Αδιαμφισβήτητα η εμπλοκή μας με τα social media μπορεί να αναχαιτίζει τη βίωση της σύνδεσής μας με τους «σημαντικούς άλλους», δηλαδή τους φίλους και την οικογένειά μας, ενόσω στην offline ζωή μοιραζόμαστε συναισθήματα και σκέψεις με περισσότερη αυθεντικότητα απ’ ό,τι στα μέσα δικτύωσης.

Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για αρνητικά γεγονότα ζωής ή, πιο απλά, φάσεις της ζωής μας όπου έχουμε λιγότερη ευημερία παρατηρείται πως δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με αυθεντικότητα τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες της Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας.
Οι διακοπές λοιπόν που συμβολικά είναι συνδυασμένες με τη χαλάρωση, την ποιοτική, ψυχική και σωματική ξεκούραση δεν θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν από τη συνεχή ενασχόλησή μας με τα social media. Η μεγαλύτερη εστίαση που έχει δοθεί από τους ερευνητές ψυχολόγους και κοινωνιολόγους βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο προβάλλουμε τον εαυτό μας στα social media -Μέσα τα οποία σχεδιάστηκαν για να γεφυρώσουν το χάσμα και να διευκολύνουν την επικοινωνία και γνωριμία με τους άλλους- και ο οποίος, σύμφωνα με τις έρευνες, χαρακτηρίζεται από ανελαστικότητα και σταθερές αναπαραστάσεις από πλευράς των χρηστών.

Αυτό σημαίνει πρακτικά πως διαστρεβλώνουμε συστηματικά το πως αισθανόμαστε και αντιλαμβανομαστε τον τρόπο ζωής μας, μια διαδικασία που προοδευτικά ενδέχεται να μας οδηγήσει σε νεύρωση, δηλαδή διαταραχή συμπεριφοράς και ενδοψυχικές συγκρούσεις όπως φοβίες, ψυχαναγκασμούς και επεισόδια άγχους. Το δε συνεχές κυνήγι των likes προβλημάτισε ακόμα και τους ίδιους τους δημιουργούς και συνεργάτες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το Instagram όπου εδώ και αρκετό καιρό λειτουργεί πιλοτικά η δυνατότητα απόκρυψης του αριθμού των επιδοκιμασιών (likes) προκειμένου προοδευτικά να καταργηθεί και να δοθεί επιτέλους έμφαση στο περιεχόμενο των δημοσιεύσεων και όχι στα likes.

Τι είναι φυσιολογικό και τι όχι

Φυσιολογική ενασχόληση με τα social media είναι αυτή που δεν μας περιορίζει από τις αλληλεπιδράσεις της παρέας μας και δεν καθορίζει το πρόγραμμα των διακοπών μας. Από την άλλη μεριά, παθολογική χαρακτηρίζεται η εμπλοκή που μας στερεί τη χαλάρωση της σκέψης μας, μας δημιουργεί αίσθηση ανίας όταν είμαστε offline και εμποδίζει την απόλαυση που πέρνουμε στο «εδώ και τώρα» δίχως να καλλιεργούμε εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης των αρνητικών συναισθημάτων όπως να τα βιώσουμε και να τα νοηματοδοτήσουμε.

Το να είμαστε αυθεντικοί και να ζούμε σύμφωνα με τις προσωπικές μας επιθυμίες είναι ένα από τα μεγαλύτερα θεμέλια της καλής ψυχικής υγείας και μας προστατεύει αποδεδειγμένα από το παθολογικό άγχος, την κατάθλιψη, την αίσθηση της μοναξιάς, όπως και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τα σωματικά συμπτώματα της ψυχικής κόπωσης.

Ιδιαίτερα λοιπόν σε περιόδους με συσσωρευμένη ψυχική κόπωση, όπως το διάστημα πριν από τις διακοπές και κατά τη διάρκεια των διακοπών, το να εστιάζουμε σε οτιδήποτε μη αυθεντικό και αληθινό μάς απομακρύνει απλώς από την καθαρότητα της σκέψης μας και την επαφή με τις εσωτερικές μας ανάγκες.

Ξεφεύγοντας από την εμμονή των likes

Ενας τρόπος για να διαχειριστούμε την εμμονική, ορισμένες φορές, ενασχόλησή μας με τα social media είναι να αρχίζουμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας αρχικά απέναντι σε αυτά. Οι περισσότερες τεχνικές διαχείρισης στην ψυχοθεραπευτική πράξη ενέχουν ένα στοιχείο-κλειδί: την αυτοπαρατήρηση. Δεν υποθέτουμε ποτέ τα συναισθήματα που βιώνουμε, αλλά προσπαθούμε να διακρίνουμε και να ταυτοποιήσουμε τα πραγματικά συναισθήματα και τις σκέψεις μας. Στο σημείο αυτό λοιπόν θα μπορούσαμε να προτείνουμε μια άσκηση που ανήκει στη Συμπεριφορική – Γνωστική Θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy).

Μια ενδιαφέρουσα άσκηση

Εφόσον κάθε δράση εμπεριέχει μια αντίδραση, μπορούμε να κατανοήσουμε πως καμία αλλαγή συμπεριφοράς και τρόπου ζωής δεν θα μπορούσε να μην εμπεριέχει μια παρέμβαση.

Σε αυτήν την άσκηση θα μπορούσαμε να αποφασίσουμε να κλείσουμε τα social media για περίπου το 1/3 του χρόνου των διακοπών μας και κυρίως στην αρχή αυτών. Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι κάνουμε διακοπές πέντε ημέρες, θα μπορούσαμε να κλείσουμε τα social media για τις δύο πρώτες ημέρες, από τη στιγμή που φύγουμε από το σπίτι με τη βαλίτσα μας μέχρι και μετά από 48 ώρες.

Αυτές τις δύο ημέρες, όμως, δεν θα μείνουμε άπραγοι! Μπορούμε να κρατήσουμε ένα ημερολόγιο σκέψεων και συναισθημάτων για να καταγράψουμε το προσωπικό μας υλικό. Είναι σίγουρο πως θα εντυπωσιαστούμε από τις αλλαγές που θα διαπιστώσουμε στον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε και θα αρχίσουμε να κατανοούμε τον βαθμό δυσφορίας που τυχόν νιώθουμε εξαιτίας της αποστέρησής μας από τα Μέσα. Μετά την τρίτη ημέρα μπορούμε να συμπεριφερθούμε αβίαστα όπως αισθανόμαστε. Είναι σίγουρο πως ήδη θα ξεκινήσουμε να αισθανόμαστε διαφορετικά!

Μοιραζόμαστε την απόλαυση

Σύμφωνα με το εξαιρετικά δημοφιλές μάθημα «Happiness Course» του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ένας τρόπος για να απολαύσουμε περισσότερο τις εμπειρίες που βιώνουμε είναι να μοιραστούμε με τον άλλον αυτό που σκεφτόμαστε τη στιγμή που το απολαμβάνουμε. Αν υποθέσουμε λοιπόν πως ξυπνάμε 7.30 το πρωί και πίνουμε την πρώτη γουλιά από τον αγαπημένο μας καφέ κοιτάζοντας τη θάλασσα, η εμπειρία μας θα πολλαπλασιαστεί εάν πούμε στον φίλο που μας συνοδεύει στις διακοπές μας: «Αυτή είναι πραγματική απόλαυση!». Κατά τον ίδιο τρόπο, εάν κοινοποιούμε με φειδώ στους προσωπικούς μας φίλους στιγμές απόλαυσης προκειμένου μονάχα να τις μοιραστούμε, παίρνουμε όντως κάτι σημαντικό από όλες τις αλληλεπιδράσεις μας. Φέτος στις διακοπές ας κλείσουμε το κινητό, ας ξεχάσουμε για λίγο το κυνήγι των likes και ας προσπαθήσουμε να απολαύσουμε και να μοιραστούμε τις όμορφες στιγμές με τους αγαπημένους μας.

Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ygeiamou #9 που κυκλοφόρησε με ΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 28/5