Μια λίστα δραστικών ουσιών που φαίνεται να μπορούν να μειώσουν την θνησιμότητα των ασθενών με σοβαρή νόσο COVID-19, βάσει της ικανότητάς τους να αναστέλλουν την «καταιγίδα κυτοκινών» ανακάλυψαν Ισπανοί ερευνητές σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports.
Μάλιστα η χρήση τους μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες ασθένειες που εμπλέκεται η καταιγίδα κυτοκινών.
Η φλεγμονή είναι ένας εκ των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού έναντι των παθογόνων οργανισμών. Ωστόσο, όταν η φλεγμονή είναι διάχυτη μπορεί να προκαλέσει έως και θάνατο. Η καταιγίδα κυτοκινών είναι μια έκφανση της περίσσειας φλεγμονής στον οργανισμό και πρόκειται ουσιαστικά για μια φλεγμονώδη διαδικασία που προκαλείται από τις κυτοκίνες, πρωτεΐνες που στέλνουν μήνυμα στο ανοσοποιητικό σύστημα να αφυπνιστεί και να αντιδράσει.
«Η αντίδραση αυτή είναι η αιτία θανάτου πολλές φορές των ασθενών με κορωνοϊό», εξηγεί ο Óscar Fernández-Capetillo επικεφαλής της Ομάδας Γονιδιωματικής Αστάθειας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας για τον Καρκίνο της Ισπανίας.
Για να βρουν «αντίδοτα», οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις αρχικές επιστημονικές μελέτες που προέκυψαν από τον Απρίλιο του 2020 και εντόπισαν αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση σε κύτταρα του πνεύμονα από ασθενείς με SARS-CoV-2 που πέθαιναν ως αποτέλεσμα της καταιγίδας κυτοκινών. Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για τον έλεγχο της βάσης δεδομένων Connectivity Map, που αναπτύχθηκε από το Ινστιτούτο Broad – αποτέλεσμα της συνεργασίας του MIT και του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ – , η οποία περιέχει αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση που προκαλούνται από περίπου 5.000 συστατικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των φαρμάκων που έχουν εγκριθεί για κλινική χρήση.
Ο στόχος ήταν να εντοπιστούν πιθανά «αντίδοτα», δραστικές ουσίες που προκαλούν αντίθετες αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων με αυτές που παρατηρούνται σε ασθενείς με COVID-19. «Η μελέτη προβλέπει ότι τα γλυκοκορτικοειδή, όπως η δεξαμεθαζόνη, θα πρέπει να είναι αποτελεσματικά στην καταπολέμηση της θνησιμότητας σε ασθενείς με COVID-19, κάτι που ήταν παρήγορο γιατί, στην πραγματικότητα, αυτά τα φάρμακα, μαζί με άλλα, χρησιμοποιούνται ήδη στα νοσοκομεία για την καταπολέμηση του θανάτου από COVID-19», λέει ο Fernández-Capetillo.
Προς έκπληξή τους, οι ερευνητές εντόπισαν – και στη συνέχεια επικύρωσαν in vitro – ότι οι αναστολείς της πρωτεΐνης MEK, που χρησιμοποιούνται συνήθως σε αντικαρκινικές θεραπείες, είχαν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση. «Πιστεύω ότι αυτή η αντιφλεγμονώδης ιδιότητα των αναστολέων ΜΕΚ είναι αρκετά άγνωστη και πρέπει να συλλέξουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτήν, επειδή αυξάνει το οπλοστάσιό μας από αντιφλεγμονώδεις ουσίες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στον μετριασμό της καταιγίδας κυτοκινών που μπορεί να συμβεί σε διάφορα πλαίσια, όπως μετά από μεταμοσχεύσεις, χημειοθεραπεία και άλλες μολυσματικές ασθένειες συμπεριλαμβανομένου της COVID-19», συμπληρώνει ο Ισπανός ερευνητής.
Και τονίζει ότι, σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε θεραπεία που βασίζεται σε αντιφλεγμονώδη φάρμακα – συμπεριλαμβανομένων των γλυκοκορτικοειδών – θα πρέπει να περιορίζεται στις όψιμες και σοβαρές φάσεις της COVID-19, καθώς η χρήση αντιφλεγμονωδών θεραπειών στα αρχικά στάδια της νόσου θα περιόριζε την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος στην καταπολέμηση της λοίμωξης.
Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι ότι όλες οι αναλύσεις που διεξήχθησαν στο πλαίσιο της μελέτης δείχνουν ότι οι γυναικείες ορμόνες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της καταιγίδας κυτοκινών, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνδρες τείνουν να εμφανίζουν πιο σοβαρές μορφές της COVID-19. «Επίσης, θα ήταν συνεπές με το γεγονός ότι η διαφορά στη θνησιμότητα ανά φύλο μετριάζεται σε προχωρημένες ηλικίες, όταν εμφανίζεται η εμμηνόπαυση και τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται», εξηγεί ο Δρ Fernández-Capetillo.
Τέλος, εκτός από τον εντοπισμό φαρμάκων που θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν την καταιγίδα κυτοκινών, η μελέτη αναφέρει επίσης δραστικές ουσίες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιδεινώσουν αυτή την κατάσταση. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η λίστα περιλαμβάνει φάρμακα που είτε ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα είτε ενισχύουν τη φλεγμονή. Αλλά, επιπλέον, αποκαλύπτει πιθανές αλληλεπιδράσεις με ορισμένες ογκολογικές θεραπείες ή με το μονοπάτι σηματοδότησης της ινσουλίνης.
Διαβάστε επίσης
Κορωνοϊός: Το φθηνό ευρείας χρήσης φάρμακο που προλαμβάνει τη σοβαρή COVID-19
Κορωνοϊός: Η θεραπεία που βελτιώνει την κλινική εικόνα και μειώνει την βαρύτητα της νόσου
Κορωνοϊός: Ο παράγοντας που καθορίζει αν αυτά τα συνηθισμένα φάρμακα ωφελούν ή βλάπτουν
