Περίπου 1% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι ψυχοπαθείς, ποσοστό πιθανότατα πλασματικό, σύμφωνα με ειδικούς από το πεδίο της ψυχικής υγείας, που εκτιμούν ότι η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (ΑΔΠ) που αντικατέστησε την ψυχοπάθεια στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM), επικεντρώθηκε στα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά, όπως η επιθετικότητα, η παρορμητικότητα και η παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων, παραμερίζοντας χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η αναλγησία, η έλλειψη μεταμέλειας και ο ναρκισσισμός. «Ως αποτέλεσμα, μόνο το ένα τρίτο περίπου των ατόμων που διαγιγνώσκονται με ΑΔΠ πληρούν τα κριτήρια της ψυχοπάθειας» εξηγεί η Abigail Marsh, PhD, Καθηγήτρια στο τμήμα Ψυχολογίας και στο διεπιστημονικό πρόγραμμα νευροεπιστημών του Πανεπιστημίου Georgetown.
Ακόμα και αν η εικόνα για τον επιπολασμό δεν είναι καθαρή, ένα διαδικτυακό εργαλείο μπορεί να δώσει απαντήσεις σε όσους αναρωτιούνται: «μήπως είμαι ψυχοπαθής;».
Βασισμένο στην εργασία του Michael Levenson, καθηγητή στο Τμήμα Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, κυκλοφορεί στο ίντερνετ ένα κουίζ 27 ερωτήσεων που εκτείνεται σε διάφορες πτυχές της ζωής, όπως το πώς αντιλαμβάνεστε τον έρωτα, οι στόχοι που έχετε για τη ζωή και πώς αλληλεπιδράτε με τους άλλους. Από τις απαντήσεις προκύπτει ένα ποσοστό που υποδεικνύει το σκορ σας σε μια κλίμακα μέτρησης της ψυχοπάθειας.
Το κουίζ
Το κουίζ ρωτά αρχικά κατά πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον νόμο της ζούγκλας κι ότι η επιτυχία κρίνεται από την επιβίωση του πιο ισχυρού. Αξιολογεί επίσης αν βρίσκεστε αντιμέτωποι συχνά με τα ίδια προβλήματα και θέτει ερωτήματα για τη σημασία των χρημάτων στους στόχους σας, αν θεωρείτε ότι η εξαπάτηση είναι δικαιολογημένη και κατά πόσο απολαμβάνετε τη συναισθηματική χειραγώγηση των άλλων.
Μετά την ολοκλήρωση του τεστ, το σκορ αποκαλύπτει αν έχετε τάσεις για ψυχοπάθεια ή κοινωνιοπάθεια (εστιάζει περισσότερο στις αντικοινωνικές συμπεριφορές), καθώς και τον βαθμό παρορμητικότητας σε σύγκριση με άλλους συμμετέχοντες. Ωστόσο, σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως οδηγός και όχι ως το μοναδικό εργαλείο αξιολόγησης των χαρακτηριστικών ψυχοπάθειας ενός ατόμου.
Κοινωνιοπαθείς και ψυχοπαθείς
Η σημερινή αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας και η ψυχοπάθεια έχουν συσχετιστεί με ένα ευρύ φάσμα αναπτυξιακών, βιολογικών και ψυχολογικών αιτιών. Τα άτομα με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά έχουν ορισμένες διαφορές στον εγκέφαλο, ιδίως σε περιοχές που σχετίζονται με τα συναισθήματα, τις αναστολές και την επίλυση προβλημάτων, καθώς και διαφορές που σχετίζονται με το νευρικό τους σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του μειωμένου καρδιακού ρυθμού. Απεναντίας, η κοινωνιοπάθεια και οι αντικοινωνικές συμπεριφορές θεωρούνται απόρροια της αλληλεπίδρασης με το κοινωνικό περιβάλλον που «τρέχει» στις οικογένειες και σχετίζεται συνήθως με κακοποίηση ή συγκρούσεις στο σπίτι.
Η ψυχοπάθεια αποτελεί ισχυρό προγνωστικό δείκτη προβληματικών και επιβλαβών συμπεριφορών. Συνδέεται επίσης με την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, την έλλειψη στέγης και άλλες διαταραχές της προσωπικότητας. Για τη διάγνωση της διαταραχής χρησιμοποιείται το εργαλείο Hare Psychopathy Checklist, το γνωστό ως «τεστ ψυχοπάθειας» που ανέπτυξε ο Καναδός ψυχολόγος Robert Hare στα τέλη της δεκαετίας του 1970 για την αξιολόγηση ειδικών ομάδων πληθυσμού (ενήλικες σε φυλακές, ψυχιατρικά νοσοκομεία, εγκληματίες και εν αναμονή ψυχιατρικής αξιολόγησης ή δίκης).
Το τεστ βαθμολογεί τους συμμετέχοντες σε κοινωνικές συμπεριφορές και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η παρορμητικότητα, η επιθετικότητα, η επίμονη εγκληματική συμπεριφορά και η ενσυναίσθηση, σε μια κλίμακα τριών σημείων από το 0 (δεν ισχύει) έως το 2 (ισχύει απόλυτα). Ένας μέσος άνθρωπος βαθμολογείται με 5 ή 6 βαθμούς, ενώ όσοι βαθμολογούνται με 25 έως 30 βαθμούς ή περισσότερο διαγιγνώσκονται με ψυχοπαθητική διαταραχή προσωπικότητας.
Σήμερα, ωστόσο, η αξιοπιστία του τεστ αμφισβητείται.
Δημογραφικά χαρακτηριστικά
Τον περασμένο Φεβρουάριο, έρευνα από το Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin επεσήμαινε ότι ο αριθμός των γυναικών με ψυχοπάθεια είναι μεγαλύτερος απ’ όσο εκτιμάται. Ο Δρ Clive Boddy είχε εξηγήσει ότι τα σημάδια ψυχοπάθειας στις γυναίκες είναι διαφορετικά από τους άνδρες και μπορεί να περιλαμβάνουν τη ερωτική σαγήνη και χειριστική συμπεριφορά. Σύμφωνα με τον ίδιο, πραγματική αναλογία ανδρών-γυναικών με ψυχοπάθεια είναι 1,2 προς ένα αντί 6 προς 1, ως και πέντε φορές υψηλότερη, δηλαδή, από ό,τι είχε προταθεί προηγουμένως.
Θεραπευτικές προσεγγίσεις
Κόντρα στην παλαιότερη πεποίθηση ότι η ψυχοπάθεια είναι μια χρόνια ψυχική διαταραχή που δεν αντιμετωπίζεται, σήμερα πιστεύεται ότι μπορεί ακόμα και να θεραπευτεί. Σύμφωνα με το NHS, τα στοιχεία δείχνουν ότι η συμπεριφορά μπορεί να βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου μέσω ψυχοθεραπείας, αν και βασικά χαρακτηριστικά όπως η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να παραμείνουν. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) χρησιμοποιείται μερικές φορές για τη θεραπεία της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας.
Οι θεραπευτικές κοινότητες μπορούν επίσης να έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, μειώνοντας τον κίνδυνο του ατόμου για παραβατικότητα, στην προσπάθεια να καλύψει τις συναισθηματικές και ψυχολογικές του ανάγκες.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη χρήση φαρμάκων για τη θεραπεία της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας. Αντιψυχωσικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να είναι χρήσιμα σε ορισμένες περιπτώσεις.