Γράφουν οι Ματίνα Ηρειώτου, Στέλιος Μορφίδης, Γιώργος Μιχαηλίδης
Εξι μεγάλες φαρμακαποθήκες σε κομβικά σημεία της χώρας, 14 ψύκτες βαθείας κατάψυξης -εκ των οποίων οι επτά έχουν ήδη παραληφθεί-, 1.018 εμβολιαστικά κέντρα, μεταγωγικά αεροσκάφη C-130, «εθελοντική επίταξη» των ειδικών οχημάτων μεταφοράς φαρμάκων που διαθέτουν οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, μαζί με όλα τα μέσα που διαθέτει η εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα για τη διανομή των εμβολίων.
Αυτό είναι το ένα τμήμα της ελληνικής επιχείρησης «Πανάκεια» για να φτάσουν σε κάθε πολίτη τα εμβόλια για τον κορωνοϊό από τις αρχές του Ιανουαρίου – ευθύς αμέσως μετά την έγκρισή τους από τoν Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). Το δεύτερο τμήμα της επιχείρησης του εμβολιασμού θα εξελιχθεί ψηφιακά, ώστε οι πολίτες να ενημερωθούν άμεσα και να βρεθούν τη σωστή ώρα στο εμβολιαστικό κέντρο όπου θα τους περιμένει το εμβόλιό τους. Το σχέδιο από την παραλαβή των εμβολίων έως να φτάσουν στα εμβολιαστικά κέντρα είναι πολύπλευρο και απαιτεί τον συντονισμό και τη συνεργασία υπουργείων, φορέων και μιας αλυσίδας υπηρεσιών και ανθρώπων ώστε να επιτευχθεί ο στόχος να έχει εμβολιαστεί το 60%-70% του ελληνικού πληθυσμού έως το τέλος του Ιουνίου. Ο προγραμματισμός προβλέπει να εμβολιάζονται περίπου 2.117.000 άνθρωποι κάθε μήνα.
Ο σχεδιασμός στο υπουργείο Υγείας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και πλέον μπαίνουν τα τελευταία μεν, κρίσιμα δε κομμάτια στο απαιτητικό παζλ. «Τα πρώτα 250.000 εμβόλια που θα παραληφθούν θα διοχετευτούν στο υγειονομικό προσωπικό σε όλη τη χώρα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του υπουργείου Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους. Είναι ο άνθρωπος που έχει αναλάβει τον σχεδιασμό, τον συντονισμό και την εκτέλεση της γιγαντιαίας επιχείρησης προμήθειας, παραλαβής και διανομής στους τελικούς αποδέκτες του εμβολίου για την COVID-19.
Ο ίδιος μιλάει για «εμβόλιο» και όχι για «εμβόλια», αφού ο μηχανισμός αντιμετωπίζει ως ένα τα σκευάσματα των διαφόρων εταιρειών που θα αδειοδοτούνται και η προμήθειά τους από τις αντίστοιχες εταιρείες θα εντάσσεται στο σύστημα προμηθειών από την Ε.Ε. και την κάθε χώρα χωριστά. Η επιτροπή των λοιμωξιολόγων αναμένεται από μέρα σε μέρα να δώσει την τελική της ετυμηγορία για την κατηγοριοποίηση των ομάδων του πληθυσμού που θα καθορίσει με ποια σειρά θα γίνει αντίστοιχα ο εμβολιασμός. «Μετά τον εμβολιασμό του υγειονομικού προσωπικού θα εμβολιαστούν οι πολίτες στους οίκους ευγηρίας, στα κέντρα φροντίδας και αναπήρων», λέει ο κ. Θεμιστοκλέους.
Το επόμενο βήμα είναι ο εμβολιασμός των ευπαθών ομάδων βάσει της σειράς που θα καθορίσουν οι λοιμωξιολόγοι. Από την παραλαβή όμως μέχρι να φτάσουν στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα σε όλη τη χώρα τα εμβόλια θα κάνουν μια διαδρομή σχεδιασμένη στην παραμικρότερη λεπτομέρεια, ενώ οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τις προειδοποιήσεις τόσο από την Interpol όσο και από εταιρείες όπως η IBM για τους κινδύνους ασφαλείας στην αλυσίδα μεταφοράς και διάθεσης (π.χ. χακάρισμα στο σύστημα ψύξης των εμβολίων).
Τα εμβόλια που θα φτάνουν στην Ελλάδα θα κατανέμονται και θα φυλάσσονται σε έξι χώρους: στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη, στην Κρήτη, στην Πάτρα και τα Τρίκαλα. Οι χώροι αυτοί είναι υφιστάμενες μεγάλες φαρμακαποθήκες που έχουν την υποδομή για την αποθήκευση φαρμάκων και θα ενισχυθούν με τους 14 ψύκτες βαθείας κατάψυξης που είναι αναγκαίοι για τη φύλαξη εμβολίων όπως της Pfizer. Οι επτά από αυτούς τους ψύκτες έχουν ήδη παραληφθεί – η χώρα μας μάλιστα είναι από τις πρώτες που τους παρέλαβαν, ενώ οι υπόλοιποι θα φτάσουν μέσα στην εβδομάδα που έρχεται. Οι έξι φαρμακαποθήκες σε όλη τη χώρα υπηρετούν την ανάγκη να μειωθούν οι αποστάσεις και οι χρόνοι μέχρι τα τελικά σημεία της διανομής στα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα που θα δουλεύουν έξι μέρες την εβδομάδα εκτός Κυριακής, με τους εργαζομένους να χωρίζονται σε δύο βάρδιες.
Ωστόσο, μέχρι να φτάσουν τα εμβόλια στις έξι μεγάλες φαρμακαποθήκες και από εκεί σε κάθε ένα από τα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα παρεμβάλλεται η εφοδιαστική αλυσίδα, που αντιμετωπίζει μια μεγάλη πρόκληση ώστε όλα τα εξελιχθούν ομαλά και στις πρώτες κιόλας μέρες του Ιανουαρίου να ξεκινήσει ο εμβολιασμός. Ηδη, οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες διευκολύνουν το εγχείρημα της διανομής προς τα εμβολιαστικά κέντρα με τα μέσα και τα οχήματά τους που έχουν τις προδιαγραφές μεταφοράς φαρμάκων.
Παράλληλα με τον μηχανισμό του υπουργείου Υγείας, όμως, ένας αντίστοιχος και κρίσιμος σχεδιασμός γίνεται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ώστε οι πολίτες να ενημερώνονται ότι έφτασε η σειρά τους για να εμβολιαστούν. Μετά την κατηγοριοποίηση των ευπαθών ομάδων θα γίνει μέσω των ΑΜΚΑ η κατάταξη προτεραιότητας των πολιτών που θα ενημερωθούν για τον χρόνο εμβολιασμού τους μέσα από τρία κανάλια: την άυλη συνταγογράφηση, την πλατφόρμα emvolio.gov.gr που θα είναι διαθέσιμη σε λίγες ημέρες στο gov.gr και μέσω call center. Κανένα εμβόλιο δεν θα γίνεται χωρίς ραντεβού, πράγμα που διευκολύνει σημαντικά τον προγραμματισμό διανομής εμβολίων όπως αυτό της Pfizer που έχει χρόνο ζωής πέντε ημερών. Επίσης ο πολίτης δεν θα επιλέγει το εμβόλιο συγκεκριμένης εταιρείας, αφού το Δημόσιο τα αντιμετωπίζει ως ένα – όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα, π.χ. της γρίπης.
SMS – Ελάτε για εμβόλιο
Ενα γιγαντιαίο τηλεφωνικό κέντρο θα δέχεται 1 εκατομμύριο κλήσεις την ημέρα
Παράλληλα με τον μηχανισμό του υπουργείου Υγείας, όμως, ένας αντίστοιχος και κρίσιμος σχεδιασμός γίνεται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ώστε οι πολίτες να ενημερώνονται ότι έφτασε η σειρά τους για να εμβολιαστούν. Μετά την κατηγοριοποίηση των ευπαθών ομάδων, θα γίνει μέσω των ΑΜΚΑ η κατάταξη προτεραιότητας των πολιτών που θα ενημερωθούν για τον χρόνο εμβολιασμού τους μέσα από τρία κανάλια: την άυλη συνταγογράφηση, την πλατφόρμα emvolio.gov.gr που θα είναι διαθέσιμη σε λίγες ημέρες στο gov.gr και μέσω call center. Κανένα εμβόλιο δεν θα γίνεται χωρίς ραντεβού, πράγμα που διευκολύνει σημαντικά τον προγραμματισμό διανομής εμβολίων όπως αυτό της Pfizer που έχει χρόνο ζωής πέντε ημερών. Επίσης, ο πολίτης δεν θα επιλέγει το εμβόλιο συγκεκριμένης εταιρείας, αφού το Δημόσιο τα αντιμετωπίζει ως ένα – όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα, π.χ. της γρίπης. Ετσι, οι πολίτες θα μπορούν να μετάσχουν στον εμβολιασμό μέσα από:
1. άυλη συνταγογράφηση
Οι μεν εγγεγραμμένοι στην άυλη συνταγογράφηση θα λάβουν μήνυμα στο κινητό τους τηλέφωνο με την ημερομηνία και την ώρα του ραντεβού. Η εγγραφή στην άυλη συνταγογράφηση γίνεται ήδη στο ehealth.gov.gr με τους κωδικούς του Taxisnet και τον ΑΜΚΑ. Στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης επενδύουν πολλά στις δυνατότητές της, καθώς, όπως λένε υψηλόβαθμα στελέχη του, θα αποτελέσει τον πιο εύκολο και γρήγορο τρόπο προκειμένου κάποιος να κάνει το εμβόλιο. «Με την άυλη συνταγογράφηση, έχουμε πρόσβαση στα στοιχεία όσων έχουν εγγραφεί, κάτι που επιτρέπει στο κράτος για πρώτη φορά να κάνει την πρώτη κίνηση. Ο πολίτης πριν καν το ζητήσει θα ενημερώνεται για τις λεπτομέρειες του ραντεβού του. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει στη χώρα μας», σημειώνουν. Η συνέχεια, απλή. Ο πολίτης θα λαμβάνει μια ειδοποίηση για τη μέρα, την ώρα και το εμβολιαστικό κέντρο, και θα απομένει απλά να αποδεχτεί το ραντεβού του απαντώντας στο σχετικό SMS ή e-mail. Εάν δεν απαντήσει, τότε εν ευθέτω χρόνω θα λάβει νέα ειδοποίηση. Εάν από την άλλη κάποιος θελήσει να αρνηθεί να συμμετάσχει στον εμβολιασμό, μπορεί απλώς να το δηλώσει. Τα συστήματα θα ενημερωθούν και δεν θα λάβει ξανά αντίστοιχη ειδοποίηση, κάτι που επιβάλλει η απόφαση της κυβέρνησης ο εμβολιασμός να είναι προαιρετικός. Ακριβώς επειδή η άυλη συνταγογράφηση μπορεί να δώσει λύσεις σε πρακτικά ζητήματα θα γίνει ειδική καμπάνια για να προωθηθεί η εγγραφή των πολιτών σε αυτήν. Η παρότρυνση θα απευθύνεται σε όσους έχουν τις ψηφιακές δεξιότητες τόσο για να εγγραφούν όσο και για να βοηθήσουν οικείους και συγγενείς οι οποίοι αδυνατούν να το πράξουν μόνοι τους. Θα είναι μία έκφραση διαγενεακής αλληλεγγύης ώστε όλοι οι Ελληνες να επωφεληθούν της παροχής του εμβολίου και των ψηφιακών υπηρεσιών που παρέχει πλέον το κράτος.
2. emvolio.gov.gr
Οσοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στην άυλη συνταγογράφηση θα μπορούν να μπαίνουν στην ειδική πλατφόρμα emvolio.gov.gr και πληκτρολογώντας τον ΑΜΚΑ τους θα μαθαίνουν πότε έχει προγραμματιστεί ο εμβολιασμός τους ή να κάνουν τον προγραμματισμό λαμβάνοντας άμεσα σε ψηφιακή μορφή όλες τις πληροφορίες και το σχετικό παραπεμπτικό.
3. τηλεφωνικό κέντρο
Στο τηλεφωνικό κέντρο που θα είναι σύντομα διαθέσιμο, οι ενδιαφερόμενοι θα καλούν για να δηλώσουν ενδιαφέρον και να κλείσουν ραντεβού βάσει του τόπου κατοικίας τους. Αυτή η λύση προτείνεται, αποκλειστικά, για τους συμπολίτες μας οι οποίοι δεν έχουν ούτε τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες, ούτε και κάποιον συγγενή ή οικείο τους για να τους βοηθήσει να επιλέξουν μία από τις άλλες ψηφιακές λύσεις. Αυτό, γιατί λόγω του μεγέθους του όλου εγχειρήματος, το τηλεφωνικό κέντρο θα μπορούσε να δέχεται ακόμα και 1.000.000 κλήσεις την ημέρα.
Κυριάκος Πιερρακάκης: Γραφτείτε στην άυλη συνταγογράφηση
«H άυλη συνταγογράφηση είναι η κορωνίδα της στρατηγικής μας σε αυτή τη μάχη. Μέχρι στιγμής έχουν εγγραφεί σε αυτήν περισσότεροι από 850.000 συμπολίτες μας. Καλούμε λοιπόν, τώρα, επ’ αφορμής του εμβολίου όλους τους Ελληνες να γραφτούν. Ετσι, όχι μόνο θα διευκολυνθούν στον εμβολιασμό, αφού το κράτος θα τους ενημερώσει για το πού και το πότε με e-mail ή SMS, αλλά θα έχουν και μακροπρόθεσμα οφέλη. Μετά την εγγραφή τους οι ασθενείς θα δέχονται τις ιατρικές συνταγές τους με sms ή και email και μέσω αυτών θα τις εκτελεί το φαρμακείο γλιτώνοντας έτσι την επίσκεψη στον γιατρό όπου αυτή δεν απαιτείται».
Και πιστοποίηση εμβολιασμού
Η τελευταία πτυχή του όλου εγχειρήματος αφορά τα πιστοποιητικά που θα χορηγηθούν στους πολίτες που θα κάνουν το εμβόλιο. Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σκοπεύει να προμηθεύσει κάθε εμβολιαστικό κέντρο με tablets. Με αυτά οι γιατροί θα ενημερώνουν επιτόπου την ΗΔΙΚΑ για την ολοκλήρωση του εμβολιασμού των πολιτών, οι οποίοι θα αποκτούν σε ψηφιακή μορφή και το σχετικό πιστοποιητικό. Το εμβόλιο ενάντια στον κορωνοϊό -όπως και εκείνο της γρίπης ή του πνευμονιόκοκκου- είναι προαιρετικά. Ωστόσο, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανοσίας στην κοινότητα που απαιτεί να έχει εμβολιαστεί στο πρώτο μισό του 2021 το 60%-70% του πληθυσμού θα αρχίσει άμεσα μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης στην οποία θα συμμετέχουν από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό μέχρι τους φαρμακοποιούς, τα παραδοσιακά αλλά και τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης. Από αυτή την εκστρατεία η Πολιτεία θα παρουσιάσει τα οφέλη του εμβολιασμού σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Στην κινητοποίηση του πληθυσμού θα λάβει μέρος ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο υπουργός Υγείας, αλλά και ο επικεφαλής της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Σωτήρης Τσιόδρας, καθώς αναμένεται να είναι από τους πρώτους που θα εμβολιαστούν. Παράλληλα, αναμένεται να κινητοποιηθούν πρόσωπα που έχουν άμεση επιρροή σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού, ώστε ο δικός τους εμβολιασμός να λειτουργήσει ως παράδειγμα προς μίμηση.
Η πιο μεγάλη μάχη των logistics
Μεταγωγικά αεροσκάφη C-130, «εθελοντική επίταξη» εκατοντάδων οχημάτων μεταφοράς φαρμάκων με την επίβλεψη του Στρατού και της Αστυνομίας για να φτάσουν τα εμβόλια και στην πιο απομακρυσμένη γωνιά της Ελλάδας
Πανστρατιά όλων των εμπλεκομένων στην εφοδιαστική αλυσίδα σχηματίζεται προκειμένου να υποστηριχθεί το εθνικό σχέδιο διανομής του εμβολίου κατά του κορωνοϊού. Από την περασμένη εβδομάδα οι συσκέψεις στο υπουργείο Υγείας με την «ομάδα κρούσης» που σχηματίστηκε και είναι επιφορτισμένη με τη συγκρότηση ενός λεπτομερούς σχεδίου για την υποδοχή, αποθήκευση, διαχείριση και εντέλει διανομή των εμβολίων κατά του κορωνοϊού είναι πυρετώδεις. Η ομάδα, στην οποία συμμετέχουν υπηρεσιακοί παράγοντες του υπ. Υγείας, στελέχη του «Ελ. Βενιζέλος», αεροπορικών εταιρειών, cargo και ground handlers, διαμεταφορείς και διεθνή couriers, καταστρώνουν διαφορετικά και πολλά εναλλακτικά σχέδια ώστε τίποτα να μην πάει στραβά σε μία διαδικασία που ενέχει μεγάλες προκλήσεις για όλη την εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα. «Είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο ζήτημα, κυρίως λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας της χώρας μας», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Θανάσης Ζηλιασκόπουλος, Πρόεδρος του Συμβουλίου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Εφοδιαστικής Αλυσίδας, ο οποίος έχει κληθεί να συμβάλει συμβουλευτικά στην «ομάδα κρούσης».
Δυνατότητες υποστήριξης
«Οι ελληνικές εταιρείες σήμερα που ασχολούνται με την αποθήκευση και διακίνηση φαρμακευτικών σκευασμάτων στη χώρα μας θεωρώ ότι έχουν τις δυνατότητες για να υποστηρίξουν το σχέδιο. Ισως χρειαστούν κάποια ενίσχυση σε αυτό. Το πρόβλημα είναι η εύρυθμη διανομή, για την οποία πιθανότατα να χρειαστεί και η συνδρομή των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως εξάλλου θα γίνει και στο εξωτερικό. Ενα απλό παράδειγμα… πώς θα πάει το εμβόλιο στην Τήλο, με το καράβι της γραμμής; Δε νομίζω ότι μπορεί κανείς να ρισκάρει ακόμα και την παραμικρή καθυστέρηση. Επομένως, είναι ένα σύνθετο εγχείρημα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, για το οποίο χρειάζεται συντονισμός πολλών φορέων», λέει ο κ. Ζηλιασκόπουλος.
Την ίδια στιγμή η Ελληνική Ενωση Βιομηχανιών Ψύχους & Logistics (ΕΕΒΨ&L) που εκπροσωπεί δεκάδες μεγάλες και μικρές εταιρείες logistics ψύχους, μεταξύ των οποίων η SARMED της οικογένειας Σαραντίτη και η εισηγμένη στο ΧΑ Foodlink των Βασίλη Καρακουλάκη και Αχιλλέα Μάμαλη, έχει προτείνει τη δημιουργία ενός cluster με σκοπό να χρησιμοποιηθούν και να ενισχυθούν υπάρχουσες υποδομές για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση και διανομή των φαρμάκων, λόγω της ιδιαίτερης αντιμετώπισης που απαιτείται, προκειμένου να διατηρηθεί η Αλυσίδα Αξίας του εμβολίου. Η συγκεκριμένη πρόταση, σύμφωνα με μέλη της Ενωσης, εδράζεται στην επιθυμία προσφοράς για την εθνική προσπάθεια απορρίπτοντας ότι οι εταιρείες θα κερδίσουν κάτι απ’ αυτό. «Είναι πολύ μικρός ο όγκος για να κερδίσουν κάτι οι εταιρείες απ’ αυτό», λέει με σιγουριά ο κ. Ζηλιασκόπουλος.
Οι τεράστιες προκλήσεις
Σε κάθε περίπτωση, η εμπορευματική κοινότητα καλείται να επιλύσει μια σειρά από προκλήσεις. Πρώτα απ’ όλα ο σωστός συγχρονισμός κατά την άφιξη στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» (διαθεσιμότητα οδικών μέσων καθώς και εξειδικευμένου προσωπικού στην περίπτωση καθυστερημένης ή απροειδοποίητης άφιξης του αεροσκάφους). Από εκεί και έπειτα η διακίνηση, διαφορετικού τύπου εμβολίων, τα οποία θα χρήζουν διαφορετικής διαχείρισης, όπως π.χ. η διατήρηση σε διαφορετικές συνθήκες θερμοκρασίας (από -70οC, αλλά και 2οC-8οC). Για την περίπτωση του εμβολίου της Pfizer μάλιστα, που απαιτείται θερμοκρασία -70oC, πέραν του δικτύου των φορτηγών ψυγείων για τη μεταφορά, θα πρέπει να αναβαθμιστούν και οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις ψύχους στις περιφέρειες όπου θα γίνουν τα κέντρα αποθήκευσης. Και τούτο διότι σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των εγκαταστάσεων αυτών καταψύχουν ως τους -30οC. Μεγάλη πρόκληση αποτελεί και η αερομεταφορά εμβολίων που καταψύχονται ακόμα και στους -20οC καθώς θα απαιτηθεί η χρήση ξηρού πάγου. Αυτό θα αυξήσει το βάρος του εμπορεύματος δυσκολεύοντας τη διαχείρισή του. Μάλιστα λόγω της επικινδυνότητας του ξηρού πάγου θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν κατά κόρον αμιγώς εμπορευματικά αεροπλάνα. Κάτι που για το εσωτερικό της χώρας, σε σημεία όπου ίσως δεν προκρίνεται η οδική και η ακτοπλοϊκή μεταφορά τον ρόλο αυτό θα αναλάβουν τα C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας.
