Από τους ωκεανούς, τα χωράφια και τις χωματερές μέχρι τον αέρα που αναπνέουμε, οι χημικές ουσίες μακράς διαρκείας που εκλύονται από τα πλαστικά προϊόντα βρίσκονται πλέον παντού. Οι επιπτώσεις στον πλανήτη είναι ήδη φανερές, τι συμβαίνει όμως με την ανθρώπινη υγεία και πώς μπορούν να την επηρεάσουν; Σε αυτό το ερώτημα απαντούν ειδικοί του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (UC) στο Σαν Φρανσίσκο.
«Παρόλο που γνωρίζουμε ότι τα πλαστικά βρίσκονται ουσιαστικά παντού, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τόσο μεγάλη έρευνα για το πώς επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία» επισημαίνει η καθηγήτρια μαιευτικής και γυναικολογίας στο UC San Francisco, Δρ Tracey Woodruff. Διερευνώντας διεξοδικά αυτές τις επιπτώσεις μέσα από επιστημονικές έρευνες, που όμως πραγματοποιήθηκαν σε ζώα, η ίδια και η ομάδα της στο Πρόγραμμα για την Αναπαραγωγική Υγεία και το Περιβάλλον του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια δημοσίευσαν μια έκθεση που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η έκθεση στα πλαστικά φαίνεται να μειώνει τη γονιμότητα και να αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Σημείωσαν επίσης συνδέσεις με μεταβολικές, αναπνευστικές και πεπτικές διαταραχές.
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα επικεντρώθηκε στα μικροπλαστικά, σωματίδια μικρότερα από περίπου 5 χιλιοστά, τα οποία στην πραγματικότητα είναι σχεδόν αόρατα, βρίσκονται όμως παντού: από πιάτα, ρούχα, ελαστικά και ένα εκατομμύριο άλλα πλαστικά αντικείμενα. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αυτά διεισδύουν στα τρόφιμα, το νερό, τους πνεύμονες, το δέρμα, το αίμα, τον εγκέφαλο και τον πλακούντα.
Ακόμα, οι επιστήμονες προσπαθούν να ξετυλίξουν το κουβάρι της αλυσίδας που συνδέει την έκθεση στα πλαστικά με τον καρκίνο, αλλά έχουν εντοπίσει μερικά βασικά ευρήματα: όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ανιχνεύει την ύπαρξη μικροπλαστικών, αντιδρά με τη φλεγμονή, μια αντίδραση του οργανισμού σε οτιδήποτε το σώμα αναγνωρίζει ως ξένο. Επιπλέον, ορισμένες χημικές ουσίες στα πλαστικά φαίνεται να μπλοκάρουν τα ένζυμα που παράγει το σώμα για να προλάβει τις βλάβες στα κύτταρα και τις συνέπειες της οξείδωσης. Το οξειδωτικό στρες και η χρόνια φλεγμονή συνδέονται εδώ και καιρό με τον καρκίνο.
Τα μικροπλαστικά διαταράσσουν επίσης το ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο ρυθμίζει εκατοντάδες σωματικές λειτουργίες, από τη διάθεση μέχρι τον ύπνο και τον μεταβολισμό. Οι ορμόνες αποτελούν κυριολεκτικά το κλειδί για αυτές τις λειτουργίες, καθώς πρόκειται για μικροσκοπικά μόρια που κυκλοφορούν στο αίμα μέχρι να εντοπίσουν και να συνδεθούν με τον υποδοχέα που ταιριάζει στο συγκεκριμένο σχήμα τους, όπως ένα κλειδί που ταιριάζει σε μια κλειδαριά.
Οι επικίνδυνες ενώσεις
Πολλά πλαστικά περιέχουν μια χημική ουσία που ονομάζεται δισφαινόλη-Α ή BPA. Τα μόρια της BPA μοιάζουν και δρουν παρόμοια με τα οιστρογόνα, ώστε να μπορούν να εισχωρήσουν σε υποδοχείς οιστρογόνων, μια διαδικασία που μοιάζει σα να χρησιμοποιείτε το λάθος κλειδί σε μια κλειδαριά. Στην πραγματικότητα, η BPA εμποδίζει τα πραγματικά οιστρογόνα να συνδεθούν με αυτούς τους υποδοχείς, οπότε η ορμόνη δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά. Ως αποτέλεσμα, η Δρ Woodroof υποδεικνύει μελέτες που συνδέουν την BPA με την ενδομητρίωση, την υπογονιμότητα, το άσθμα, την παχυσαρκία και τις διαταραχές της νευροανάπτυξης του εμβρύου.
Άλλες χημικές ουσίες των πλαστικών προκαλούν προβλήματα πριν καν οι ορμόνες προλάβουν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Για παράδειγμα, οι φθαλικές ενώσεις, μια κατηγορία χημικών ουσιών που οι κατασκευαστές προσθέτουν στα σκληρά πλαστικά για να τους δώσουν κάποια ελαστικότητα, παρεμβαίνουν στην παραγωγή της ορμόνης τεστοστερόνης από τον οργανισμό. Διακόπτοντας την παροχή τεστοστερόνης στα αρσενικά έμβρυα, οι φθαλικές ενώσεις μπορεί να επηρεάσουν τη σεξουαλική ανάπτυξη εφ’ όρου ζωής.
Αν και τα ευρήματα αυτά είναι ανησυχητικά, αλλά η Δρ Woodruff επισημαίνει ότι η έρευνα σε πληθυσμιακή κλίμακα δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε αισθητή διαφορά στην υγεία των περισσότερων ανθρώπων.
Χημικές ουσίες ένοχες για κινητικά προβλήματα στα παιδιά
