Το ανθρώπινο γένος είναι αξιοθαύμαστα γόνιμο. Οι γυναίκες μπορούν να συλλάβουν και να φέρουν παιδιά ήδη από τα μισά της δεύτερης δεκαετίας της ζωής τους. Στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες, οι γυναίκες συλλαμβάνουν μεταξύ των 20-30 χρόνων, αλλά τελευταία βλέπουμε να αυξάνεται το ποσοστό των γυναικών που συλλαμβάνουν πάνω από τα 40 τους. Από την άλλη πλευρά ο άνδρας, μπορεί να τεκνοποιήσει μέχρι το γήρας του. Παρ’όλα αυτά το φαινόμενο της αναπαραγωγής παραμένει εξαιρετικά σύνθετο.
Έχει αυξηθεί η υπογονιμότητα τα τελευταία χρόνια ή όχι;
Παρ’όλη τη δημόσια ανησυχία και συζήτηση, κυρίως από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η επίπτωση της υπογονιμότητας στο πέρασμα των χρόνων παραμένει ουσιαστικά στα ίδια ποσοστά. Περίπου το 15% των ζευγαριών που αποπειρώνται την πρώτη τους κύηση αποτυγχάνουν. Υπογόνιμο χαρακτηρίζεται ένα ζευγάρι όταν έχει ελεύθερες χωρίς προφυλάξεις επαφές για τουλάχιστον ένα χρόνο. Το 33% των ζευγαριών στα προχωρημένα 30 τους έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας και αυτό στις αναπτυγμένες χώρες έχει να κάνει με τις επαγγελματικές επιδιώξεις και τους στόχους που θέτει το ζευγάρι.
Πόσο ευθύνεται ο άνδρας για την υπογονιμότητα του ζευγαριού;
Όχι πολλά χρόνια πριν, συνηθιζόταν να πιστεύουμε ότι όταν ένα ζευγάρι είχε πρόβλημα τεκνοποίησης, υπεύθυνη ήταν η γυναίκα. Σήμερα, γνωρίζουμε από τις στατιστικές, ότι ο άνδρας είναι τουλάχιστον κατά το ήμισυ (50%) συνυπεύθυνος για την υπογονιμότητα του ζευγαριού. Η πιο κοινή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας είναι ακριβώς η αδυναμία πολλών ανδρών να παράγουν ικανοποιητικό αριθμό υγιούς σπέρματος.
Ποιες είναι οι αιτίες της ανδρικής στειρότητας;
Πρώτες είναι οι ορμονικές αιτίες από διαταραχές στην υπόφυση και τον υποθάλαμο που μπορεί να είναι συγγενείς (εκ γενετής) ή επίκτητες όπως ορισμένες κακοήθειες ή ακτινοβολία κ.λ.π.
Επιπλέον, υπάρχουν οι ορχικές αιτίες συγγενείς (π.χ. κρυψορχία δηλαδή ατελής κάθοδος του όρχεος ή των όρχεων στο όσχεο) είτε επίκτητες όπως είναι οι φλεγμονές (ορχίτις, επιδιδυμίτις κ.ά.), τραυματικές κακώσεις, συστηματικές παθήσεις, ύπαρξη σπερματικών αντισωμάτων, διάφορα φάρμακα που επιδρούν στην σπερματογένεση και η κιρσοκήλη. Όσον αφορά την τελευταία μία ιδιαίτερη μνεία αξίζει, γιατί συναντάται στο 20% περίπου όλων των ανδρών και είναι αιτία για το 40% των υπογόνιμων ανδρών.
Άλλες αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν στειρότητα είναι οι λειτουργικές διαταραχές του ίδιου του σπερματοζωαρίου, π.χ. η μειωμένη κινητικότητα, η λήψη ορισμένων φαρμάκων για την αντιμετώπιση του έλκους στομάχου, η κορτιζόνη και τα αναβολικά που παίρνουν οι αθλητές για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, ακόμα η χρήση και εθισμός σε ορισμένες ουσίες όπως η νικοτίνη και το κάπνισμα που επηρεάζει τον αριθμό και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, η χρήση μαριχουάνας, κοκαΐνης και αλκοόλ.
Ακόμα, υπεύθυνα για υπογονιμότητα θεωρούνται ορισμένα αντιβιοτικά, η ανεπάρκεια βιταμίνης C, πολλά τοξικά φάρμακα και χημικά που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες αλλά και στις βιομηχανίες και ακόμα η υπέρμετρη σωματική δραστηριότητα (και κυρίως άσκηση), όπως επίσης η κακή διατροφή.
Τέλος στις αιτίες υπογονιμότητας έχουν θέση το υπερβολικό στρες, τα ζεστά μπάνια πολύ κοντά στην ευαίσθητη περιοχή και η ένδυση με πολύ στενά εσώρουχα που κρατούν το όσχεο και τους όρχεις σε αυξημένη θερμοκρασία αλλά και η πολυήμερη αποχή από το σεξ, η στυτική δυσλειτουργία και οι διαταραχές στην εκσπερμάτιση (πρόωρη εκσπερμάτιση, καθυστερημένη ή αδύνατη εκσπερμάτιση).
Τι μπορεί να γίνει από πλευράς θεραπείας σε ένα υπογόνιμο άνδρα;
Όσον αφορά την χειρουργική θεραπεία, πρωτεύοντα ρόλο έχει η διόρθωση της κιρσοκήλης, με μικρή νοσηρότητα και πολύ μεγάλα ποσοστά επιτυχίας. Στο Metropolitan General ο κ. Μερτζιώτης με την ομάδα του εκτελούν την μικροχειρουργική τεχνική με τη χρήση του χειρουργικού μικροσκοπίου και ο ασθενής φεύγει την ίδια ημέρα από την κλινική. Ακόμα μπορούν να εφαρμοσθούν διάφορες τεχνικές αναστόμωσης του σπερματικού πόρου και της επιδιδυμίδος για διόρθωση ανάλογων προβλημάτων αλλά και μικροχειρουργικές επεμβάσεις με την βοήθεια του μικροσκοπίου για λήψη σπέρματος από την επιδιδυμίδα κ.ά. Στη συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνεται η ενδοκρινολογική θεραπεία και η ανοσολογική αγωγή, εκεί που ανακαλύπτονται τα αντισπερματικά αντισώματα.
