Ποιο είναι το μυστικό για να τα πάει καλά το παιδί στο σχολείο; Τι χρειάζεται για να πετύχει η «συνταγή»; Να είναι μελετηρό, είναι η απάντηση. Και πως γίνεται αυτό; Μα με το πόσο συγκεντρώνεται, πώς διαβάζει, πόσο χρόνο αφιερώνει, πόσο συνεπές και σταθερό είναι, πόσο «από πάνω» είναι ο γονιός, πώς σβήνει και ξανασβήνει μέχρι να πετύχει τα τέλεια ολοστρόγγυλα γράμματα, πώς διαβάζει πάλι και πάλι μέχρι να το μάθει νεράκι κτλ. Όλα αυτά σημαίνουν πως η μελέτη στο σπίτι και κατ’ επέκταση η επίδοση του παιδιού στο σχολείο είναι θέμα που αφορά κυρίως τις ικανότητες του. Δυστυχώς όμως δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και τα νέα επιστημονικά δεδομένα οι ικανότητες του μαθητή δεν αρκούν για την επιτυχημένη μελέτη και την σχολική απόδοση. Για να ανταποκριθεί ένα παιδί στο σχολείο, στα ακαδημαϊκά του δηλαδή καθήκοντα, και κατά συνέπεια να έχει μία λειτουργική μελέτη και ικανοποιητική σχολική απόδοση, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Θα αναφέρουμε τους πιο σημαντικούς που χρειάζεται να γνωρίζει ένας γονιός, ώστε να υποστηρίξει το παιδί στη μελέτη του.
1. Χρειάζεται να μπορεί να ξεχωρίζει ποια είναι η ευθύνη του παιδιού ως προς τη μελέτη του και ποια είναι η ευθύνη του ίδιου ως προς το ρόλο του. Το τι δηλαδή επιτρέπεται να κάνει ο γονιός και τι είναι απαραίτητο να αναλαμβάνει μόνο του το παιδί. Το παιδί είναι αρμόδιο για το τι έχει να κάνει σαν μελέτη, εργασίες, βιβλία που έχει να βάλει στη τσάντα του για την επόμενη μέρα. Ο γονιός, από την άλλη, πρέπει να είναι παρών, όταν το παιδί ζητήσει τη βοήθειά του. Και όχι λύνοντας φυσικά εκείνος την άσκηση αντί για το παιδί! Αλλά βοηθώντας το να σκεφτεί διαφορετικά βρίσκοντας μόνο του τη λύση και υποστηρίζοντάς το συναισθηματικά σε αυτή του τη δυσκολία. Είναι επίσης βοηθητικό να του υπενθυμίσει κάποιο δυνατό του χαρακτηριστικό που το έχει βοηθήσει άλλες φορές σε αντίστοιχες δυσκολίες π.χ. «συνήθως έχεις αρκετή υπομονή και θυμάμαι προχθές που διάβασες 2,3 φορές την εκφώνηση του προβλήματος μέχρι να κατανοήσεις καλύτερα αυτό που σου ζητούσε. Θέλεις να το κάνεις πάλι;».
2. Χρειάζεται εργαλεία και νέες δεξιότητες ώστε να υποστηρίξει το παιδί, ενδυναμώνοντας την αυτοεκτίμηση του. Είναι εργαλεία που κάποιες φορές χρησιμοποιούν οι ειδικοί προκειμένου να βοηθήσουν ένα παιδί να πιστέψει στον εαυτό του και να κάνει το καλύτερο που μπορεί. Ένα από αυτά τα εργαλεία είναι ο Περιγραφικός Έπαινος. Είναι μία τεχνική που επιτρέπει στο γονιό να παρατηρήσει πολύ καλά τι ακριβώς κάνει το παιδί και αμέσως μετά του το περιγράφει π.χ. «βλέπω» ότι έχεις φτιάξει εδώ ολοστρόγγυλα «ο» που πατάνε πάνω στη γραμμή και έχουν σωστή απόσταση από τα διπλανά τους γράμματα, είσαι ένας «στρογγυλογράφος»! Μπορούμε να χρησιμοποιούμε επίθετα της φαντασίας μας που δημιουργούν μία ωραία αίσθηση ανάμεσα στο γονιό και το παιδί. Γίνονται ο κώδικάς τους.
3. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της αποτελεσματικότητας της σχολικής μελέτης είναι η αυτονομία του παιδιού. Η αυτονομία χτίζεται σταδιακά και ο γονιός έχει μεγάλο εύρος κινήσεων σε αυτόν τον τομέα. Η αυτονομία κατακτιέται και έχει δύο μυστικά. Το ένα έχει να κάνει με το πόσο χώρο και χρόνο δίνει ο γονιός στο παιδί για να πάρει πρωτοβουλίες. Πόσο δηλαδή του αφήνει το περιθώριο να αυτενεργήσει, ειδικά όταν δεν τα καταφέρνει. Είναι σημαντικό να πιστέψει πρώτα ο γονιός ότι το παιδί θα τα καταφέρει! Το να καταφέρει για παράδειγμα ένα παιδί να φάει μόνο του δεν εξαρτάται από την ηλικία που θα το αφήσουμε να φάει μόνο του. Εξαρτάται από τις πολλές φορές που έχει προσπαθήσει προκειμένου να εξασκηθεί στο συντονισμό του χεριού, του ματιού και του στόματος. Δεν θα φάει τέλεια με την πρώτη, ακόμα κι αν είναι τεσσάρων ετών, αν πριν δεν έχει εξασκηθεί αρκετές φορές. Το δεύτερο μυστικό είναι ότι για να είναι αυτόνομο ένα παιδί στη μελέτη του, χρειάζεται πρώτα να είναι αυτόνομο σε άλλα πράγματα. Για παράδειγμα χρειάζεται να μαζεύει μόνο του τα παιχνίδια του. Να μπορεί να σερβίρει μόνο του το πρωινό του μπολ με τα δημητριακά και το γάλα. Να μπορεί να κάνει μπάνιο, να βάζει τα ρούχα του στα άπλυτα. Να αυτοεξυπηρετείται, δηλαδή, πλήρως όσον αφορά στο σώμα του και τα πράγματά του. Αν δεν το κάνει ήδη χρειάζεται ο γονιός να ξεκινήσει από εκεί πρώτα. Και σιγά σιγά αυτό το παιδί θα καταφέρει να ετοιμάσει μόνο του την τσάντα του για την επόμενη μέρα και θα θυμηθεί να επιστρέψει όλα του του τα πράγματα στο σπίτι γυρνώντας από το σχολείο. Με την βασική προϋπόθεση ότι ο γονιός θα κάνει πίσω και θα του δώσει χώρο.
4. Με όλα τα παραπάνω ο γονιός πετυχαίνει να λειτουργήσει ως σύμμαχος. Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του Γονιού- Συμμάχου. Είναι αυτός που υποστηρίζει, ενδυναμώνει και εμπιστεύεται το παιδί. Είναι ουσιαστικά παρών και επιτρέπει στο παιδί να αναπτυχθεί όπως η φύση ορίζει. Είναι αυτός που βάζει πρώτα και πάνω από όλα τη σχέση του με το παιδί. Η σχολική μελέτη παύει να είναι το θέμα γύρω από το οποίο σχετίζεται με το παιδί κάθε μέρα της εβδομάδας. Έχει τη διάθεση και το χρόνο να κάνει πράγματα με το παιδί, που ευχαριστούν και τους δύο, τους γεμίζουν, τους θρέφουν.
Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας το πιο σημαντικό: Η σχέση μας με το παιδί μας είναι το πιο σημαντικό και πολύτιμο αγαθό που έχουμε. Ας μην αφήνουμε τίποτα να την εμποδίζει.
*Γράφουν η Άρτεμις Ψαρρή, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων και η Βασιλική Μπουγιοτοπούλου Ph.D, Σύμβουλος Μελέτης-Ενδυναμωτής, Λογοπεδικός, Ειδική Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ομάδων Σχολών Γονέων, ιδρύτριες του ΒΕΛΟΣ (Βιωματικά Εργαστήρια Λειτουργικής Οικογενειακής Συνεξέλιξης).
