Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με αγάπη, σε ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον και αρνούμαστε ή αργούμε να αντιληφθούμε ό,τι ζούμε σε έναν «άγριο», ανασφαλή κόσμο, γεμάτο κινδύνους. Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται γύρω μας, σε καθημερινή πλέον βάση, αποδεικνύουν ό,τι η βία και η εγκληματικότητα κατέχουν ένα μεγάλο ποσοστό και στην ελληνική κοινωνία και μάλιστα αναφέρονται συχνά, σε εξαφανίσεις παιδιών, απαγωγές, βιασμούς, ληστείες, φόνους, τρομοκρατικές επιθέσεις, εκβιασμούς και άλλα βίαια γεγονότα. Πώς θα προφυλάξουμε τα παιδιά μας, πώς θα τα καθοδηγήσουμε, πώς πρέπει να τους μιλήσουμε για τους κινδύνους που παραμονεύουν γύρω μας; Ο κ. Γιώργος Μιμμής, υπεύθυνος σε θέματα ασφαλείας (STAY SAFE) και εκπαιδευτής αυτοάμυνας (Raptor Krav Maga) μας εξηγεί πως μπορούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά μας απ’ όλα εκείνα που απειλούν την ασφάλειά τους.
Ζούμε σε έναν κόσμο όπου όλα μπορούν να συμβούν και αυτό μας δημιουργεί φόβο και θυμό. Τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτό;
Φόβος και θυμός. Δυο συναισθήματα έντονα, τα οποία όμως θολώνουν το μυαλό και δε σε κάνουν να σκεφτείς καθαρά, να ενεργήσεις με ασφάλεια. Είμαι αντίθετος στο φόβο και το θυμό. Ασφαλώς και θα συμβεί αν δεν είναι κάποιος προετοιμασμένος ή δεν έχετε μιλήσει στα παιδιά σας, για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Αυτό το οποίο επιδιώκω μιλώντας σε γονείς και παιδιά, όταν με καλούν σε σχολεία ή σε ημερίδες, είναι να αφήσουμε το αίσθημα του φόβου, να απαλλαγούμε από το θυμό και να προετοιμάσουμε τον εαυτό μας και την οικογένεια μας, για κάθε πιθανό σενάριο, χωρίς να γίνουμε παρανοϊκοί.
Πόσοι από εσάς έχετε κάνει πλάνο, έχετε συζητήσει ως οικογένεια, «Τι θα κάνετε, αν εισβάλλει κάποιος στο σπίτι σας;» Ενδεχομένως, κάποιοι, να έχετε κάνει αυτή τη σκέψη μεμονωμένα, όμως, δε ζείτε μόνοι σας. Αναγνωρίζω την έκπληξη στο πρόσωπο των γονέων, ιδίως όταν τους κάνω τέτοιες ερωτήσεις, όπως αυτή που προανέφερα. Πολλοί, κάνουν σκέψεις όπως, «Έλα μωρέ, σε εμάς θα συμβεί;» ή «Καλά, τώρα υπερβάλλει ο τύπος», ή «Σιγά μην περάσουμε και όλη η οικογένεια από στρατιωτική εκπαίδευση» και πόσα ακόμα έχω ακούσει… Εμείς οι Έλληνες, έχουμε την τάση να γνωρίζουμε τα πάντα ή να αντιδρούμε πριν καν καταλάβουμε… Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Το ζήτημα είναι να βλέπετε τον κίνδυνο και να μην κάνετε λάθη από τον πανικό σας.
Ανέκαθεν η κοινωνία είχε βία και εγκληματικότητα, τώρα τα περιστατικά είναι περισσότερα, συχνότερα και αν λάβουμε υπόψη μας τις απαγωγές παιδιών, κυρίως όμως τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις και βιασμούς ανηλίκων, τότε, επιβάλλεται να μιλήσουμε στα παιδιά μας, με τρόπο ανάλογο σύμφωνα με την ηλικία τους.
Σε ποια ηλικία των παιδιών πρέπει να τους μιλήσουμε για την ασφάλειά τους;
Από τη στιγμή που αρχίζουν να έχουν την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, έστω και υποσυνείδητα. Ένα μωρό μπορεί να «χαθεί» στο διπλανό δωμάτιο, όπως ένα μεγαλύτερο παιδί χάνεται στο πλήθος ή ένας ενήλικας σ’ ένα δάσος.
Είναι σημαντικό λοιπόν, από τα πρώτα του βήματα, όταν εκείνο «χάνεται» στο διπλανό δωμάτιο να μην αντιδράτε αρνητικά. Το μικρό παιδί ανακαλύπτει τον κόσμο, γι’ αυτό όταν εκείνο αποπροσανατολίζεται και αρχίζει να κλαίει, εσείς του μιλάτε ήδη από το άλλο δωμάτιο στο οποίο βρίσκεστε, για να το καθησυχάσετε, πηγαίνετε εκεί (με κανονικό βηματισμό, δεν τρέχετε), το κοιτάτε στα μάτια, του χαμογελάτε και του λέτε: «Έλα μαζί μου, στο δωμάτιο που είμαι εγώ, εκεί θα μπορείς να με βλέπεις». Δεν το παίρνετε αμέσως αγκαλιά, σκοπός είναι να του δείξετε το δρόμο και το αφήσετε να σας ακολουθήσει.
Όταν βγαίνετε εκτός σπιτιού, του εξηγείτε από πριν που θα πάτε. Τι θα κάνετε εκεί που θα πάτε. Αν π.χ. πάτε σε μια πλατεία, η συζήτηση σας πρέπει να είναι κάπως έτσι: «Θα πάμε σε μια μεγάλη πλατεία, με πολλά παιχνίδια και πολύ κόσμο. Εκεί, θα είναι πολλά παιδιά για να παίξεις αλλά θα είναι και πολλοί άγνωστοι μεγάλοι, γι΄αυτό θα παίζεις εκεί, όπου θα μπορείς να με βλέπεις και να με ακούς. Αν κάποιος μεγάλος σε πλησιάσει για να σε ρωτήσει κάτι, θα του πεις ρώτησε την μαμά μου ή τον μπαμπά μου. Αν κάποιος μεγάλος σου δώσει κάτι, μπορεί να είναι παιχνίδι ή σοκολάτα, θα του πεις: «Όχι, ευχαριστώ». Κι αν κάποιο παιδάκι, θέλει να αλλάξετε παιχνίδι και να πάτε κάπου αλλού, θα έρθεις πρώτα να μου το πεις».
Καθημερινά θα μιλάτε στα παιδιά σας, από τα πρώτα τους βήματα, με ήρεμη και καθαρή φωνή, χωρίς πανικό. Θα βοηθήσει να κάνετε αναπαραστάσεις και να σας απαντά στις ερωτήσεις που θα του έκανε ένας τρίτος, σύμφωνα με όσα του έχετε διδάξει. Τα παιδιά μεγαλώνουν σωστά με κανόνες, γιατί οι κανόνες τα κάνουν να αισθάνονται ασφάλεια και χωρίς αυτούς νιώθουν ανασφαλή.
Στα παιδιά αναφέρουμε ιστορίες ή περιστατικά όπου έχουν χαθεί άλλα παιδάκια ή όχι;
Το κάνετε ήδη, με έναν ασυνείδητο τρόπο πολλές φορές, όταν τους διαβάζετε παραμύθια. Όμως τα παραμύθια έχουν φανταστικούς ήρωες και τα παιδιά, ιδίως οι μικρές ηλικίες ταυτίζονται με τους ήρωες και χάνουν ή ξεχνούν το νόημα ή το μήνυμα της ιστορίας. Γι’ αυτό πρέπει να συζητήσετε μαζί τους, όλη την ιστορία του παραμυθιού. Θα επιλέξετε μια στιγμή όπου θα έχετε χρόνο, θα το ρωτήσετε πρώτα για ό,τι κατάλαβε και έπειτα χωρίς να το διακόψετε θα το ακούσετε καλά. Αμέσως, θα του μιλήσετε με ειλικρίνεια και σταθερότητα και θα του απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις του.
Πέραν αυτού, τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν αληθινό κόσμο και όχι σε παραμύθι. Διαβάστε μια είδηση δυνατά (π.χ. «Χάθηκε ένα παιδάκι από την πλατεία. Κάποιος το απήγαγε») και έπειτα χωρίς αίσθημα φόβου ή θυμού, μιλήστε του γι’ αυτό που μόλις διαβάσατε. Η αλήθεια, πολλές φορές, είναι πιο εύκολη να ειπωθεί, με συγκεκριμένα γεγονότα και απλό λεξιλόγιο. Δεν χρειάζονται λεπτομέρειες για να μπερδευτεί, μας ενδιαφέρει το γεγονός. Στο τέλος αυτής της συζήτησης θέλω να υπενθυμίσετε τους κανόνες.
Σε ερωτήσεις όπως: «Μαμά, γιατί αυτός ο άνθρωπος σκότωσε το παιδάκι ή κάποιον άλλον άνθρωπο;» Απαντάτε, πάντα με σταθερότητα στο λόγο, «σημειώνοντας» ο, τι υπάρχουν και κακοί άνθρωποι σ΄αυτόν τον κόσμο.
Επίσης, κάτι ακόμα το οποίο πρέπει να επισημάνετε από την ηλικία 3-4 ετών, είναι ότι το σώμα τους, δεν επιτρέπεται να το αγγίζει κανείς άλλος εκτός από τους γονείς, όταν χρειάζεται. Πιο συγκεκριμένα τους λέτε, δίνουμε το χέρι μας για να χαιρετίσουμε αλλά δεν επιτρέπουμε σε κανέναν ξένο να μας φιλήσει στο μάγουλο ή κάπου αλλού. Σε συγκεκριμένα σημεία μάλιστα όπως το βρακάκι των παιδιών, τους εξηγούμε ότι κανένας δεν αγγίζει εκεί.
Τι πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί σε περίπτωση που χαθεί;
1. Να γνωρίζει το ονοματεπώνυμο και των δύο γονέων και έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου. Παιδιά κάτω των 3 ετών αποκαλούν τους γονείς τους μαμά και μπαμπά ακόμα κι όταν ερωτηθούν «Πώς λένε τους γονείς σου;» Φροντίστε να ξέρουν το όνομα τους και το όνομα σας.
*Τα μωρά έως 3 ετών και τα νήπια αποστηθίζουν καλύτερα τις μελωδίες και τα τραγουδάκια. Κάνετε λοιπόν τον αριθμό του τηλεφώνου σας εύκολη υπόθεση για εκείνα. Μάθετε τους να το τραγουδάνε. Ένας άλλος τρόπος είναι να το κάνετε λογοπαίγνιο, επίσης βοηθάει στην απομνημόνευση του τηλεφώνου.
2. Δεν απομακρύνεται από το γονέα ή όποιον το συνοδεύει. Μένει ασφαλής κοντά στον ενήλικα. Είναι σημαντικό να κάνετε το παιδί να καταλάβει ότι δεν είναι παιχνίδι αλλά υπευθυνότητα. Μάθετε να έχει κι εκείνο, στο οπτικό του πεδίο τον άνθρωπο που είναι μαζί του. Αν μπορείτε να το δείτε ή να τα δείτε (αν είναι περισσότερα από ένα) τότε επιβεβαιώστε ότι σας βλέπει-ουν.
*Όταν κοιτάτε το παιδί και βρίσκεται μακρύτερα από όσο ελέγχεται, τότε σηκώστε το χέρι και μάθετε το να κάνει το ίδιο. Θα παρέμβετε αμέσως αν δείτε ότι δεν επιστρέφει κοντά. Είναι σημαντικό να διδάξετε στο παιδί τα όρια ασφαλείας. Όπως λέω κι εγώ στους ενήλικες μαθητές μου στην αυτοάμυνα Raptor krav maga, ορίστε κόκκινες και πράσινες γραμμές (γραμμές ασφαλείας).
3. Αν χαθεί σταματάει εκεί που βρίσκεται και φωνάζει. Πρώτα μαμά ή μπαμπά (θεία, γιαγιά κλπ). Φωνάζει το όνομα του ενήλικα που το συνοδεύει (π.χ. ΜΑΜΑ ΑΝΝΑ, ΜΠΑΜΠΑ ΓΙΩΡΓΟ)
*Σημαντικό είναι τα παιδιά να σταματήσουν στο σημείο που βρίσκονται γιατί αν μετακινηθούν θα δυσκολέψουν την εύρεση τους. Επίσης, μάθετε στα παιδιά σας να φωνάζουν με όλη την δύναμη τους ξανά και ξανά το ΟΝΟΜΑ σας.
4. Ψάχνει για μια άλλη μαμά με παιδιά. Πρώτα φωνάζει και ενώ το κάνει αυτό, αν δε βρει την μαμά-μπαμπά κλπ, τότε κοιτάζει από το σημείο το οποίο βρίσκεται για άλλη μαμά με παιδιά. Αν χαθεί σε πολυκατάστημα τότε απευθύνεται στους ταμίες, λέγοντας το ονοματεπώνυμο της μαμάς ή του ενήλικα που το συνοδεύει.
*Διδάξτε στα παιδιά σας, να αποφεύγουν ενήλικες χωρίς παιδιά και να προτιμούν άλλες μαμάδες με παιδιά και όχι μπαμπάδες με παιδιά, διότι σύμφωνα με τους παγκόσμιους κανόνες για την ασφάλεια των παιδιών, στατιστικά η μητέρα με παιδιά είναι και η ασφαλέστερη επιλογή. Αν δει επίσης, κάποιον αστυνομικό να πάει κοντά και να πει: ΕΧΑΣΑ ΤΗΝ ΜΑΜΑ ΜΑΡΙΑ. ΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΙΝΑΙ 69…
5. Να μην απομακρυνθεί από το σημείο που χάθηκε και να μην κρυφτεί. Δεν πρέπει να αρχίσει να ψάχνει γιατί είναι σίγουρο ότι θα δυσκολέψει την κατάσταση. Αν το παιδί γνωρίζει από πριν τι πρέπει να κάνει, έχει λιγότερες πιθανότητες να το κυριεύσει ο φόβος και να κρυφτεί κάπου. Αυτό είναι αρκετά επικίνδυνο γιατί έτσι χάνεται πολύτιμος χρόνος για τους γονείς που ψάχνουν γι αυτό.
*Είναι σημαντικό να εκπαιδεύσετε τα παιδιά χωρίς να τα τρομάζετε. Να τους λέτε ότι είναι επικίνδυνο να απομακρύνονται από κοντά σας, αλλά να αποφεύγετε εκφράσεις: (π.χ. Αν χαθείς θα έρθει ο μπαμπούλας να σε φάει κλπ)
Σε περίπτωση που χαθεί το παιδί σας και το βρείτε ή σας βρει, η αντίδραση σας δεν πρέπει να είναι αρνητική. Δε φωνάζετε, δεν του επιρρίπτεται ευθύνες, δεν το μαλώνετε, δεν το τιμωρείτε. Του λέτε πόσο πολύ ανησυχήσατε,του μιλάτε ήρεμα χωρίς πανικό και του εξηγείτε ότι μακριά σας, θα μπορούσε να το έχει πάρει κάποιος.
Τα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία 2 -2,5 και άνω να χρησιμοποιούν την συσκευή τηλεφώνου. Αποθηκεύστε στους αριθμούς τα τηλέφωνα άμεσης βοήθειας και προσθέστε το κινητό σας (π.χ. το 1 είναι το τηλέφωνο σας, το 2 της αστυνομίας, το 3 του ΕΚΑΒ κ.α.). Στον πίνακα της φωτογραφίας, μαθαίνετε στα παιδιά σας ότι ο αριθμός για την αστυνομία (Άμεση Δράση) είναι το 100, για την Πυροσβεστική το 199, για το ασθενοφόρο το 166, μαθαίνουν τον αριθμό του κινητού σας και στην τελευταία λίστα, προσθέστε εσείς όποια τηλέφωνα κρίνετε απαραίτητα π.χ., συγγενών (γιαγιά – παππούς όπου φυλάνε το παιδί), του παιδικού σταθμού, σχολείου κ.α.
Αν από μικρά τα μεγαλώσετε με τους παραπάνω κανόνες ασφαλείας τότε να ξέρετε ότι είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να χαθούν.
Μη ξεχνάτε ποτέ, ότι οι περισσότερες απαγωγές, κακοποιήσεις και βιασμοί παιδιών, γίνονται από άτομα που βρίσκονται τις πιο πολλές φορές στο κοντινό σας περιβάλλον.
*Ο Γιώργος Μιμμής, με πολυετή εμπειρία στα θέματα ασφαλείας, έζησε στην Ν. Αφρική, στις Η.Π.Α. και γύρισε όλον τον κόσμο αναλαμβάνοντας την ευθύνη και το σχεδιασμό ασφαλείας υψηλών προσώπων. Κάνει μαθήματα αυτoάμυνας σε άτομα με προβλήματα όρασης, εφόσον είναι ο μόνος όπου εκπαιδεύει όλους τους μαθητές του και με κλειστά μάτια. Ανταποκρίνεται σε κάθε πρόσκληση από σχολεία, φοιτητές, συλλόγους, στρατιωτικές μονάδες, ημερίδες κλπ. για να μιλήσει για θέματα ασφαλείας και αυτοάμυνας.
