Πληγές, τραύματα, σημάδια. Συχνά αποτελούν μια υπενθύμιση των δύσκολων στιγμών του παρελθόντος, μια επίμονη παρουσία, που δε μας αφήνει να ξεχάσουμε όσα συνέβησαν. Στην εποχή της τελειότητας και της αψεγάδιαστης ομορφιάς, όμως, τα σημάδια δεν είναι απλώς μια δυσάρεστη υπενθύμιση, αλλά και μια ατέλεια, ένα ελάττωμα που πλήττει την ψυχική μας υγεία. Οι περισσότεροι από εμάς θα δίναμε τα πάντα να απαλλαγούμε από τις ενοχλητικές ουλές. Όσο αδύνατο κι αν μοιάζει αυτό, τα ανεπιθύμητα σημάδια μπορεί σύντομα να αποτελέσουν παρελθόν, χάρη σε έναν απρόσμενο σύμμαχο: Τα εντερικά παράσιτα. Πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις δείχνουν ότι μια πρωτεΐνη που προέρχεται από αυτούς τους απίθανους συμμάχους θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην επούλωση πληγών, εξαλείφοντας ενδεχομένως ολοκληρωτικά τις ουλές.
Ο νεοανακαλυφθείς σύμμαχος
Οι ερευνητές εντόπισαν μια πρωτεΐνη, γνωστή ως TGF-β mimic (TGM), που προέρχεται από ένα είδος εντερικού σκουληκιού (νηματώδες), το Heligmosomoides polygyrus. Ενώ η ιδέα της χρήσης μιας ουσίας που προέρχεται από σκουλήκι για ιατρικές θεραπείες μπορεί να φαίνεται αντισυμβατική, δεν είναι. Τα παράσιτα έχουν εξελιχθεί ώστε να χειρίζονται επιδέξια το ανοσοποιητικό σύστημα των ξενιστών τους και οι επιστήμονες ενδιαφέρονται εδώ και καιρό να αξιοποιήσουν αυτούς τους μηχανισμούς για θεραπευτικούς σκοπούς.
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Life Science Alliance, οι ερευνητές εφάρμοσαν το TGM σε δερματικές πληγές σε ποντίκια και παρατήρησαν αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Οι πληγές που αντιμετωπίστηκαν με TGM όχι μόνο έκλεισαν ταχύτερα, αλλά επουλώθηκαν και με σημαντικά λιγότερες ουλές. Ακόμη πιο συναρπαστική ήταν η αναγέννηση των θυλάκων των τριχών στον επουλωμένο ιστό, ένα σαφές σημάδι ότι το δέρμα αναγεννάται σωστά.
Ο δρ. William C. Gause, διευθυντής του Κέντρου Ανοσίας και Φλεγμονής στο Πανεπιστήμιο Rutgers, υπογράμμισε τη σημασία αυτού του ευρήματος, λέγοντας: «Σε αυτή τη μελέτη, αναπτύξαμε μια νέα θεραπεία για την αντιμετώπιση δερματικών τραυμάτων που ευνοεί την αναγεννητική επούλωση των τραυμάτων έναντι της ίνωσης των ιστών και της ουλής. Παρέχεται, έτσι, ένα σημαντικό πλαίσιο για τη δυνητική χρήση μιας εύκολης στην παραγωγή πρωτεΐνης παρασίτου, ως θεραπεία για την προώθηση της επούλωσης δερματικών τραυμάτων».
Γιατί είναι σημαντική αυτή η ανακάλυψη;
Για να εκτιμήσουμε τη σημασία αυτής της ανακάλυψης, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε πώς επουλώνονται συνήθως οι πληγές. Όταν το δέρμα τραυματίζεται, η φυσική αντίδραση του οργανισμού είναι να αποκαταστήσει τη ζημιά, σχηματίζοντας συνήθως ουλώδη ιστό, ένα είδος γρήγορης λύσης για να κλείσει το τραύμα και να αποτρέψει τη μόλυνση. Ωστόσο, ο ουλώδης ιστός δεν διαθέτει την ευελιξία και τη λειτουργικότητα του φυσιολογικού δέρματος- δεν διαθέτει θύλακες τριχών ή ιδρωτοποιούς αδένες και είναι συχνά πιο άκαμπτος από τον περιβάλλοντα ιστό.
Έτσι, η δυνατότητα επούλωσης πληγών χωρίς -ή με ελάχιστες – ουλές θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις. Για άτομα με εκτεταμένα εγκαύματα ή άλλες μεγάλες πληγές, θα μπορούσε να σημάνει ένα σχεδόν φυσιολογικό δέρμα, χωρίς παραμορφωτικά σημάδια. Ακόμη και μικρότεροι τραυματισμοί θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτή τη θεραπεία και συγκεκριμένα από την ενδεχόμενη απώλεια της αίσθησης ή της κίνησης που συχνά συνδέεται με τον ουλώδη ιστό.
Πώς λειτουργεί η πρωτεΐνη σκουληκιού;
Η TGM λειτουργεί αλληλεπιδρώντας με τους ίδιους κυτταρικούς υποδοχείς με μια ανθρώπινη πρωτεΐνη που ονομάζεται TGF-β, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την επούλωση των πληγών. Ωστόσο, η TGM ενεργοποιεί αυτούς τους υποδοχείς με τρόπο που προάγει την αναγέννηση των ιστών και όχι τον σχηματισμό ουλών.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της μελέτης ήταν ο τρόπος με τον οποίο η TGM επηρέασε τα μακροφάγα, κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία επούλωσης. Η TGM φάνηκε να «επαναπρογραμματίζει» αυτά τα κύτταρα, κατευθύνοντάς τα προς μια αναγεννητική δειργασία και όχι προς μια που ευνοεί τον σχηματισμό ουλών.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι πληγές που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με TGM παρουσίασαν βελτιώσεις στην οργάνωση του κολλαγόνου. Το κολλαγόνο είναι μια πρωτεΐνη που δίνει στο δέρμα τη δομή του, αλλά στον ουλώδη ιστό τείνει να σχηματίζει παράλληλες δέσμες που δημιουργούν μια άκαμπτη επιφάνεια. Στις πληγές που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με TGM, οι ίνες κολλαγόνου διατάχθηκαν σε ένα πιο φυσικό μοτίβο «πλέξης» δομής, παρόμοιο με το μη τραυματισμένο δέρμα.
Ενώ τα αποτελέσματα αυτά είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Τα πειράματα διεξήχθησαν σε ποντίκια και πολλές θεραπείες που δείχνουν υποσχόμενες σε ζώα δεν αποδίδουν εξίσου στους ανθρώπους. Επιπλέον, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθούν οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις και οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας με TGM.
Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη αυτή ανοίγει συναρπαστικές δυνατότητες στη θεραπεία τραυμάτων. Εάν περαιτέρω έρευνα επιβεβαιώσει αυτά τα ευρήματα και αποδείξει την ασφάλεια της TGM στους ανθρώπους, ίσως δούμε μια μέρα αυτή την πρωτεΐνη που προέρχεται από σκουλήκι να χρησιμοποιείται σε νοσοκομεία και κλινικές για την προώθηση ταχύτερης επούλωσης χωρίς ουλές.
Λοιμώξεις και πληγές: Το δέντρο – βάλσαμο που επουλώνει το δέρμα
Ουλές: Πότε το ασφαλιστήριο καλύπτει την αποκατάστασή τους
Καινοτομία: Συνθετικά αιμοπετάλια σταματούν τη σοβαρή αιμορραγία
