*Γράφει ο Νίκος Γιώτας, Κοινωνικός Λειτουργός – Ψυχοθεραπευτής της Γραμμής 115 25 & του Συμβουλευτικού Κέντρου του Μαζί για το Παιδί
Νίκος Γιώτας
Η εφηβεία είναι η αναπτυξιακή περίοδος ανάμεσα στην παιδική και την ώριμη ηλικία, κατά την οποία συντελούνται μεγάλες αλλαγές σε βιολογικό, ψυχικό και συναισθηματικό επίπεδο, συνοδευόμενες πολλές φορές από αλλαγές στα αντίστοιχα κοινωνικά δεδομένα. Δημιουργούνται συγκρούσεις, αμφισβητούν και απορρίπτουν πράγματα που γνώριζαν και επαναπροσδιορίζονται τα όρια και από τις δυο πλευρές στις σχέσεις τους με τους γονείς.
Γενικότερα, είναι μια περίοδος που βιώνουν έντονα συναισθήματα. Ο θυμός είναι ένας τρόπος για τους εφήβους να επεξεργαστούν τις δικές τους αλλαγές και προκλήσεις και να κατανοήσουν τον εαυτό τους καλύτερα. Ο θυμός είναι ένα υγιές συναίσθημα, που υποδηλώνει δυσκολία στην επεξεργασία. Μέσω του θυμού, ο έφηβος εκδηλώνει τον φόβο, την αγωνία, το άγχος, την απογοήτευση, την ματαίωση, την ντροπή και, πολλές φορές, την ενοχή του για κάτι.
Όταν αισθάνεται ότι δεν τον κατανοούν και δεν του προσφέρεται ο συναισθηματικός χώρος να τα εκφράσει, τότε είναι αρκετά πιθανό να τα εκδηλώσει με έναν πιο έντονο τρόπο, ο οποίος, πολλές φορές, μπορεί να τον φέρει σε ρήξη με τους γονείς του και να δημιουργήσει ένα τεταμένο κλίμα στη σχέση τους.
Παράλληλα, λόγω της ιδιομορφίας στον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλος, μπορεί να παρατηρηθούν τα εξής:
- δυσκολία στο να συγκρατήσουν τα συναισθήματα τους,
- δυσκολία στη συγκέντρωση και στον προγραμματισμό, καθώς και
- αδυναμία στην κριτική σκέψη, να μην σκέφτονται δηλαδή τις αρνητικές επιπτώσεις κάποιας πράξης.
Επίσης, δείχνουν μια προτίμηση σε σωματικές δραστηριότητες και, πιθανόν, σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, παρόρμησης και πειραματισμού, συμπεριλαμβανομένων του σεξ και της χρήσης ουσιών. Η διαχείριση του θυμού κατά την διάρκεια της εφηβείας αποτελεί μια πρόκληση από την πλευρά των γονέων ακριβώς λόγω των αλλαγών που συντελούνται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σε σωματικό, ψυχολογικό, συναισθηματικό επίπεδο.
Αρχικά, είναι σημαντικό οι γονείς να μπορούν να διατηρούν την ψυχραιμία τους ακόμα κι όταν ο/η έφηβος/η ενδέχεται να είναι εξοργισμένος, καθώς μια έκρηξη των γονέων θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της κατάστασης με αποτέλεσμα την σύγκρουση. Επίσης, είναι σημαντικό οι γονείς να στέκονται ως ενεργητικοί ακροατές, ακούγοντας και κατανοώντας αυτό που φέρνει ο/η έφηβος/η, αποφεύγοντας την υποτίμηση της σημασίας των σκέψεων και των συναισθημάτων του/της. Φράσεις όπως «καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος, θα ήθελες να μου πεις τι είναι αυτό που σε απασχολεί;» υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για έκφραση.
Η ανοιχτή επικοινωνία, αφενός διευρύνει την γνώση του γονέα σε σχέση με το ποια μπορεί να είναι η πηγή του θυμού, αφετέρου δίνει στον έφηβο την αίσθηση ότι ο γονέας είναι διαθέσιμος για επικοινωνία και μοίρασμα. Ακόμα, είναι σημαντικό οι γονείς να ενισχύουν τις θετικές συμπεριφορές του εφήβου καθώς επίσης και να διδάσκουν στρατηγικές που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στην εποικοδομητική διαχείριση του θυμού. Παράλληλα με την κατανόηση και την ενεργητική ακρόαση έχει σημασία οι γονείς να θέτουν σαφή και σταθερά όρια στην συμπεριφορά του παιδιού τους, χωρίς όμως αυτά να είναι αυταρχικά και άκαμπτα.
Τα όρια, όταν τίθενται με σεβασμό και συνέπεια, έχουν αξία γιατί παρέχουν στο παιδί ασφάλεια, σταθερότητα και κατεύθυνση σε μια περίοδο έντονων αλλαγών. Τέλος, ουσιώδες είναι να αναγνωρίσουμε ότι οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα για τον/την έφηβο/η στον τρόπο που διαχειρίζονται τον θυμό τους, καθώς η στάση τους διδάσκει στο παιδί τρόπους έκφρασης και διαχείρισης του θυμού καθώς και τρόπους επίλυσης των συγκρούσεων.
*H Συμβουλευτική Γραμμή 115 25 του Μαζί για το Παιδί βρίσκεται δίπλα σε γονείς, εκπαιδευτικούς και εφήβους, παρέχοντας δωρεάν συμβουλευτική υποστήριξη. Η πανελλαδική «Γραμμή 115 25» του Μαζί για το Παιδί λειτουργεί, από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-19:00.
Διαβάστε επίσης
Κίνδυνος μανίας και διπολικής διαταραχής για τα 10χρονα που «πέφτουν με τα μούτρα» στις οθόνες
Ανήλικοι παραβάτες: Ποιοι παρανομούν «για τη φάση» και ποιοι εξελίσσονται σε χρόνιους δράστες
