Η ώρα του ντους έχει αναδειχθεί σε μια ιδιαίτερα δημιουργική στιγμή της καθημερινότητας. Άλλοι σιγοψιθυρίζουν τους στίχους από το αγαπημένο τους τραγούδι κι άλλοι εκμεταλλεύονται αυτή τη στιγμή χαλάρωσης για να σκεφτούν όσα τους απασχολούν. Κι εκεί, εντελώς ξαφνικά, εμφανίζεται μια νέα ιδέα ή κάποια ενδιαφέρουσα δημιουργική ανακάλυψη.
Το γιατί ένα μυαλό που περιπλανιέται ελεύθερα σε διάφορες σκέψεις όταν το άτομο ασχολείται με μια ανέμελη δραστηριότητα, που δεν απαιτεί έντονη πνευματική λειτουργία, βρίσκει μερικές φορές δημιουργικές λύσεις σε ένα πρόβλημα αποτέλεσε το αντικείμενο της νέας μελέτης του Zac Irving, επίκουρου καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, που δημοσιεύθηκε στο Psychology of Aesthetics, Creativity and the Arts.
Ο δρ. Irving εξηγεί: «Ας πούμε ότι έχετε κολλήσει σε ένα πρόβλημα, τι κάνετε; Πιθανότατα όχι κάτι που μουδιάζει το μυαλό, αλλά αντίθετα απασχολείτε τον εαυτό σας, κάνοντας μια βόλτα, τις δουλειές του σπιτιού ή ένα ντους».
Όπως τονίζει, όμως, ο ίδιος, στην πραγματικότητα οι δραστηριότητες αυτές δεν αδρανοποιούν εντελώς τον εγκέφαλο, καθώς απαιτούν μια μέτρια πνευματική προσπάθεια. Αυτό φαίνεται να είναι το μυστικό που καθιστά τέτοιες δραστηριότητες ωφέλιμες για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
Προγενέστερη έρευνα είχε επίσης επιβεβαιώσει αυτό που πολλοί υποπτεύονταν: Όταν εκτελούμε μια «μη απαιτητική» εργασία, ο εγκέφαλος τείνει να περιπλανιέται, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται και να απελευθερώνεται η δημιουργικότητα. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, οι μελετητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να βρουν δημιουργικές εναλλακτικές χρήσεις για καθημερινά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα ένα τούβλο, αφού πρώτα είχαν εκτεθεί σε μια περίοδο επώασης, που περιλάμβανε εργασίες διαφορετικών επιπέδων πνευματικής λειτουργίας. Η έρευνα διαπίστωσε ότι όσο χαμηλότερη ήταν η πνευματική λειτουργία που απαιτούνταν για μια εργασία, τόσο υψηλότερη ήταν η βαθμολογία των συμμετεχόντων στο τεστ δημιουργικότητας.
«Η ενασχόληση με μια μη απαιτητική εργασία οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις της απόδοσης σε προβλήματα που είχαν προκύψει προηγουμένως», εξήγησαν οι συγγραφείς. «Η δημιουργική περιπλάνηση του μυαλού μπορεί να βοηθηθεί σε ορισμένα πλαίσια, όπως μια βόλτα, αλλά όχι σε άλλα, όπως μια ανιαρή δραστηριότητα», επεσήμαναν.
Για να εξετάσουν αυτή τη θεωρία, ο δρ. Irving και η καθηγήτρια ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, Caitlin Mills με τους συνεργάτες τους, ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να βρουν εναλλακτικές χρήσεις είτε για ένα τούβλο, είτε για έναν συνδετήρα. Στη συνέχεια, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, καθεμιά από τις οποίες παρακολούθησε διαφορετικά βίντεο διάρκειας 3 λεπτών, που λειτούργησαν ως πλαίσιο επώασης, το οποίο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους. Η μία ομάδα παρακολούθησε ένα «βαρετό» βίντεο, ενώ η άλλη ένα «μετρίως ελκυστικό».
«Αυτό που θέλαμε να μάθουμε δεν ήταν ποιο βίντεο βοηθά τους ανθρώπους να γίνουν πιο δημιουργικοί, αλλά πώς σχετίζεται η περιπλάνηση του μυαλού με τη δημιουργικότητα κατά τη διάρκεια ανιαρών ή συναρπαστικών εργασιών. Χρησιμοποιήσαμε το βίντεο, επειδή είναι κάτι που υπάρχει στην πραγματική ζωή των ανθρώπων», εξηγεί ο δρ. Irving.
Κατόπιν, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να επιστρέψουν γρήγορα στην καταχώριση ιδεών για την εναλλακτική χρήση των αντικειμένων, εκφράζοντας τις ιδέες που σχηματίστηκαν κατά την παρακολούθηση των βίντεο. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν, επίσης, πόσο περιπλανήθηκε το μυαλό τους κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης.
Αυτό που ανακάλυψαν, τελικά, οι ερευνητές είναι ότι η περιπλάνηση του μυαλού βοηθά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, οδήγησε σε μεγαλύτερο αριθμό ιδεών, αλλά μόνο όταν οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν το «συναρπαστικό» και όχι το «βαρετό» βίντεο. Κατά τη διάρκεια του συναρπαστικού βίντεο υπήρχε μια θετική συσχέτιση μεταξύ της ποσότητας της περιπλάνησης του μυαλού και των δημιουργικών ιδεών που προέκυψαν.
Τα νέα ερευνητικά ευρήματα μπορούν να αποτελέσουν τα θεμέλια για μελλοντική έρευνα αναφορικά με τους τύπους των εργασιών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της δημιουργικής έρευνας. Μελλοντικά, οι επιστήμονες επιθυμούν να αξιοποιήσουν την εικονική πραγματικότητα, ώστε να μελετήσουν την περιπλάνηση του νου σε ρεαλιστικά πλαίσια, όπως το περπάτημα σε έναν δρόμο της πόλης.
Διαβάστε ακόμη:
Έχει κολλήσει το μυαλό σας; Η κίνηση που οξύνει σκέψη και δημιουργικότητα
Είμαστε πιο δημιουργικοί το πρωί; Έρευνα απαντά
Μα, μάς κάνει καλό το λίγο στρες; Οι επιστήμονες απαντούν
