O θυρεοειδικός όζος είναι ένας όγκος (συνάθροιση κυττάρων ή ανάπτυξη κολλοειδούς ουσίας) μέσα στον θυρεοειδή αδένα. Δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμος, περίπου στο 6% των γυναικών και στο 1-2% των ανδρών, ενώ εμφανίζεται 10 φορές συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα. Ευτυχώς, περίπου το 90% των όζων του θυρεοειδούς αδένα είναι καλοήθεις. Μερικές φορές αναπτύσσονται πολλαπλά οζίδια στον ίδιο αδένα που ονομάζεται πολυοζώδης βρογχοκήλη.

Ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια εμφάνισης των όζων και παρόλο που εμφανίζονται σε πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας, είναι τόσο κοινά και στον γενικό πληθυσμό που δεν είναι βέβαιο ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Σε περιοχές με ανεπάρκεια ιωδίου, οι όζοι αυξάνονται συχνά σε μεγάλο μέγεθος, αλλά η ίδια η ανεπάρκεια ιωδίου δεν προκαλεί όζους του θυρεοειδούς. Επίσης η έκθεση σε ακτινοβολία στην παιδική ηλικία αυξάνει τόσο τον κίνδυνο εμφάνισης όζων, όσο και καρκίνου του θυρεοειδούς.

Διάφορες παθήσεις εμφανίζονται με όζους ή προκαλούν την δημιουργία τους όπως:

  • Κολλοειδής όζος
  • Κολλοειδής κύστη
  • Θυλακιώδες αδένωμα
  • Πολυοζώδης βρογχοκήλη
  • Κακόηθες θυρεοειδικό νεόπλασμα (όλων των τύπων)
  • Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
  • Υποξεία θυρεοειδίτιδα (ή θυρεοειδίτιδα de Quervain)

Προκαλούν συμπτώματα; Τι πρέπει να κάνετε
Οι περισσότεροι είναι ασυμπτωματικοί. Ορισμένοι όζοι θυρεοειδούς όταν είναι αρκετά μεγάλοι, φαίνονται σε ένα λεπτό λαιμό και μπορεί να προκαλέσουν αίσθηση πίεσης στο λαιμό, ενώ σπάνια επηρεάζουν την αναπνοή και την κατάποση. Οι ασθενείς με όζο, θα πρέπει να δουν ενδοκρινολόγο, ο οποίος θα αξιολογήσει και θα δρομολογήσει τα επόμενα διαγνωστικά βήματα. Αυτά σε πολλές περιπτώσεις περιλαμβάνουν εργαστηριακές εξετάσεις, όπως μέτρηση TSH, ft3, ft4, Tg και anti-TPO αντισωμάτων, υψηλής ευκρίνειας υπέρηχο τραχήλου, πιθανόν σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς με I-123 (για να διερευνηθεί αν ο όζος είναι «ψυχρός» ή «θερμός») και μια βιοψία αναρρόφησης λεπτής βελόνας (FNA) για να προσδιοριστεί εάν ένας όζος είναι καλοήθης ή κακοήθης.

Πρέπει να ανησυχείτε;
Στοιχεία από την κλινική εξέταση και το ιστορικό που αυξάνουν την υποψία ότι ένας όζος μπορεί να έχει καρκίνο είναι:

  • Ιστορικό ταχείας αύξησης του μεγέθους του
  • Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς
  • Ιστορικό προηγούμενης ακτινοβολίας κεφαλής ή τραχήλου
  • Άρρεν φύλο
  • Συμπτώματα, όπως βραχνάδα, δυσκαταποσία, βήχας, αίσθημα πνιγμού και δύσπνοια
  • Όζος σκληρής σύστασης ή με ισχυρές συμφύσεις με τους γύρω ιστούς
  • Παρουσία λεμφαδενικών διογκώσεων στον τράχηλο.

Πότε χρειάζεται να χειρουργηθείτε;
Μετά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των παραπάνω εξετάσεων, αλλά και του λοιπού ιστορικού, ο ενδοκρινολόγος θα συστήσει την καταλληλότερη θεραπεία αντιμετώπισης των όζων.

Για ασθενείς με καλοήθεις όζους και με φυσιολογική θυρεοειδική λειτουργία, απαιτείται συνεχής παρακολούθηση με εξετάσεις και υπέρηχο, ενώ μπορεί να χρειάζονται και επαναλαμβανόμενες βιοψίες (FNA) για να βεβαιωθεί ότι ο όζος δεν αλλάζει. Όταν συνυπάρχει υπερθυρεοειδισμός σε έναν ασθενή με όζους, φάρμακα, ραδιενεργό ιώδιο ή χειρουργική επέμβαση είναι συνήθως οι εναλλακτικές λύσεις.

Σε ποσοστό περίπου 20-25% των βιοψιών FNA το αποτέλεσμα θα είναι απροσδιόριστο ή ενδιάμεσο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε με βεβαιότητα, εάν ο όζος είναι καλοήθης ή κακοήθης βασιζόμενοι μόνο στην κυτταρολογική εξέταση.

Δύο συνήθως εναλλακτικές είναι διαθέσιμες σε αυτές τις περιπτώσεις:

  • Επανάληψη της βιοψίας
  • Χειρουργική επέμβαση για μια οριστική απάντηση μέσω της τελικής βιοψίας όλου του αδένα.

Τέλος, οι όζοι που είναι ύποπτοι για κακοήθεια ή κακοήθεις στη βιοψία αντιμετωπίζονται συνήθως με χειρουργική επέμβαση.

Η συνήθης επέμβαση είναι η ολική θυρεοειδεκτομή ή ολική θυρεοειδεκτομή με λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου ανάλογα με την περίπτωση από εξειδικευμένο χειρουργό ενδοκρινών αδένων. Οι καλά διαφοροποιημένοι καρκίνοι (θηλώδες, θυλακιώδες και καρκίνωμα των κυττάρων Hurthle), πιθανόν να χρειαστούν συμπληρωματική θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.