Ώρα πέντε το απόγευμα, ή αλλιώς η ώρα που τα παιδιά επιστρέφουν από το σχολείο. Στ’ αυτιά μου ηχεί ένα παρατεταμένο χτύπημα κουδουνιού συντροφιά με την επίσης παρατεταμένη φράση: «Ωχ ρε μαμά! Φακές έχουμε σήμερα; Αφού σου έχουμε πει ότι… είναι μπλιαχ». Κάνω πως δεν ακούω, πως δεν μυρίζομαι την απέχθεια τους απέναντι στα παντός είδους όσπρια.
«Να ξέρατε τι ωραίες φακές σας έφτιαξα σήμερα! Έβαλα και δάφνη, και ντομάτα, και σκόρδο και καθόλου ξύδι! Να ξέρατε πόσο καλό κάνει η δάφνη στα μαλλιά μας! Και η ντομάτα στα μάτια μας! Και το σκόρδο στην καρδιά μας. Και οι φακές, παντού! Έχουν σίδηρο οι φακές. Και μας κάνουν πολύ δυνατούς. Σαν να’ χουμε κάνει πέντε ώρες γυμναστική…».
Με κοιτάζουν αποσβολωμένα. Παρά τα οκτώ και τα εννιά τους χρόνια, φαίνεται να μην τα πείθω, μοιάζουν αρκετά ώριμα για να συλλάβουν την ανοησία της κάθε μου φράσης: «Τι λες μωρέ μαμά; Τότε, να τρως κάθε μέρα φακές για να γίνεις δυνατή και να μην γκρινιάζεις συνέχεια ότι είσαι κουρασμένη… Και δάφνη να τρως! Για να κάνεις πιο ωραία μαλλιά! Και καμιά ντομάτα για να μην ψάχνεις συνεχώς τα γυαλιά σου…». Δεν απαντώ. Τώρα σερβίρω. Δύο βαθιά πιάτα φακή μαζί με την ατάκα: «Δεν υπάρχει κανένα άλλο φαγητό για σήμερα… Αν δεν φάτε τις φακές σας, θα μείνετε νηστικοί…»
Η άποψη του ειδικού: «Στατιστικά, οι κυριότερες ομάδες τροφίμων που δεν αγαπούν τα παιδιά, είναι τα όσπρια, το ψάρι, τα φρούτα και τα λαχανικά. Πλούσιες όμως σε θρεπτικά συστατικά και απαραίτητες για την ανάπτυξή τους. Προκειμένου να τα εντάξουμε στη διατροφή τους, είναι σημαντικό να μην τα πιέζουμε. Η πίεση θα οδηγήσει μόνο στην αντίδραση. Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς οπότε είναι καλό να μην αφαιρέσουμε τα τρόφιμα αυτά από τη διατροφή της οικογένειας. Αντιθέτως τα έχουμε κανονικά στο μενού και φροντίζουμε να τα τρώμε κι εμείς. Δεν τους μαγειρεύουμε κάτι άλλο γιατί έτσι θα τα μάθουμε να έχουν επιλογές. Τους εξηγούμε ήρεμα ότι αυτό είναι το μενού της ημέρας και ότι θα πρέπει να μάθουν να προσαρμόζονται με αυτά που τρώει η οικογένεια. Την επόμενη φορά μπορούμε να το κάνουμε πιο δελεαστικό. Αν τους αρέσουν τα μακαρόνια ή το ρύζι, ανακατέψτε τα όσπρια με αυτά και σταδιακά αυξήστε την αναλογία. Ποτέ δε βάζουμε ταμπέλες ότι το παιδί μας δεν τρώει κάποιο φαγητό. Ειδικά μετά τα 2 έτη τα παιδιά περνάνε μια φάση άρνησης. Καλό είναι να αδιαφορήσετε και να συνεχίσετε να το έχετε στο τραπέζι».
Τα παρακολουθώ με την άκρη του ματιού μου να κάνουν οτιδήποτε άλλο με τις έρημες φακές εκτός από το να τις τρώνε: γυρίζουν για ώρα μέσα το κουτάλι, τις μυρίζουν, κάνουν «μπλιαχ», τις ανακατεύουν, τις ξαναμυρίζουν, ξανακάνουν «μπλιαχ!», μέχρι να επιδοθούν στους όρους μιας σκληρής διαπραγμάτευσης:
«Μαμά, αν φάω τις φακές, θα με αφήσεις να κοιμηθώ στη Σοφία;». «Μαμά, αν φάω τις μισές φακές μπορώ να παίξω μισή ώρα fortnite;» «Μαμά, αν φάω πέντε κουταλιές φακές, θα μου πάρεις εκείνο το παιχνίδι που σου’ δειξα;» Πού στο καλό το έμαθαν αυτό; Εγώ ποτέ δεν τόλμησα να εξαγοράσω ένα πιάτο φακής με κάποιο χατίρι. Ουδέποτε μπήκα στον πειρασμό να παζαρέψω την απέχθεια τους για κάτι με οτιδήποτε αγαπούν. Η απορία μου δεν αργεί να λυθεί… «Προχθές που μείναμε στη γιαγιά, μας είπε ότι αν φάμε όλα τα λαχανικά που είχε βάλει στο πιάτο μας, θα μας πάρει ό,τι παιχνίδι θέλουμε…» Τέλος διαπραγματεύσεων, παρατήρηση στην γιαγιά, νηστικομάρα στα μικρά τους στομάχια: «Τέλος το φαγητό. Ό,τι δεν φάγατε, δεν φάγατε! Αύριο πάλι…».
Η άποψη της ειδικού: «Δε δελεάζουμε ούτε επιβραβεύουμε τα παιδιά μας για να φάνε. Έτσι δημιουργούμε μια “άρρωστη” σχέση με το φαγητό, η οποία θα παγιωθεί και σαν ενήλικες. Αντιθέτως θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν, με ευχάριστο πάντα τρόπο, ότι το φαγητό είναι καύσιμο για τον οργανισμό με θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξή τους. Μην τα πιέζετε να τελειώσουν όλο το φαγητό τους. Αφήστε τα να φάνε όσο θέλουν. Οι διαμάχες κατά τη διάρκεια του φαγητού και η καταπίεση μπορεί να είναι η αφετηρία για διατροφικές διαταραχές μεγαλώνοντας».
Σηκώνονται μουτρωμένα – και πεινασμένα – απ’ το τραπέζι. Ακούω το γουργουρητό της κοιλιάς τους, θυμάμαι την δική μου παιδική απέχθεια απέναντι σε μπάμιες, φακές και γίγαντες, φορτίζομαι με την πίεση που μου άσκησαν ως παιδί και που σήμερα ασκώ ως μαμά και ξάφνου χαλαρώνω. Όχι. Δεν μπορώ και δεν θέλω να γίνω σαν εκείνες τις μαμάδες που απαγορεύουν δια ροπάλου λουκάνικα στα κάρβουνα και λαχταριστές μακαρονάδες. Δεν προτίθεμαι να μετατρέψω τα γλυκά και τα πατατάκια σε απαγορευμένο αντικείμενο πόθου που σερβίρεται μια φορά το χρόνο. Δεν μου πάει το χέρι να κρύβω περίτεχνα μέσα σε άλλες τροφές εκείνες που αρνούνται να φάνε. Δεν θέλω να τα αφήσω να κοιμηθούν νηστικά. Τηγανίζω αυγά μάτια και τηγανιτές πατάτες, κόβω ψωμί, τα χαζεύω να βουτάνε στον κρόκο σαν οδοιπόροι της ερήμου που σαν από θαύμα βρέθηκαν μπροστά σε μια λίμνη γεμάτη δροσερό νερό. Ξάφνου, η έντασή μου αποκτά ωστόσο νέο αντικείμενο: «Μα πώς τρώτε έτσι, σαν ζώα; Με μαχαίρι και πιρούνι τρώνε οι άνθρωποι! Έχετε δει εμένα και τον πατέρα σας να τρώμε με τα χέρια;»
Η άποψη της ειδικού: «Το βασικότερο είναι να υπάρχουν σταθερές ώρες γευμάτων, ιδανικά με την οικογένεια και όχι τσιμπολογήματα. Αν κατά τη διάρκεια της ημέρας, συνηθίσουμε τα παιδιά με διάφορα σνακ, είναι λογικό να μην τρώνε το φαγητό τους. Βλέποντας τους γονείς τους κάθε φορά να τρώνε και να απολαμβάνουν υγιεινές επιλογές, κάποια στιγμή θα δελεαστούν και θα θέλουν να δοκιμάσουν. Αποσύρετε τα γλυκά και το junk food από το σπίτι. Δεν είναι δυνατόν να τρώτε εσείς πατατάκια και να απαιτείτε από τα παιδιά να φάνε λαχανικά. Όμως δε φτάνουμε σε ακραίες λύσεις και να απαγορεύσουμε κάποιες τροφές. Επιτρέψτε στα παιδιά να φάνε το αγαπημένο τους γλυκό ή πατατάκια μια φορά την εβδομάδα ή σε κάποιο party. Τα πάντα θέλουν μέτρο. Η απόλυτη στέρηση θα οδηγήσει μόνο στο αντίθετο αποτέλεσμα»
Λίγο αργότερα το γουργουρητό παύει. Τώρα, ακούγονται μόνο φωνούλες ικανοποίησης και μεγάλες υποσχέσεις: «Στο υπόσχομαι μαμά. Την επόμενη φορά θα τις φάω τις φακές. Και το μπρόκολο θα φάω. Και το γάλα θα πιω. Όλο το γάλα! Για να γίνω μια τόσο καλή μαμά σαν κι εσένα. Ξέρεις μαμά… το γάλα δεν μας κάνει μόνο γερά κόκαλα αλλά και καλούς ανθρώπους! Ακριβώς σαν κι εσένα…»
Ευχαριστούμε την Dr. Μαρία Αθ. Ψωμά, Ιατρό-Βιοπαθολόγο – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Ιατρική & Χειρουργική της Παχυσαρκίας (Paris VI)
