Σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, τα σημερινά παιδιά μεγαλώνουν πίσω από οθόνες, είτε πρόκειται για smartphones και tablets ή τηλεοράσεις και κονσόλες παιχνιδιών. Πρόκειται για μια συνήθεια που έχει σχολιαστεί ποικιλοτρόπως αρνητικά, με μια νεότερη μελέτη να εντοπίζει ακόμα μια ανησυχητική «παρενέργεια», η οποία αφορά γονείς και παιδιά.
Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ταρτού στην Εσθονία διαπίστωσαν ότι η τακτική χρήση οθόνης τόσο από τους γονείς όσο και από τα παιδιά σχετίζεται με την επιδείνωση των γλωσσικών δεξιοτήτων των παιδιών, καταστρέφοντας την ικανότητά τους να επικοινωνούν με τους άλλους.
Η έρευνα εστίασε στις συνήθειες των οικογενειών στην Εσθονία με παιδιά ηλικίας δυόμισι έως τεσσάρων ετών. Οι ερευνητές εντόπισαν τρία διακριτά προφίλ οικογενειακής χρήσης οθόνης: χαμηλής, μέτριας και υψηλής χρήσης. Τα προφίλ αυτά διέφεραν όχι μόνο ως προς τον χρόνο χρήσης της οθόνης αλλά και ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων και τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών. Τα παιδιά από οικογένειες με χαμηλή χρήση οθόνης έτειναν να έχουν υψηλότερες βαθμολογίες λεξιλογίου και γραμματικής σε σύγκριση με εκείνα από οικογένειες με υψηλή χρήση.
Συνολικά, τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι ο υψηλότερος συνολικός χρόνος που αφιερώνουν τα παιδιά στην οθόνη συμβάλλει σε φτωχότερες λεξιλογικές και γραμματικές δεξιότητες. Στην πραγματικότητα, καμία από τις δραστηριότητες που σχετίζονταν με την οθόνη στις οποίες συμμετείχαν τα παιδιά ή οι γονείς, συμπεριλαμβανομένης της κοινής θέασης οθονών και του χρόνου κοινωνικοποίησης, δεν είχε θετικό αντίκτυπο στις γλωσσικές δεξιότητες.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα ήταν ο αντίκτυπος των βιντεοπαιχνιδιών: το gaming είχε αρνητική συσχέτιση με τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών, ανεξάρτητα από το αν ήταν το παιδί, η μητέρα ή ο πατέρας που έπαιζε. Αυτό υποδηλώνει ότι το είδος της δραστηριότητας στην οθόνη έχει εξίσου μεγάλη σημασία με τον χρόνο που αφιερώνεται για να κοιτάζει κανείς τις οθόνες.
«Η μελέτη μας αποκαλύπτει ότι τα πρότυπα χρήσης της οθόνης από τα παιδιά είναι παρόμοια με εκείνα των γονέων τους», παρατηρεί η Δρ Tiia Tulviste του Πανεπιστημίου του Ταρτού, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Developmental Psychology. «Οι ερευνητές της παιδικής γλώσσας τονίζουν τη σημασία των καθημερινών αλληλεπιδράσεων με τους ενήλικες στην πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη, όπου τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά. Ταυτόχρονα, γνωρίζουμε ότι όλα τα μέλη της οικογένειας έχουν την τάση να ασχολούνται με τις ηλεκτρονικές συσκευές. Επειδή ο χρόνος είναι πεπερασμένος, πρέπει να μάθουμε πώς αυτός ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ της πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδρασης και του χρόνου στην οθόνη επηρεάζει τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών» συμπλήρωσε.
Τι σημαίνει αυτό για τις οικογένειες;
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της συνεκτίμησης των συνηθειών ολόκληρης της οικογένειας όσον αφορά την οθόνη όταν εξετάζεται η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Κοινώς, οι συνήθειες χρήσης οθόνης των γονέων παίζουν καθοριστικό ρόλο. «Ενώ η ανάγνωση ηλεκτρονικών βιβλίων και το παιχνίδι ορισμένων εκπαιδευτικών παιχνιδιών μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες εκμάθησης γλώσσας, ιδίως για τα μεγαλύτερα παιδιά, η έρευνα δείχνει ότι κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, ο παράγοντας με τη μεγαλύτερη επιρροή είναι η καθημερινή δυαδική πρόσωπο με πρόσωπο λεκτική αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού», τονίζει η Δρ Tulviste.
Αν και η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι ο χρόνος χρήσης της οθόνης προκαλεί άμεσα γλωσσικές καθυστερήσεις, υποδηλώνει ότι η υπερβολική χρήση της οθόνης μπορεί να αφαιρεί πολύτιμες ευκαιρίες επικοινωνίας. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα κυρίως μέσω των προσωπικών αλληλεπιδράσεων και των συνομιλιών με τους ενήλικες. Όταν οι οθόνες κυριαρχούν στον οικογενειακό χρόνο, αυτές οι κρίσιμες αλληλεπιδράσεις μπορεί να μειωθούν.
Για τους γονείς που ανησυχούν για τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους, η μελέτη υποδεικνύει ότι η μείωση του συνολικού οικογενειακού χρόνου οθόνης, ιδίως τα Σαββατοκύριακα, μπορεί να είναι ευεργετική. Η ενασχόληση με περισσότερες συζητήσεις πρόσωπο με πρόσωπο, η κοινή ανάγνωση βιβλίων ή τα διαδραστικά παιχνίδια χωρίς οθόνες θα μπορούσαν να προσφέρουν πλουσιότερες εμπειρίες εκμάθησης της γλώσσας στα μικρά παιδιά.
Γονείς: Αφήνετε το κινητό να κάνει babysitting στο παιδί; Δείτε που οδηγεί αυτή η τακτική
Γονείς: Έξι στους δέκα περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες από τα παιδιά τους
Η καθημερινή συνήθεια που πυροδοτεί την πρώιμη εφηβεία – Έρευνα αποκαλύπτει
