Ένα σιδερένιο ψαράκι που προστίθεται στο φαγητό κατά το μαγείρεμα -και το οποίο προτάθηκε ως λύση στο πρόβλημα της ανεπάρκειας σιδήρου πίσω στο 2ο11- «ξέθαψαν» τώρα οι χρήστες του TikTok, παρουσιάζοντάς το ως την καλύτερη και ευκολότερη πρακτική για μεγαλύτερη πρόσληψη του μικροθρεπτικού στοιχείου. Πόσο αληθεύει ωστόσο ότι το νέο trend των influencers υπερτερεί έναντι άλλων μεθόδων, όπως τα συμπληρώματα διατροφής, στην αντιμετώπιση της πιο συχνής διατροφικής διαταραχής;
Ο Colin Michie, Αναπληρωτής επικεφαλής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κεντρικού Λάνκασαϊρ, γράφει στο The Conversation για τη νέα τάση και την «πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι φαίνεται» διαδικασία της αύξησης των επιπέδων σιδήρου στον οργανισμό.
@xocorrine #irondeficiency #iron #luckyironfish #nutrients #health #fyp #foryou ♬ Life Will Be – Cleo Sol
Η ανεπάρκεια σιδήρου
Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο μικροθρεπτικό στοιχείο που παίζει πολλούς σημαντικούς ρόλους στον οργανισμό. Συμβάλλει στον μεταβολισμό, στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, στη μεταφορά οξυγόνου στους μύες και στη δημιουργία του DNA.
Οι ενήλικες έχουν περίπου 4γρ σιδήρου στο σώμα τους, αλλά η κακή διατροφή και διάφορες παθήσεις και καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια του μετάλλου, όπως η εγκυμοσύνη, η βαριά εμμηνόρροια, νοσήματα του πεπτικού συστήματος όπως τα έλκη στομάχου και η κοιλιοκάκη, ορισμένα φάρμακα, όπως παυσίπονα και ασπιρίνη, είτε προκαλώντας κάποια αιμορραγία είτε μειώνοντας την ικανότητα του οργανισμού για απορρόφηση σιδήρου.
Η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορα συμπτώματα που περιλαμβάνουν θολή σκέψη, διαταραγμένο ύπνο, κόπωση, πονοκεφάλους, ζάλη και σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Στις εγκύους ή γυναίκες που γέννησαν πρόσφατα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κόπωση, ενώ στα παιδιά η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, οδηγώντας ενδεχομένως σε χαμηλότερη γνωστική λειτουργία κατά την εφηβεία.
«Η μακροχρόνια ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία. Αυτή η κατάσταση σημαίνει ότι το σώμα παράγει λιγότερα ερυθρά αιμοσφαίρια από ό,τι θα έπρεπε, οδηγώντας σε κόπωση, δύσπνοια και ακόμη και αίσθημα παλμών» εξηγεί ο Michie.
Αντιθρεπτικά και δυσαπορρόφηση σιδήρου
«Η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης της ανεπάρκειας σιδήρου είναι η διατροφή» σημειώνει ο Michie, συστήνοντας το κρέας, το ψάρι, τα θαλασσινά, τα όσπρια, τη σόγια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά ως κάποιες από τις πλουσιότερες πηγές σιδήρου. «Ακόμη, πολλές από τις τροφές που καταναλώνουμε καθημερινά, όπως το ρύζι και τα δημητριακά, έχουν εμπλουτιστεί με σίδηρο» προσθέτει.
Εντούτοις, η απορρόφηση του σιδήρου δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Ορισμένα συστατικά, όπως οι φυτάτες στα δημητριακά, τα φασόλια και τα ψυχανθή, οι πολυφαινόλες στο τσάι, τον καφέ και το κρασί, το ασβέστιο, το οξαλικό οξύ στο σπανάκι και στα χόρτα, και η φωσβιτίνη στα αυγά δρουν ως αντιθρεπτικά, μειώνοντας τη βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου.
Για ενίσχυση της πρόληψης σιδήρου, συστήνει να χωρίζονται τα γεύματα σας κατά τη διάρκεια της ημέρας σε εκείνα που είναι πλούσια σε σίδηρο και σε εκείνα που με τρόφιμα μη φιλικά προς το μέταλλο, καθώς και την προσθήκη βιταμίνης C σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο με χυμό λεμονιού ή άλλων εσπεριδοειδών, πιπεριάς ή πράσινων λαχανικών.
«Τα συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να συνταγογραφούνται για την ανεπάρκεια, αλλά μπορεί να προκαλέσουν στομαχικές διαταραχές και δυσκοιλιότητα σε ορισμένα άτομα» αναφέρει
Σιδερένιο ψαράκι έναντι συμβατικών μεθόδων
«Το μαγείρεμα με ένα “σιδερένιο ψάρι”, όπως προτείνουν κάποιοι χρήστες του TikTok, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αύξηση της πρόσληψης σιδήρου εάν έχετε ανεπάρκεια» σημειώνει ο Michie, αναφερόμενες σε έρευνες που έδειξαν ότι μικροποσότητες σιδήρου διαφεύγουν από σκεύη φτιαγμένα από χυτοσίδηρο -συνήθη σε πολλές κουλτούρες- κατά το μαγείρεμα και απορροφούνται από τα τρόφιμα, αυξάνοντας έτσι την πρόσληψη σιδήρου.
Αυτές οι έρευνες οδήγησαν και τον τότε μεταπτυχιακό φοιτητή στο Πανεπιστήμιο του Γκελφ στον Καναδά, Chris Charles, να δοκιμάσει μικρούς δίσκους από χυτοσίδηρο για τις οικογένειες στην Καμπότζη, όπου οι δίαιτες είναι φτωχές στο πολύτιμο μέταλλο. Οι έρευνες επιβεβαίωσαν την αποτελεσματικότητα έναντι της σιδηροπενική αναιμίας σε αγροτικές κοινότητες της Καμπότζης και του Περού.
Ο τότε μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Γκελφ, Chris Charles, με το σιδερένιο ψαράκι -σύμβολο καλοτυχίας στην Καμπότζη- που εφηύρε για να βοηθήσει τις φτωχές οικογένειες στα χωριά της Καμπότζης να αυξήσουν τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό τους (Photo: Toronto Star).
«Ωστόσο», καταλήγει, «αν και τα σιδερένια αντικείμενα μπορεί να αποτελούν λογική προσθήκη στην κουζίνα σας, είναι μάλλον λιγότερο αποτελεσματικά από τα συμπληρώματα διατροφής ή την προσαρμογή της δίαιτας. Και ακόμη κι αν χρησιμοποιείτε σκεύη από χυτοσίδηροο, η απορρόφηση του σιδήρου μπορεί να είναι δύσκολη, ανάλογα με τα υπόλοιπα τρόφιμα που περιλαμβάνει η διατροφή σας».
