Ο απλός έρπης είναι ιογενές νόσημα που οφείλεται στον ιό του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV1) και του απλού έρπητα τύπου 2 (HSV2). Συνήθως ο ιός τύπου 1 προσβάλει το πρόσωπο και κυρίως τα χείλη (επιχείλιος έρπης), ενώ ο ιός τύπου 2 προσβάλει τα γεννητικά όργανα (έρπης γεννητικών οργάνων). Σπάνια ο τύπος 2 μπορεί να είναι υπεύθυνος για επιχείλιο έρπητα, ενώ αντίστροφα ο τύπος 1 είναι αρκετά συχνό να ευθύνεται για έρπητα γεννητικών οργάνων. Αυτό οφείλεται στις παραλλαγές της σεξουαλικής πράξης κυρίως στη στοματογεννητική επαφή.
Πώς εμφανίζεται κλινικά ο έρπης;
Εμφανίζεται με τη μορφή ομάδας φυσαλίδων (3-7 μέρες μετά τη μόλυνση) με κνησμό και αίσθημα καύσου στην περιοχή. Σε λίγες μέρες οι βλάβες ξηραίνονται και καλύπτονται από κρούστα. Διαρκούν 1 με 2 εβδομάδες και υποχωρούν μόνες τους χωρίς να αφήνουν ουλές.
Πολύ συχνά η πρώτη λοίμωξη από τον ιό HSV1 είναι ασυμπτωματική, οπότε πολλοί άνθρωποι δε γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί. Συνήθως η μόλυνση συμβαίνει στην παιδική ηλικία και μπορεί να εκδηλωθεί σαν ερπητική εμπύρετη ουλοστοματίτιδα (πληγές στα ούλα και στο στόμα), με πόνο στην κατάποση και διογκωμένους τραχηλικούς λεμφαδένες. Ο ιός συνήθως βρίσκεται στο οικογενειακό περιβάλλον ή σε άλλα παιδιά.
Η πρωτοπαθής λοίμωξη από τον HSV2 έχει έντονη κλινική εικόνα με πολλές φυσαλιδώδεις βλάβες στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του εφηβαίου, των γλουτών ή στην περιπρωκτική περιοχή. Στις γυναίκες η πρωτολοίμωξη μπορεί να έχει και συμπτώματα έντονης αιδοιοκολπίτιδας με κνησμό και καύσος. Παράλληλα μπορεί να υπάρχει κακουχία, ήπιος πυρετός και βουβωνική λεμφαδενοπάθεια.
Οι υποτροπές συνήθως δεν παρουσιάζουν συστηματικά συμπτώματα και οι βλάβες είναι περιορισμένες και διαρκούν λιγότερο.
Πώς μεταδίδεται ο έρπης;
Ο απλός έρπης μεταδίδεται με την απλή επαφή από άτομο σε άτομο ή με ενοφθαλμισμό από την πάσχουσα περιοχή σε άλλες περιοχές του σώματος. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Μπορεί να μεταδοθεί από επαφή δέρμα με δέρμα ή και με μολυσμένες εκκρίσεις. Η χρήση προφυλακτικού προσφέρει κάποια προστασία.
Γιατί υποτροπιάζει;
Μετά την αποδρομή της πρωτοπαθούς λοίμωξης ο ιός εγκαθίσταται στα νευρικά κύτταρα και μπορεί να δραστηριοποιηθεί εκ νέου όταν έχουμε εξασθένηση του ανοσοποιητικού (μετά από εμπύρετη λοίμωξη, έντονο στρες ή κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης στις γυναίκες). Υποτροπές επιχείλιου έρπητα συμβαίνουν επίσης μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο ή λόγω του κρύου κατά τον χειμώνα.
Υπάρχει θεραπεία για τον έρπητα;
Δεν υπάρχει θεραπεία για μόνιμη εξάλειψη του ιού. Δίνουμε τοπικές αντιϊκές κρέμες και συστηματικά αντιϊκά δισκία (ασυκλοβίρη, βαλασυκλοβίρη, φαμσικλοβίρη) με τα πρώτα συμπτώματα της λοίμωξης, ώστε να είναι ηπιότερες οι βλάβες και γρηγορότερη η επούλωση.
Σε πολύ συχνές υποτροπές κυρίως έρπητα των γεννητικών οργάνων συστήνεται κατασταλτική μακροχρόνια θεραπεία (6 μήνες -1 χρόνος) με αντιϊκά φάρμακα, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η επανεμφάνιση του ιού μετά το τέλος της αγωγής.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τις υποτροπές;
Αποφεύγουμε την επαφή της πληγής με τα χέρια γιατί ο ιός μπορεί να μεταφερθεί σε άλλη θέση όπως από το στόμα στα δάχτυλα ή στη μύτη ή στα μάτια. Απαιτείται συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών. Όσον αφορά τον έρπητα των γεννητικών οργάνων, απαγορεύεται η σεξουαλική επαφή όταν υπάρχουν βλάβες και επιβάλλεται η χρήση προφυλακτικού. Για αποφυγή υποτροπών του επιχείλιου έρπητα το καλοκαίρι συστήνεται η χρήση αντιηλιακού χειλιών με υψηλό δείκτη προστασίας ενώ τον χειμώνα βοηθά η συχνή χρήση ενυδατικών και λιπαντικών προϊόντων για τα χείλη.
