Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει το ενοχλητικό αποτύπωμα του άγχους στο γαστρεντερικό σύστημα με τη μορφή πόνου και σφιξίματος στο στομάχι, ακόμη και με διαταραχές, όπως η διάρροια. Θα μπορούσε άραγε αυτή η γνώση να προσφέρει νέες δυνατότητες στην ανάπτυξη βελτιωμένων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων με λιγότερες παρενέργειες;
Σύμφωνα με μια νεότερη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Gastroenterology, η στόχευση των αντικαταθλιπτικών στα κύτταρα του εντέρου θα μπορούσε όχι μόνο να αποτελέσει μια αποτελεσματική θεραπεία των διαταραχών της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, αλλά και να προκαλέσει λιγότερες γνωστικές, γαστρεντερικές και συμπεριφορικές παρενέργειες για τους ασθενείς σε σχέση με τις τρέχουσες θεραπείες.
«Αν και τα πιο κοινά αντικαταθλιπτικά, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), θεωρούνται καίρια για τη θεραπεία των συμπτωμάτων, προκαλούν μη ανεκτές παρενέργειες. Η μελέτη μας υποδηλώνει ότι ο περιορισμός των φαρμάκων, έτσι ώστε να αλληλεπιδρούν μόνο με τα εντερικά κύτταρα, θα μπορούσε να αποτρέψει αυτά τα προβλήματα» εξηγεί ο Δρ. Mark Ansorge, αναπληρωτής καθηγητής κλινικής νευροβιολογίας στο Vagelos College of Physicians and Surgeons του Πανεπιστημίου Columbia, επικεφαλής της μελέτης μαζί με τη Δρα Kara Margolis, διευθύντρια του NYU Pain Research Center και αναπληρώτρια καθηγήτρια μοριακής παθοβιολογίας στο NYU College of Dentistry.
Οι SSRI είναι η πρώτη επιλογή φαρμακολογικής θεραπείας για άγχος και κατάθλιψη εδώ και 30 χρόνια, ενώ συχνά χορηγούνται και για γαστρεντερικά προβλήματα που σχετίζονται με διαταραχές διάθεσης. Αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τη σηματοδότηση της σεροτονίνης, η οποία επηρεάζει τη διάθεση μέσω του εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, όμως, «το 90% της σεροτονίνης του σώματός μας βρίσκεται στο έντερο», τονίζει η Δρ. Margolis. Αυτό υποδηλώνει ότι η αυξημένη σεροτονίνη στο έντερο θα μπορούσε να επηρεάσει την επικοινωνία εντέρου-εγκεφάλου και τη διάθεση. Οι ερευνητές μελέτησαν αυτή τη σύνδεση σε ποντίκια αξιοποιώντας γενετική μηχανική, χειρουργικές επεμβάσεις και φάρμακα.
Σηματοδότηση χωρίς παρενέργειες
Η ερευνητική ομάδα τροποποίησε τον οργανισμό των ποντικιών, για να ενισχύσουν τη σηματοδότηση της σεροτονίνης στο έντερο – γεγονός που μιμείται έναν SSRI που χορηγείται επιλεκτικά στο έντερο. Διαπίστωσαν ότι τα ζώα με αυξημένη σηματοδότηση σεροτονίνης στο έντερο εμφάνιζαν λιγότερες αγχώδεις και καταθλιπτικές συμπεριφορές σε σχέση με τα μη τροποποιημένα συνομήλικα πειραματόζωά τους. «Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι οι SSRI παράγουν θεραπευτικά αποτελέσματα δρώντας απευθείας στο έντερο», σημειώνει ο Δρ. Ansorge.
Eπιπλέον, τα ζώα δεν εμφάνισαν καμία από τις γνωστικές ή γαστρεντερικές παρενέργειες που παρατηρούνται συνήθως σε ασθενείς που λαμβάνουν SSRI ή σε ποντίκια με αυξημένη σηματοδότηση σεροτονίνης σε ολόκληρο το σώμα τους. «Με βάση όσα γνωρίζουμε για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του εγκεφάλου και του εντέρου, αναμέναμε κάποια επίδραση. Αλλά το να δούμε την ενισχυμένη σηματοδότηση της σεροτονίνης στο επιθήλιο του εντέρου να παράγει τόσο ισχυρά αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά αποτελέσματα χωρίς αξιοσημείωτες παρενέργειες ήταν έκπληξη ακόμη και για εμάς», λέει ο Δρ. Ansorge.
Τέλος, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το πνευμονογαστρικό νεύρο παίζει κομβικό ρόλο στις αντικαταθλιπτικές και αγχολυτικές επιδράσεις του εντέρου. Το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι εδώ και καιρό γνωστό για τον κρίσιμο ρόλο του στον άξονα εγκεφάλου/εντέρου, αλλά κυρίως για την από πάνω προς τα κάτω επικοινωνία από τον εγκέφαλο προς το έντερο. Στην συγκεκριμένη μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν τη σημασία και της αντίστροφης κατεύθυνσης με τη σηματοδότηση του πνευμονογαστρικού νεύρου από το έντερο προς τον εγκέφαλο.
Εγκυμοσύνη και αντικαταθλιπτικά
Ειδικά για τις έγκυες γυναίκες που θα πρέπει να λάβουν τις συγκεκριμένες αγωγές, το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα φάρμακα διασχίζουν τον πλακούντα και γι’ αυτό, έχουν συσχετιστεί με προβλήματα διάθεσης, γνωστικά και γαστρεντερικά προβλήματα αργότερα στην παιδική ηλικία. Εξετάζοντας περισσότερες από 400 μητέρες και μωρά για τις ανάγκες της νεότερης μελέτης, διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που εκτέθηκαν σε τέτοια αντικαταθλιπτικά είχαν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν δυσκοιλιότητα κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.
Εντούτοις, οι επικεφαλής ερευνητές δε συνιστούν τη διακοπή των συγκεκριμένων αγωγών στην εγκυμοσύνη: «Η κατάθλιψη και το άγχος της μητέρας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πλήθος ανεπιθύμητων επιπτώσεων στην ανάπτυξη του εμβρύου και του παιδιού. Συνεπώς, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται και να παρακολουθούνται επαρκώς προς όφελος τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού», τονίζει ο Δρ. Ansorge.
Οι ερευνητές εργάζονται τώρα για την ανάπτυξη ενός επιλεκτικού SSRI που στοχεύει στο έντερο, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλύτερη επιλογή για τη θεραπεία της κατάθλιψης και του άγχους ειδικά στις εγκύους.
Αντικαταθλιπτικά: Διώχνουν τη θλίψη, αλλά και την ευχαρίστηση – Έρευνα προειδοποιεί
Χρόνιος πόνος: Είναι τα αντικαταθλιπτικά η λύση; Οι ειδικοί απαντούν
Αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά: Μάθετε τα πάντα για τα χάπια της ευτυχίας
