Ο Αριστοτέλης ανέφερε στο κείμενό του «Πολιτικά» ότι ο άνθρωπος είναι «ζώον πολιτικόν», με την έννοια ότι είναι ένα κοινωνικό ον και αλληλελπιδρά με τους υπόλοιπους ανθρώπους μέσα στα όρια μιας πόλης. Αυτό, όμως, δε σημαίνει πως και τα ίδια τα ζώα δεν είναι… κοινωνικά όντα. Όχι μόνο αυτό, αλλά σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, τα κοινωνικά ζώα -από τις μαϊμούδες μέχρι τους μακάκους- τείνουν να ζουν περισσότερο, να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να φτάσουν στην ωριμότητα και να έχουν πιο παρατεταμένες αναπαραγωγικές περιόδους σε σύγκριση με τα πιο μοναχικά είδη.
Η συμβίωση σε κοινωνικές ομάδες ενέχει τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα. Από τη μία, τα κοινωνικά ζώα μπορούν να μοιράζονται τους πόρους, να προστατεύουν το ένα το άλλο από τα αρπακτικά και να βοηθούν στην κοινή ανατροφή των απογόνων. Από την άλλη, όμως, αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους μετάδοσης ασθενειών, ανταγωνισμού και κοινωνικών συγκρούσεων. Παρά, όμως, αυτές τις προκλήσεις, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι τα οφέλη της κοινωνικής διαβίωσης φαίνεται να υπερτερούν του κόστους σε όλο το ζωικό βασίλειο.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Philosophical Transactions of the Royal Society B, εξέτασε 152 είδη ζώων σε 13 κατηγορίες, από μέδουσες έως τους ανθρώπους. Προηγούμενες έρευνες σχετικά με τη σχέση μεταξύ της κοινωνικής συμπεριφοράς και των δημογραφικών χαρακτηριστικών των ζώων έχουν συνήθως επικεντρωθεί σε μεμονωμένα είδη ή σε συγκεκριμένες ομάδες όπως τα πτηνά ή τα θηλαστικά. Αυτή η νέα μελέτη προσφέρει μια ευρύτερη θεώρηση, εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνική συμπεριφορά επηρεάζει τα πρότυπα ζωής σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο.
Προκειμένου να αποκαλυφθούν και τα αφανή μοτίβα, οι ερευνητές προτίμησαν να αναπτύξουν ένα νέο φάσμα κοινωνικότητας με πέντε διακριτά επίπεδα, από το να κατηγοριοποιήσουν τα ζώα ως κοινωνικά ή μη. Στο ένα άκρο του φάσματος τοποθετήθηκαν τα μοναχικά ζώα όπως οι τίγρεις και τα τσιτάχ, τα οποία περνούν τον περισσότερο χρόνο τους μόνα τους, με εξαίρεση την περίοδο της αναπαραγωγής. Στη μέση βρέθηκαν τα «κοινωνικά» ζώα όπως τα γκνου και οι ζέβρες που σχηματίζουν πιο χαλαρές ομάδες, και τα «κοινοτικά» είδη όπως οι πορφυροτσικνιάδες -ένας είδος πουλιού- που μοιράζονται τις περιοχές της φωλιάς. Τα «αποικιακά» είδη, όπως ορισμένες σφήκες και οι πολύποδες των κοραλλιών μοιράζονται πάντα τους χώρους διαβίωσης. Τέλος, στην άλλη άκρη του φάσματος τοποθετήθηκαν τα άκρως κοινωνικά είδη όπως οι ελέφαντες, τα περισσότερα πρωτεύοντα θηλαστικά και οι μέλισσες, τα οποία σχηματίζουν σταθερές, οργανωμένες ομάδες με πολύπλοκες κοινωνικές δομές και συνεργατική αναπαραγωγή.
Όπως διαπιστώθηκε, τα πιο κοινωνικά είδη όχι μόνο τείνουν να ζουν περισσότερο, αλλά έχουν επίσης εκτεταμένα «αναπαραγωγικά παράθυρα» – την περίοδο κατά την οποία μπορούν να παράγουν επιτυχώς απογόνους. Είναι επίσης πιο πιθανό να αναπαραχθούν επιτυχώς πριν πεθάνουν σε σύγκριση με τα λιγότερο κοινωνικά είδη. Ωστόσο, η μελέτη αποκάλυψε επίσης ορισμένα εκπληκτικά ευρήματα σχετικά με την ανθεκτικότητα των πληθυσμών. Ενώ τα πιο κοινωνικά είδη έδειξαν μεγαλύτερη αντοχή στις περιβαλλοντικές διαταραχές, επέδειξαν μικρότερη ικανότητα να εκμεταλλεύονται τις ευνοϊκές συνθήκες σε σύγκριση με τα λιγότερο κοινωνικά είδη. Αυτό υποδηλώνει ότι ενώ η κοινωνική διαβίωση μπορεί να παρέχει ατομικά πλεονεκτήματα, δεν βοηθά απαραίτητα τους πληθυσμούς να προσαρμόζονται γρήγορα στις περιβαλλοντικές αλλαγές.
Τι σημαίνει αυτό για την κοινωνικοποίηση του ανθρώπου
Είναι ενδιαφέρον ότι η έρευνα δε διαπίστωσε σαφή σύνδεση μεταξύ της κοινωνικότητας και της γήρανσης – του ρυθμού με τον οποίο τα ζώα γερνούν ή παρουσιάζουν αναπαραγωγική παρακμή. Το αν ένα ζώο ζει σε πολύπλοκες κοινωνικές ομάδες ή ζει μοναχικά δεν φαίνεται να επηρεάζει το πόσο γρήγορα γερνάει ή χάνει την αναπαραγωγική του ικανότητα με την πάροδο του χρόνου.
Τα ευρήματα έχουν ιδιαίτερη σημασία στη μετά-COVID εποχή, όπου οι άνθρωποι έχουν βιώσει από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις της κοινωνικής απομόνωσης: «Στην εποχή μετά την πανδημία, όπου οι επιπτώσεις της απομόνωσης ήταν αρκετά απτές για ένα εξαιρετικά κοινωνικό είδος, τον άνθρωπο, η έρευνα δείχνει ότι, σε μια συγκριτική οπτική, το να είσαι πιο κοινωνικός συνδέεται με κάποια απτά οφέλη» επισημαίνει ο επικεφαλής συγγραφέας Δρ. Rob Salguero-Gómez, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας της Οξφόρδης.
Διαβάστε επίσης:
Μακροζωία: Τέσσερις απλοί τρόποι να μείνετε για πάντα νέοι
Η «άγνωστη» βιταμίνη που χαρίζει μακροζωία – 10 τροφές που την περιέχουν
Μακροζωία: Κερδίζουν 7,5 χρόνια ζωής όσοι σκέφτονται με αυτό τον τρόπο
