Η τεράστια απήχηση της σειράς «Adolescence» στο Netflix έχει εγείρει έντονες ανησυχίες και ερωτήματα. Ο διάλογος που έχει αναδυθεί εστιάζει, μεταξύ άλλων, στην επιρροή influencers με μισογυνιστικές απόψεις και μεγάλο διαδικτυακό ακροατήριο, όπως ο Andrew Tate. Η λεγόμενη «ανδρόσφαιρα» (manosphere) έχει πλέον εισέλθει δυναμικά στη δημόσια συζήτηση.
Ιδιαίτερα οι γονείς εφήβων αγοριών εκφράζουν την ανησυχία ότι δεν έχουν επαρκή επίγνωση του ψηφιακού περιβάλλοντος, στο οποίο εκτίθενται τα παιδιά τους. Σε άρθρο της στο The Conversation, η Annabel Hoare, υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin, εξηγεί πώς ερευνά τον διαδικτυακό, ριζοσπαστικό μισογυνισμό και τις οδούς με τις οποίες οι νέοι έρχονται σε επαφή με αντίστοιχες κοινότητες. Παρακάτω, παρουσιάζονται όλα όσα οφείλουν να γνωρίζουν οι γονείς.
Τι ακριβώς είναι η «ανδρόσφαιρα»;
Η ανδρόσφαιρα αποτελεί ένα σύνολο διαδικτυακών κοινοτήτων που δημιουργούν, καταναλώνουν και αναπαράγουν περιεχόμενο με επίκεντρο τα ενδιαφέροντα των ανδρών και αγοριών. Αν και οι επιμέρους ομάδες ενδέχεται να διαφέρουν ως προς τον προσανατολισμό και τις προτεραιότητές τους, μοιράζονται μια κοινή, αντιφεμινιστική θεώρηση.
Τα θέματα που συζητούνται εκτείνονται από ζητήματα ανδρισμού και υγείας μέχρι gaming, πολιτική και οικονομία. Συχνά, η ρητορική του μίσους μεταμφιέζεται μέσω memes, χιούμορ ή trolling, ενώ παρουσιάζεται ως αυτοβελτίωση, ψυχαγωγία ή σύμβουλος οικονομικής επιτυχίας. Αυτό καθιστά δύσκολη την αναγνώριση των ακραίων μηνυμάτων τόσο για τους γονείς όσο και για τα ίδια τα παιδιά.
Το περιεχόμενο αυτό συχνά προβάλλεται από δημοφιλείς ψηφιακούς influencers, οι οποίοι υποδύονται επιτυχημένα πρότυπα πλούτου και κοινωνικής αποδοχής, προωθώντας την ψευδαίσθηση ότι οποιοσδήποτε μπορεί να ακολουθήσει το «παράδειγμά» τους, να γνωρίσουν την επιτυχία τους, απλά και μόνο υιοθετώντας τις «διδασκαλίες» τους.
Ο ρόλος του Andrew Tate και άλλων… influencers
Ο πλέον αναγνωρίσιμος εκπρόσωπος της ανδρόσφαιρας είναι ο Andrew Tate, που απέκτησε παγκόσμια φήμη το 2022. Μαζί με τον αδελφό του, Tristan, ερευνώνται σήμερα για σοβαρά αδικήματα, όπως βιασμός, εμπορία ανθρώπων και ξέπλυμα χρημάτων, τόσο στη Ρουμανία όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι οι μόνοι influencers που επηρεάζουν τη νεολαία.
Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί περιστατικά βίας που συνδέονται με την επιρροή περιεχομένου της ανδρόσφαιρας. Αν και δεν υιοθετούν όλοι οι χρήστες τέτοιου περιεχομένου βίαιες συμπεριφορές, η εξάπλωση επιβλαβών ιδεών για τις γυναίκες και τα κορίτσια αποτελεί υπαρκτό και ανησυχητικό φαινόμενο.
Αξίζει να τονιστεί ότι το εν λόγω περιεχόμενο βλάπτει εξίσου και τους άνδρες, ιδίως τους νεαρούς. Διαμορφώνει μη ρεαλιστικές προσδοκίες, προωθεί υπερβολικά πρότυπα και, σε αρκετές περιπτώσεις, ενισχύει φαινόμενα χαμηλής αυτοεκτίμησης, ψυχικής επιβάρυνσης και ακόμα και αυτοκτονικού ιδεασμού. Εκμεταλλεύεται τις ανασφάλειες και την κοινωνική απομόνωση που ενδέχεται να βιώνουν έφηβα αγόρια, ιδίως σε σχέση με την απόρριψη και τις ερωτικές απογοητεύσεις.
Ο επικίνδυνος συνδυασμός: Παραπληροφόρηση και ψευδοεπιστήμη
Μεγάλο μέρος του περιεχομένου της ανδρόσφαιρας βασίζεται σε παραπλανητικά ή ψευδοεπιστημονικά δεδομένα. Αυτά λειτουργούν ως απλουστευτικά πλαίσια ερμηνείας της πραγματικότητας, στα οποία οι γυναίκες και ο φεμινισμός ενοχοποιούνται ως κύριες αιτίες όλων των ανδρικών δυσκολιών.
Ενδεικτικά, η «θεωρία 80/20» ισχυρίζεται – χωρίς επιστημονική βάση – ότι το 80% των γυναικών προτιμά μόνο το «κορυφαίο» 20% των ανδρών. Η θεωρία αυτή αξιοποιείται ως αιτιολόγηση για τη σεξουαλική απογοήτευση και απόρριψη που νιώθουν αρκετοί νέοι άνδρες.
Παράλληλα, διαδίδονται οδηγοί και συμβουλές αυτοβελτίωσης, που παραπέμπουν σε ακραίες παρεμβάσεις, ακόμη και χειρουργικές επεμβάσεις, στο πλαίσιο του λεγόμενου «looksmaxxing», δηλαδή της δραστικής αισθητικής μεταμόρφωσης με στόχο τη βελτίωση της (σεξουαλικής) «αξίας» ενός άνδρα.
Το λεξιλόγιο του μίσους και η ερμηνεία του
Η ανδρόσφαιρα έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερο λεξιλόγιο, το οποίο τροφοδοτεί το μίσος προς τις γυναίκες και την εχθρότητα μεταξύ των ανδρών. Οι συνήθεις όροι περιλαμβάνουν:
- Κόκκινο χάπι (Red pill): Η βασική φιλοσοφία της ανδρόσφαιρας, η οποία προέρχεται από το Matrix. Το «κόκκινο χάπι» «αντικατοπτρίζει» την αφύπνιση απέναντι στην καταπίεση των ανδρών από τον φεμινισμό. Αντιθέτως, το «μπλε» αντιπροσωπεύει την άγνοια και το «μαύρο», που χρησιμοποιείται από τους incels, ως αποδοχή της ανύπαρκτης σεξουαλικής ζωής τους.
- Amog (άλφα αρσενικό της ομάδας), Alpha, Gamma, Omega, Sigma, Sub-5: Αυτοί οι όροι κατηγοριοποιούν και συγκρίνουν τους άνδρες και την κοινωνική τους θέση. Ενώ τα αρσενικά σίγμα και άλφα ή Amog θεωρούνται η κορυφή της ιεραρχίας, οι υπόλοιποι όροι υποτιμούν τους άνδρες, οι οποίοι διαθέτουν θεωρητικά χαμηλότερο status.
- White Knight, Soyboy: Υποτιμητικοί όροι για να περιγράψουν τους άνδρες που θεωρούνται υποταγμένοι στις γυναίκες.
- Awalt (Όλες οι γυναίκες είναι έτσι), Foid/Femoid (θηλυκό ανθρωποειδές), Becky, Carousel: Όροι που χρησιμοποιούνται για να υποτιμήσουν και να εξευτελίσουν τις γυναίκες.
Οι γονείς δεν χρειάζεται να τρομάξουν αν ακούσουν τα παιδιά τους να χρησιμοποιούν τέτοιες λέξεις. Συχνά, οι έφηβοι αγνοούν τη βαθύτερη σημασία τους. Όμως, η συστηματική χρήση τους, η αλλαγή στάσης απέναντι στις γυναίκες και η κοινωνική απομάκρυνση ενδέχεται να υποδηλώνουν βαθύτερη επιρροή.
Πώς μπορείτε να υποστηρίξετε το παιδί σας
Η επαφή με το περιεχόμενο της ανδρόσφαιρας είναι πλέον σχεδόν αναπόφευκτη για τους εφήβους. Μελέτες δείχνουν ότι 59% των αγοριών έχουν εκτεθεί σε σχετικό υλικό, ακόμη και μέσα από αθώες διαδικτυακές αναζητήσεις. Αυτό δεν συνεπάγεται υιοθέτηση μισογυνιστικών πεποιθήσεων αλλά ενισχύει την ανάγκη προληπτικής υποστήριξης από τους γονείς. Τρία βασικά βήματα:
1. Εξερευνήστε μαζί το διαδίκτυο
Η εμπλοκή των γονέων με τις ψηφιακές δραστηριότητες των παιδιών μειώνει σημαντικά την πιθανότητα έκθεσής τους σε επικίνδυνο περιεχόμενο. Παρακολουθήστε μαζί βίντεο και συζητήστε για τα χόμπι τους. Στείλτε τους υλικό που θεωρείτε ενδιαφέρον ή εποικοδομητικό. Έτσι, επηρεάζετε και τους αλγόριθμους που διαμορφώνουν τις προτιμήσεις τους. Επίσης, αποφύγετε την επικριτική στάση. Αντίθετα, ακούστε με ενδιαφέρον γιατί τους έλκει συγκεκριμένο περιεχόμενο ή κάποιο πρόσωπο, ώστε να μπορέσετε να κατανοήσετε τις βαθύτερες ρίζες.
2. Ενθαρρύνετε τον προβληματισμό και την κριτική σκέψη
Η παιδεία στα μέσα αποτελεί σημαντικό εργαλείο προστασίας. Εκπαιδεύστε τα παιδιά σας να αξιολογούν και να είναι επιφυλακτικά απέναντι σε όσα βλέπουν: στατιστικά, άρθρα ή ψευδοεπιστημονικές θεωρίες που αναπαράγουν στερεότυπα και παραπληροφόρηση. Μπορεί να αφορούν περιπτώσεις γυναικείας επιθετικότητας ή ψευδών ισχυρισμών για βιασμό, ενώ ενδέχεται να συναντήσουν παραπλανητικό περιεχόμενο για τη βελτίωση της εμφάνισής τους και το πώς να είναι επιτυχημένοι άνδρες. Ερωτήσεις όπως «Από πού πιστεύεις ότι προέρχεται αυτή η πληροφορία;» ή «Γιατί εμπιστεύεσαι αυτόν τον influencer;» βοηθούν στην οικοδόμηση της ανεξάρτητης και κριτικής σκέψης.
3. Κάντε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου
Η επικοινωνία με εφήβους δεν είναι πάντα εύκολη και μπορεί να σας κάνει να νιώσετε αμηχανία, αν ρωτήσετε ευθέως για την «αργκό» που χρησιμοποιούν. Ωστόσο, ανοιχτές ερωτήσεις όπως «Πώς μιλάνε τα παιδιά στο σχολείο για τα κορίτσια;» ή «Έχεις ακούσει για…;» μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρα. Αν κάτι σας σοκάρει, αντιδράστε με περιέργεια και όχι με αυστηρότητα. Δώστε χώρο στο παιδί να αισθανθεί ασφάλεια και αποδοχή, ώστε να μπορεί να σας εμπιστευτεί και να μοιραστεί πράγματα μαζί σας.
Διαβάστε επίσης
«Έτσι είναι τα αγόρια» – Γιατί οι γονείς δεν πρέπει να λένε αυτή τη φράση – Μια ψυχολόγος εξηγεί
