Πολιομυελίτιδα, ευλογιά, ηπατίτιδα Α και Β… Σοβαρές ασθένειες που η ανθρωπότητα τελικά αντιμετώπισε με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο. Ακόμα και για τον ιό τη γρίπης, που έχει την ιδιότητα να μεταλλάσσεται κάθε χρόνο, υπάρχει εμβόλιο. Και όμως, δεν υπάρχει καμία θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι δε μπορούμε να κατηγορήσουμε την επιστημονική κοινότητα για έλλειψη προσπάθειας. Οι απόπειρες για την ανεύρεση θεραπείας για το κοινό κρυολόγημα ξεκίνησαν στη δεκαετία του 1950, λίγο μετά την ανακάλυψη της κύριας ομάδας παθογόνων οργανισμών – γνωστών ως ρινοϊών, στους οποίους οφείλεται έως και το 75% των κρυολογημάτων στους ενήλικες. Τότε ήταν, όμως, που οι επιστήμονες βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα ζήτημα που τους ταλαιπωρεί μέχρι και σήμερα. «Η μεγάλη πρόκληση σχετικά με τους ρινοϊούς είναι ο αριθμός των στελεχών που διαθέτουν», λέει ο Peter Barlow, ανοσολόγος στο πανεπιστήμιο Napier του Εδιμβούργου στη Σκωτία, ο οποίος εργάζεται πάνω σε μια θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα.
Πιο αναλυτικά, τα διαφορετικά στελέχη – ή ορότυποι – ρινοϊών ξεπερνούν τα 160, πράγμα που σημαίνει ότι η θεραπεία του κρυολογήματος δεν έχει να κάνει τόσο με την αναζήτηση μιας λύσης για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, όσο με τον σχεδιασμό ενός «κλειδιού» που θα ανοίγει εκατοντάδες διαφορετικές «πόρτες» ταυτόχρονα.
Η ανακάλυψη αυτών των στελεχών, που έγινε μέσα στη δεκαετία του ’90, θεωρήθηκε ένα πλήγμα για την τότε ανάπτυξη των εμβολίων. Με άλλα λόγια ομεγάλος αριθμός στελεχών του ιού του κοινού κρυολογήματος αποθάρρυνε πολλούς ειδικούς που ασχολούνταν με τα εμβόλια.
Η πρώιμη εργασία που έγινε στα μέσα του 20ού αιώνα έδειξε ότι τα απλά εμβόλια θα μπορούσαν να προσφέρουν ανοσία στους ανθρώπους από ένα στέλεχος, αλλά η ιδέα της ανάπτυξης δεκάδων ή ακόμα και εκατοντάδων εμβολίων για μια ασθένεια – πόσω μάλλον για ένα άτομο που θα χρειάζεται τόσους πολλούς εμβολιασμούς – είναι ανέφικτη και δαπανηρή.
Διάφορες έξυπνες προσεγγίσεις από τους ερευνητές
Ομάδα ερευνητών από το Imperial College του Λονδίνου επεξεργάζεται αυτή την περίοδο ένα τρόπο αντιμετώπισης που περιλαμβάνει την ανακάλυψη ενός τμήματος της ιογενούς δομής που είναι κοινή και στους 160 ορότυπους. Εάν στοχευθεί με επιτυχία μια ανοσοαπόκριση έναντι αυτής της κοινής δομής, τότε θα μπορούσε να σχεδιαστεί ένα μόνο εμβόλιο που θα προσέφερε προστασία έναντι κάθε στελέχους ρινοϊού.
Από την άλλη μεριά υπάρχουν ερευνητές που ακολουθούν μια πιο παραδοσιακή προσέγγιση, με τη δημιουργία ενός κοκτέιλ εμβολίων έναντι διάφορων στελεχών του ιού. Κάτι παρόμοιο, άλλωστε, έχει συμβεί με το εμβόλιο πολιομυελίτιδας, το οποίο αποτελείται και από τους τρεις ιικούς ορότυπους της πολιομυελίτιδας, ενώ το εμβόλιο που δημιουργήθηκε κατά της πνευμονίας έχει συστατικά από 23 διαφορετικά βακτηριακά στελέχη.
Πάντως, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι εκτός από δύσκολο, ίσως να μην είναι και απαραίτητο να βρεθεί εμβόλιο για το κοινό κρυολόγημα, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι ήδη αναρρώνουν την τρίτη ή τέταρτη μέρα του κρυολογήματος που πιθανόν επισκεφθούν ένα γιατρό, αλλά και για πολλούς ακόμα λόγους.
Ο Δρ. Barlow υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η θεραπεία αξίζει όντως να βρεθεί. «Αν κάποιος νοσηλεύεται ήδη στο νοσοκομείο και παρουσιάσει επιδείνωση της υπάρχουσας ασθένειας (κρυολόγημα), το φάρμακο μπορεί να δοθεί γρήγορα και, σε αυτή την περίπτωση, να σώσει ζωές», καταλήγει στο σχόλιό του. Και πράγματι, το κοινό κρυολόγημα μπορεί να είναι μια ενόχληση που προκαλεί μια κάποια αδιαθεσία για μερικές μέρες, ωστόσο μπορεί να επιδεινώσει σοβαρά τις χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις όπως η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ή η κυστική ίνωση.
