Η άνοια επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αφαιρώντας σταδιακά τις αναμνήσεις και την ανεξαρτησία τους. Παρ’ όλα αυτά, έρευνες δείχνουν ότι τέσσερις στις δέκα περιπτώσεις μπορούν να προληφθούν με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Παράγοντες όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο, αλλά το ίδιο μπορεί να ισχύει και για κάποια φάρμακα, συνταγογραφούμενα ή μη, σύμφωνα με προειδοποίηση του γιατρού Zain Hasan.
Ο Δρ. Zain Hasan, αναισθησιολόγος από το Λος Άντζελες, ενημέρωσε μέσω του TikTok ότι υπάρχουν τουλάχιστον πέντε κατηγορίες φαρμάκων που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Σε αυτά περιλαμβάνονται ορισμένα αντικαταθλιπτικά, παυσίπονα και φάρμακα για αλλεργίες.
1. Αντιισταμινικά και αντιχολινεργικά
Το πρώτο παράδειγμα που ανέφερε είναι τα αντιισταμινικά, βασικά φάρμακα για καταστάσεις όπως ο πυρετός, το έκζεμα, η κνίδωση και η επιπεφυκίτιδα, και τα αντιχολινεργικά, που χρησιμοποιούνται για διάφορες παθήσεις, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ουρολογικές παθήσεις, αλλεργίες, γαστρεντερικές διαταραχές και τα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον.
Για αυτά τα φάρμακα -που ορισμένα διατίθενται και χωρίς ιατρική συνταγή- η μακροχρόνια χρήση τους έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με τον Δρ. Hasan.
Τι λέει η επιστήμη;
Μια αμερικανική μελέτη του 2015 παρακολούθησε την εγκεφαλική υγεία περισσότερων από 3.400 ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών, από το 1994 έως το 2012. Οι ερευνητές διαπίστωσαν σύνδεση μεταξύ της αυξημένης χρήσης αντιχολινεργικών φαρμάκων και της εμφάνισης άνοιας.
Μια νεότερη μελέτη του 2024, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Allergy and Clinical Immunology, βρήκε επίσης σχέση μεταξύ αντιισταμινικών και άνοιας. Αναλύθηκαν δεδομένα από την Εθνική Ερευνητική Βάση Δεδομένων Ασφάλισης Υγείας της Ταϊβάν για την περίοδο 2011-2017. Η έρευνα περιέλαβε περισσότερους από 700.000 ασθενείς με πρόσφατα διαγνωσμένη αλλεργική ρινίτιδα, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: στη μία όσοι έπαιρναν αντιισταμινικά και στην άλλη όσοι δεν έκαναν χρήση τους. Μετά την προσαρμογή για προϋπάρχουσες παθήσεις, οι ερευνητές κατέληξαν ότι η αυξημένη δοσολογία συνδεόταν με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.
2. Οπιούχα
Άλλο φάρμακο που συνδέεται με άνοια είναι τα οπιούχα, τα οποία συχνά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση πόνου μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, σοβαρούς τραυματισμούς ή σε καρκινοπαθείς. Ο Δρ. Hasan εξηγεί: «Τα οπιούχα, όπως η μορφίνη, επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, προκαλούν καταστολή και η παρατεταμένη χρήση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας».
Τι λέει η επιστήμη;
Μια μελέτη του 2024 εξέτασε πάνω από ένα εκατομμύριο ασθενείς με χρόνιο πόνο, από τους οποίους 21.000 έκαναν χρήση οπιούχων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση οπιούχων αύξανε τον κίνδυνο άνοιας κατά 15%. Η μελέτη εξαιρούσε άτομα με καρκίνο, οικογενειακό ιστορικό άνοιας και πρόσφατες χειρουργικές επεμβάσεις.
3. Ομεπραζόλη
Τέλος, η ομεπραζόλη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη δυσπεψία και την καούρα, θεωρείται ότι αυξάνει την ποσότητα του β – αμυλοειδούς στον εγκέφαλο, το οποίο συνδέεται με την εμφάνιση άνοιας. Σύμφωνα με τον Δρ. Hasan, η τακτική χρήση της μπορεί να συμβάλλει σε αυτόν τον κίνδυνο.
Τι λέει η επιστήμη;
Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) είναι φάρμακα που μειώνουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι, αναστέλλοντας το ένζυμο που ευθύνεται για τη δημιουργία του. Παρόλο που είναι αποτελεσματικοί στη θεραπεία προβλημάτων όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, πρόσφατες μελέτες τους έχουν συνδέσει με αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
Μια μελέτη του 2023, που δημοσιεύτηκε στο Neurology, παρακολούθησε 5.712 άτομα για 45 χρόνια. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες: όσους δεν είχαν λάβει ποτέ PPIs και όσους τα είχαν χρησιμοποιήσει για περισσότερα από δύο, έως τέσσερα και πάνω από τέσσερα χρόνια. Στο τέλος της μελέτης, το 10% των συμμετεχόντων είχε αναπτύξει άνοια. Μετά την προσαρμογή για διάφορους παράγοντες, διαπιστώθηκε ότι όσοι έκαναν χρήση PPIs για πάνω από τέσσερα χρόνια είχαν 33% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν λάβει ποτέ τα φάρμακα.
Ωστόσο, τα στοιχεία για τη σχέση PPIs και άνοιας παραμένουν ασαφή. Εργαστηριακές μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι οι PPIs μπορεί να αυξάνουν την παραγωγή επιβλαβών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί στους ανθρώπους. Επιπλέον, θεωρείται ότι οι PPIs μειώνουν την απορρόφηση σημαντικών θρεπτικών συστατικών, όπως η βιταμίνη Β12, η οποία είναι βασική για την υγεία του εγκεφάλου.
4. Βενζοδιαζεπίνες
Παρόμοιοι προβληματισμοί έχουν προκύψει και για άλλες κατηγορίες φαρμάκων, όπως οι βενζοδιαζεπίνες, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του άγχους, της αϋπνίας και των κρίσεων. Η μακροχρόνια χρήση αυτών των φαρμάκων έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Ο Δρ. Hasan εξήγησε ότι ορισμένα φάρμακα που επηρεάζουν τον εγκέφαλο μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όπως ανέφερε: «Είναι λογικό. Τα φάρμακα αυτά φτάνουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, επηρεάζουν τον εγκέφαλο, και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του άγχους ή των συμπτωμάτων στέρησης αλκοόλ. Αν όμως λαμβάνονται μακροχρόνια, ιδιαίτερα για να βοηθήσουν στον ύπνο, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας».
Τι λέει η επιστήμη;
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει τη σχέση μεταξύ βενζοδιαζεπινών και άνοιας. Σε μια μελέτη, ερευνητές από τη Γαλλία και τον Καναδά εξέτασαν 2.000 άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ και 7.000 χωρίς τη νόσο. Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν λάβει βενζοδιαζεπίνες για 3-6 μήνες είχαν 32% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ, όσοι τις χρησιμοποιούσαν για περισσότερους από 6 μήνες είχαν 84% μεγαλύτερο κίνδυνο, σε σύγκριση με όσους δεν είχαν λάβει ποτέ αυτά τα φάρμακα.
5. Αντικαταθλιπτικά
Ο Δρ. Hasan προειδοποίησε επίσης ότι και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCAs) μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας. Εξήγησε ότι το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των φαρμάκων είναι πως επηρεάζουν άμεσα τον εγκέφαλο. «Τα περισσότερα από αυτά τα φάρμακα περνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Οτιδήποτε καταπραΰνει τον εγκέφαλο για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ακόμα και η αναισθησία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας», τόνισε.
Τι συστήνει ο γιατρός;
Ο γιατρός συμβουλεύει όσους λαμβάνουν τέτοια φάρμακα να μην τα διακόπτουν απότομα, αλλά να μιλούν πρώτα με τον γιατρό τους, ειδικά στην περίπτωση φαρμάκων όπως τα οπιοειδή και οι βενζοδιαζεπίνες. Επιπλέον, προτείνει σε όσους ανησυχούν για τον κίνδυνο άνοιας να συζητήσουν τις σκέψεις τους με έναν ειδικό.
@doctarz Five common medications that can cause #dementia #doctor #nurse ♬ Boundless Worship – Josué Novais Piano Worship
Ξυπνάτε τη νύχτα και δυσκολεύεστε να ξανακοιμηθείτε; Τι σημαίνει αυτό για τον κίνδυνο άνοιας
Οι επτά υγιεινές συνήθειες της μέσης ηλικίας που μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας
Απίστευτο: Τα καθαρτικά διπλασιάζουν τον κίνδυνο άνοιας – Τι έδειξε η έρευνα
