Η προσχολική ηλικία είναι μια πολύ ευαίσθητη περίοδος στη ζωή ενός ανθρώπου. Είναι μια καθοριστική στιγμή για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, γι’ αυτό και ό,τι συμβαίνει σε εκείνη τη φάση της ζωής ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσει τη μετέπειτα ζωή του. Νέα μελέτη αναδεικνύει τους κινδύνους που προκύπτουν όταν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εκτίθενται σε τηλεοπτικό περιεχόμενο που εμπεριέχει βία. Τα συμπεράσματα της Linda Pagani, καθηγήτριας στη Σχολή Ψυχολογίας και Εκπαίδευσης του Université de Montréal δημοσιεύθηκαν στο Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics.
Έως τώρα «δεν ήταν σαφές κατά πόσο η έκθεση σε βίαιο τηλεοπτικό περιεχόμενο στην πρώιμη παιδική ηλικία θα μπορούσε να προβλέψει πιθανή ψυχολογική δυσφορία και κινδύνους που σχετίζονται με τις σχολικές επιδόσεις μεταγενέστερα στη ζωή ενός παιδιού», επισημαίνει η Pagani. «Θέλαμε, λοιπόν, να δούμε την μακροπρόθεσμη επίδραση που έχει στη φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών».
Στο πλαίσιο της μελέτης, η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Pagani και συνεργάτες τις Jessica Bernard και Caroline Fitzpatrick εξέτασαν δεδομένα από παιδιά που γεννήθηκαν το 1997 – 1998 και συμμετέχουν στη Διαχρονική Μελέτη της Παιδικής Ανάπτυξης του Κεμπέκ. Οι ερευνήτριες αξιολόγησαν τα στοιχεία που έδωσαν οι γονείς των παιδιών αναφορικά με το τηλεοπτικό περιεχόμενο που παρακολουθούσαν στην ηλικία των 3,5 – 4,5 ετών. Συνολικά, συμμετείχαν οι γονείς 978 κοριτσιών και 998 αγοριών, ενώ εκ των παιδιών κάποια είχαν εκτεθεί σε βίαιο περιεχόμενο και άλλα όχι.
Όταν τα παιδιά ήταν πλέον 12 ετών, η ομάδα διεξήγαγε μια επαναληπτική εξέταση, όπου συλλέχθηκαν τόσο οι παρατηρήσεις των καθηγητών, όσο και οι αναφορές των ίδιων των παιδιών σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές και ακαδημαϊκές επιδόσεις, τα κίνητρα και το βαθμό συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες.
Στη συνέχεια, η ομάδα της Pagani ανέλυσε τα δεδομένα για να εντοπίσει οποιαδήποτε σημαντική συσχέτιση μεταξύ τυχόν συμπεριφορικών προβλημάτων και έκθεσης σε βίαιο περιεχόμενο στην προσχολική ηλικία, προσπαθώντας παράλληλα να συνυπολογίσουν κάθε άλλο παράγοντα συνεπίδρασης. «Στόχος μας ήταν να εξαλείψουμε οποιεσδήποτε προϋπάρχουσες συνθήκες που θα μπορούσαν να παρέχουν μια εναλλακτική εξήγηση στα ευρήματά μας», εξήγησε η Pagani.
Τα συμπεράσματα
«Συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δεν είχαν εκτεθεί σε βίαιο περιεχόμενο, τα παιδιά που παρακολουθούσαν εκπομπές με βία ήταν πιο πιθανό να βιώσουν επακόλουθες συναισθηματικές διαταραχές. Βίωναν, επιπλέον, μειωμένη σύνδεση με το σχολικό πλαίσιο αλλά και τα σχολικά επιτεύγματα και κίνητρα μέχρι το τέλος του Δημοτικού», αποκάλυψε η Pagani. «Για τους νέους, η μετάβαση στο γυμνάσιο αντιπροσωπεύει ήδη ένα κρίσιμο στάδιο στην ανάπτυξή τους ως έφηβοι. Το να αισθάνονται λύπη και άγχος και να βρίσκονται σε κίνδυνο ως προς την διαδικασία της εκπαίδευσης τείνει να περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάστασή τους», σχολίασε. Σύμφωνα με την ίδια, τα προβλήματα συμπεριφοράς που παρατηρούνται στην προεφηβική περίοδο έχουν τις ρίζες τους στην πρώιμη παιδική ηλικία.
«Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας τείνουν να ταυτίζονται με χαρακτήρες που παρακολουθούν στην τηλεόραση και αντιμετωπίζουν οτιδήποτε βλέπουν ως αληθινό», εξηγεί η Pagani, και προσθέτει: «Είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα σε χιουμοριστικές απεικονίσεις δοξασμένων ηρώων και κακοποιών, που χρησιμοποιούν τη βία ως δικαιολογημένο μέσο για την επίλυση προβλημάτων. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ακολουθίες δράσης που προκαλούν αδρεναλίνη, με γρήγορο ρυθμό και σαγηνευτικά ειδικά εφέ θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις πεποιθήσεις, τις στάσεις και τις εντυπώσεις ότι η συνήθης βία στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι «φυσιολογική». Η παραπλανητική εκμάθηση βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να δυσκολέψει την προσαρμογή στο σχολείο».
Η Bernard συμπληρώνει ότι «όπως και όταν γινόμαστε μάρτυρες βίας στην πραγματική ζωή, η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε έναν εχθρικό και βίαιο κόσμο, θα μπορούσε να προκαλέσει φόβο και άγχος, παρασύροντας τα παιδιά στην αντίληψη ότι η κοινωνία είναι επικίνδυνη και τρομακτική. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να πυροδοτήσει υπερβολικές αντιδράσεις σε διάφορες καταστάσεις. Όσο περισσότερο εκτίθεται ένα παιδί σε τηλεοπτικό περιεχόμενο βίας, τόσο πιο πιθανό είναι να θεωρήσει ότι είναι φυσιολογικό να συμπεριφέρεται βίαια».
Η Pagani προσθέτει: «Η έκθεση σε καταλληλότερες κοινωνικές συνθήκες, ωστόσο, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες, που θα αποδειχθούν χρήσιμες στη μετέπειτα ζωή τους και θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην προσωπική τους επιτυχία. Η ανίχνευση πρώιμων τροποποιήσιμων παραγόντων που επηρεάζουν την μετέπειτα ευημερία ενός παιδιού είναι ένας σημαντικός στόχος για πρωτοβουλίες υγείας, ενώ η ψυχολογική προσαρμογή και το κίνητρο για μάθηση είναι βασικά στοιχεία για την επιτυχημένη μετάβαση στην εφηβεία», κατέληξε.
Διαβάστε ακόμη:
Διαδίκτυο: Θύμα παρενόχλησης 1 στα 4 παιδιά – Δημοφιλές το sexting στην εφηβεία
Η συνήθεια της παιδικής ηλικίας που χαρίζει την ευτυχία
Πάει το παιδί στους προσκόπους; Δείτε τι κερδίζει όταν γίνει 50αρης
