Το μικροβίωμα πρωταγωνιστεί στο δεύτερο πιο δημοφιλές άρθρο που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine τη χρονιά που πέρασε.
Την πιθανότητα τα χιλιάδες είδη μικροβίων που διαβιούν στο έντερο – και στα οποία συνολικά αναφερόμαστε ως μικροβίωμα του εντέρου ή γαστρεντερικό μικροβίωμα- να επηρεάζουν την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού στους όγκους αποφάσισε να διερευνήσει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο Tom Gajewski.
Την ίδια χρονική περίοδο ο ίδιος λάμβανε μέρος σε κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα μιας αναδυόμενης κατηγορίας φαρμάκων καταπολέμησης του καρκίνου, τους «αναστολείς σημείων ελέγχου» (checkpoint inhibitors). Τα φάρμακα αυτά, αντί να επιτίθενται απευθείας στα καρκινικά κύτταρα, απελευθερώνουν τα Τ κύτταρα του ίδιου του σώματος, δηλαδή τους «φύλακες» του ανοσοποιητικού συστήματος, προκειμένου να καταπολεμήσουν τους όγκους. Σήμερα αυτή η κατηγορία φαρμάκων έχει εγκριθεί για την θεραπεία αρκετών μορφών καρκίνου όπως το μελάνωμα, ο καρκίνος των πνευμόνων, των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.
Μετά από μακροχρόνια πειράματα στο εργαστήριο του καθηγητή Gajewski, η ερευνητική του ομάδα το 2015 ανέφερε ότι κατάφεραν να απομονώσουν την δράση του γένους των Bifidobacterium όσον αφορά τον πιθανό τους ρόλο στην ενίσχυση της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού κατά του καρκίνου.
Τον ίδιο χρόνο Γάλλοι ερευνητές από το Αντικαρκινικό Κέντρο Gustave Roussy εντόπισαν τον σημαντικό ρόλο των στελεχών των βακτηρίων Bacteroides στην ενίσχυση της απάντησης του οργανισμού των πειραματόζωων σε χορηγούμενη ανοσοθεραπεία.
Το μεγάλο ερώτημα του κατά πόσο αυτά τα ευρήματα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στους ανθρώπους απαντήθηκε από αντίστοιχες μελέτες σε ασθενείς με μελάνωμα οι οποίες ακολούθησαν και κατέδειξαν ότι «μπορούμε να τροποποιήσουμε απευθείας το μικροβίωμα του εντέρου προκειμένου να επηρεάσουμε την ανταπόκριση των ασθενών στην ανοσολογική θεραπεία» όπως δήλωσε στο Nature Medicine ο Rob Knight μελετητής του ανθρώπινου μικροβιώματος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια ο οποίος δεν συμμετείχε στις σχετικές έρευνες.
Τα ενθαρρυντικά ευρήματα των κλινικών ερευνών έχουν δώσει μια νέα ώθηση στην μελέτη για το πώς το μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να προάγει την αποτελεσματικότητα των αντικαρκινικών θεραπειών, ιδιαίτερα των αναστολέων σημείων ελέγχου.
Ωστόσο ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο τα μικρόβια του εντέρου επιταχύνουν την αντικαρκινική δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος παραμένει μυστήριο, παρότι έχουν προταθεί πολλές θεωρίες που προσπαθούν να τον ερμηνεύσουν. Την ίδια στιγμή οι εξελίξεις στην έρευνα για την δράση του μικροβιώματος καθιστά τους επιστήμονες αισιόδοξους ότι το μικροβίωμα θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση όχι μόνο του καρκίνου, αλλά και των αυτοάνοσων νοσημάτων, καθώς και των αλλεργιών.
Επίσης η έρευνα αναδεικνύει τον αρνητικό ρόλο που παίζουν τα αντιβιοτικά – τα οποία διαταράσσουν την μικροβιακή ισορροπία του οργανισμού – στην αποτελεσματικότητα της αγωγής με «αναστολείς σημείων ελέγχου». «Η αποφυγή αντιβιοτικών όταν λαμβάνονται «αναστολείς σημείων ελέγχου» είναι το ξεκάθαρο συμπέρασμα αυτών των ερευνών» δηλώνει στο Nature Medicine ο Scott Bultman από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα, ο οποίος μελετά τον ρόλο του μικροβιώματος στην προστασία από τον καρκίνο.
Αν και η μελέτη του μικροβιώματος σε σχέση με την θεραπεία του καρκίνου βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα, ωστόσο μοιάζει πραγματικά μαγικό – ακόμη και για τους επιστήμονες – τα μικρόβια του γαστρεντερικού συστήματος να βοηθούν ουσιαστικά στην αντικαρκινική θεραπεία.
