*Γράφει η ψυχολόγος, Αγγελική Γιαννουλοπούλου
Ένας έφηβος, 17 ετών, συνέδεσε την ανάγκη του για ατομική ελευθερία με την απόλυτη «καταστροφή» του άλλου, ειδικότερα την αφαίρεση της ζωής των μελών της οικογένειάς του. Οι πληροφορίες που δίνονται μέσω του ρεπορτάζ που διαβάσαμε σχετικά πρόσφατα για την ανθρωποκτονία των μελών της οικογένειας στην Ιταλία από τον 17χρονο έφηβο, γιο της οικογένειας, αναφέρουν ότι σχεδίαζε εδώ και καιρό την πράξη του ακούγοντας με εμμονή μία συγκεκριμένη μελωδία. Μετά θα ήταν ελεύθερος.
Αναρωτιόμαστε, προβληματιζόμαστε. Είναι σε θέση να αναλογιστεί τη βαρύτητα και τις συνέπειες της συμπεριφοράς του και ότι τελικά θα στερηθεί την ατομική του ελευθερία; Παρατηρώντας κάποιες φωτογραφίες από τη ζωή της οικογένειας που αναρτήθηκαν μέσω των ρεπορτάζ αυτόματα σκεφτόμαστε ότι αυτή η οικογένεια πιθανόν να είχε μια σχετική οικονομική ευχέρεια οπότε αυτό συνεπάγεται και περισσότερες ευκαιρίες για τον έφηβο και πιθανόν καλύτερη ποιότητα ζωής. Όμως όλα αυτά είναι το περιτύλιγμα. Απλά εικόνες.
Για να κατανοήσουμε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, ειδικά όταν αφορά την ανθρωποκτονία μελών της οικογένειας από εφήβους, μέλη της οικογένειας, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να δούμε πίσω από τις εικόνες, να βγούμε έξω από το κάδρο και να λειτουργήσουμε με οπτική πεδίου.
Μέσα από τις μελέτες που έχουν διεξαχθεί, οι περισσότερες αφορούν στη «μελέτη περίπτωσης», παρατηρούμε ότι:
- Υπάρχει η ιδιαιτερότητα ότι καμία έρευνα δεν είναι σχετικά συγκρίσιμη με κάποια άλλη, υπάρχει έλλειψη έρευνας ή καλής ποιότητας έρευνα πάνω στο θέμα αυτό, ειδικά στις Ευρωπαϊκές χώρες. Θα είχε επίσης ενδιαφέρον να γίνει σύγκριση με αντίστοιχες μελέτες στην Αμερική όπου υπάρχει ελευθερία στην κατοχή όπλων.
- Η ομάδα των εφήβων που διαπράττουν έγκλημα κατά των μελών της οικογένειάς τους είναι μία ετερογενής ομάδα όσον αφορά τα χαρακτηριστικά τους.
- Αυτοί οι νεαροί έφηβοι συνιστούν μια μικρή ομάδα και συχνά εκδηλώνουν χαρακτηριστικά διαφορετικά από αυτά των εφήβων που έχουν παραβατική συμπεριφορά.
- Η συγκεκριμένη πράξη είναι ένα σπάνιο γεγονός που όμως τις τελευταίες δεκαετίες προβάλλεται συχνά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και μας συγκλονίζει όλους.
- Οι παράγοντες κινδύνου εξελίσσονται σταδιακά κατά τη διάρκεια της ζωής των εφήβων και λειτουργούν όλο και πιο επιβαρυντικά για την εκδήλωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που λειτουργούν επιβαρυντικά για την πιθανή εκδήλωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς;
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να τους αξιολογήσουμε με προσοχή γιατί είναι πιθανό οι έφηβοι που εκτίθενται ή παρουσιάζουν αυτά τα χαρακτηριστικά να μην διαπράξουν ποτέ έγκλημα κατά των μελών της οικογένειάς τους. Επίσης αξιολογούμε την ύπαρξη πολλών επιβαρυντικών παραγόντων στη ζωή ενός εφήβου για την εκδήλωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς.
Παράγοντες κινδύνου
- Φύλο, κυρίως τα αγόρια
- Ύπαρξη ασθένειας στον έφηβο (σοβαρή παραμέληση των εφήβων και απουσία γονεϊκής φροντίδας που μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση ασθένειας και οικονομική δυσχέρεια που εντείνει το πρόβλημα)
- Λειτουργία οικογενειακού συστήματος (βίαιη συμπεριφορά από μέλη της οικογένειας προς τον έφηβο, σοβαρή παραμέληση του εφήβου από τους γονείς)
- Ιστορικό αυτοτραυματισμών ή πρόκληση βίαιης συμπεριφοράς σε άλλους
- Εγκληματική συμπεριφορά από μέλη της οικογένειας με ποινικές διώξεις
- Μέλος ομάδας (Gang/group membership) με παραβατική συμπεριφορά
- Σωματική κακοποίηση εφήβου και χρήση ουσιών από τον ίδιο τον έφηβο (σημαντικοί παράγοντες επικινδυνότητας για την ανθρωποκτονία μελών της οικογένειας από εφήβους. Προκύπτουν σε έρευνες στη Βόρεια Αμερική αλλά δεν υφίστανται ως παράγοντες κινδύνου σε έρευνες που έχουν γίνει στην Αυστραλία)
- Κατοχή όπλων
- Στοιχεία προσωπικότητας
- Χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση σε συνδυασμό με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες
Όσον αφορά στην πρόσφατη ιστορία του εφήβου από την Ιταλία δεν γνωρίζουμε πώς βίωνε ό ίδιος τη θέση του και ποια ήταν η συναισθηματική του κατάσταση μέσα στο οικογενειακό σύστημα (συναισθηματική αντικειμενικότητα) αλλά και το πώς λειτουργούσε η οικογένειά του και αν θα ανακαλύπταμε κάποιον ή κάποιους από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου. Δεν γνωρίζουμε αν είχε βοηθηθεί αυτό το παιδί και η οικογένειά του από ειδικούς. Θα είχε ενδιαφέρον να έχουμε πληροφορίες από το σχολείο για τη συμπεριφορά του εφήβου, την πιθανή χρήση ουσιών, τη χρήση βίαιης ή ασυνήθιστης συμπεριφοράς, πληροφορίες για τη λειτουργία του συστήματος της οικογένειάς του, τους γονεϊκούς ρόλους και τη φροντίδα των παιδιών.
Διανύουμε κάποιες εβδομάδες μετά από αυτό το τραγικό συμβάν. Αναρωτιόμαστε τι σκέφτεται και πώς νιώθει αυτός ο έφηβος και αν τελικά υπήρχε κάποια περίπτωση στη διάρκεια αυτών των ετών να είχε βοηθηθεί με κατάλληλο τρόπο ώστε πιθανόν να είχε αποτραπεί μια τέτοια πράξη και να είχε και ο ίδιος ένα διαφορετικό μέλλον.
Παρακολουθεί το 3χρονο εκπομπές βίας; Τι να περιμένετε όταν γίνει 12 χρόνων
Από αγγελούδι… παλιόπαιδο: Πέντε λόγοι που το παιδί σας φέρνει σε απόγνωση – Τι να κάνετε
