότι ένα παιδί που ζει στη φτώχεια θα μεγαλώσει, θα βρει δουλειά και θα βγει από αυτήν. Επηρεάζει το σώμα, το μυαλό και τις προοπτικές τους για το μέλλον», δήλωσε η δρ. Ally Dunhill, διευθύντρια πολιτικής και επικοινωνίας της Eurochild.
Οι επιπτώσεις είναι πολυδιάστατες: Η κακή διατροφή και ο υποσιτισμός επηρεάζουν τη σωματική και ψυχική υγεία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν στρες, άγχος και κατάθλιψη. Ταυτόχρονα, η έλλειψη πόρων εμποδίζει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες, οδηγώντας σε κοινωνική απομόνωση, ενώ οι κακές συνθήκες διαβίωσης συνολικά οδηγούν σε περιορισμένη συμμετοχή στην εκπαίδευση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγιή ανάπτυξη των νέων. «Αυτά τα παιδιά δεν συμμετέχουν πραγματικά στην εκπαίδευση. Ακόμη και να πηγαίνουν στο σχολείο, δεν είναι σε θέση να μάθουν, να ακούσουν και να συμμετέχουν», τόνισε η Dunhill.
Αυτή η έλλειψη εκπαιδευτικής δέσμευσης κρατά τα παιδιά πίσω και μειώνει τις πιθανότητές τους να ξεφύγουν από τη φτώχεια στο μέλλον, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Επιπλέον, η άνοδος του κόστους ζωής περιορίζει την πρόσβαση των οικογενειών σε βασικά αγαθά και δραστηριότητες, επηρεάζοντας βαθιά την καθημερινότητά τους.
Ο αντίκτυπος του διαδικτύου στην ευημερία των παιδιών δε θα μπορούσε να απουσιάζει από τα συμπεράσματα της έκθεσης, σύμφωνα με την οποία παράγοντες όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο, η παραπληροφόρηση και η σεξουαλική εκμετάλλευση λειτουργούν εξαιρετικά επιβαρυντικά για την ψυχική υγεία των νέων. Κι ενώ, σύμφωνα με την Fabiola Bas Palomares, επικεφαλής υπεύθυνη πολιτικής και υπεράσπισης της Eurochild, οι επιπτώσεις της χρήσης του διαδικτύου είναι δύσκολο να εκτιμηθούν με ακρίβεια, το αποτύπωμά τους στην ανάπτυξη των παιδιών, με τη μορφή του εθισμού, της απομόνωσης και της μειωμένης κοινωνικής εμπιστοσύνης, είναι αναμφισβήτητο.
Τι πρέπει να γίνει
Με βάση τα τελευταία στοιχεία, οι ειδικοί επαναλαμβάνουν την επιτακτική ανάγκη για στοχευμένες κυβερνητικές παρεμβάσεις, όπως:
- Προληπτική υποστήριξη της ψυχικής υγείας, μέσω έγκαιρης και προσιτής πρόσβασης σε υπηρεσίες για νέους.
- Μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού, με την επένδυση σε πρωτοβουλίες όπως η Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί.
- Καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, με τη θέσπιση νομοθεσιών που διασφαλίζουν τα βασικά αγαθά για όλες τις οικογένειες.
Σύμφωνα με την Dunhill, υπάρχουν ήδη σημαντικές πρωτοβουλίες, οι οποίες όμως βρίσκουν εμπόδια στην εφαρμογή τους, κυρίως λόγω του ότι πολλές πολλές κυβερνήσεις δεν συνεργάζονται με τις αντίστοιχες οργανώσεις ή τα ίδια τα παιδιά.
Συνολικά, η έκθεση υπενθυμίζει ότι η ευημερία των νέων στην Ευρώπη δεν είναι δεδομένη. Για να διασφαλιστεί ένα καλύτερο μέλλον, οι κυβερνήσεις, οι οργανώσεις και οι πολίτες πρέπει να συνεργαστούν, βάζοντας την ευημερία των παιδιών στο επίκεντρο κάθε πολιτικής απόφασης. Τα παιδιά δεν είναι μόνο το μέλλον, αλλά και το παρόν, και αξίζουν να ζουν μια ζωή γεμάτη ελπίδα, υποστήριξη και ευκαιρίες.
Ευτυχισμένα και υγιή παιδιά: Οι πράξεις που το εγγυώνται
Δύο μαγικές λέξεις που ξεκλειδώνουν την ευτυχία – Μην τις κρατάτε μέσα σας
