Η άποψη ότι διαταραχή αυτιστικού φάσματος προκαλείται από τα εμβόλια – δυστυχώς – δεν ανήκει στο παρελθόν. Ο Robert F. Kennedy Jr., πιθανός υποψήφιος για τη θέση του Υπουργού Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ καθώς και ο εκλεγμένος πρόεδρος, Donald Trump συνεχίζουν να υποστηρίζουν αυτή την πεποίθηση, παρά την επιστημονική κατάρριψή της.
Για όσα εμβόλια ήδη αποτελούν μέρος των παγκόσμιων εμβολιαστικών προγραμμάτων, όπως κατά της διφθερίτιδας, του τέτανου, του κοκκύτη, της πολιομυελίτιδας, της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς, τα στοιχεία είναι αδιάσειστα: δεν υπάρχει καμία σύνδεση με την πρόκληση του φάσματος αυτισμού. Γιατί, όμως, ακόμα υπάρχει δυσπιστία; Ο Δρ. Sven Bölte, Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής στο Karolinska Institutet, σε άρθρο του στο The Conversation, εντοπίζει εννιά σημαντικά εμπόδια, που ενισχύουν επικίνδυνες αντιλήψεις.
Ελλιπής πληροφόρηση
Σύμφωνα με τον Δρα Bölte, τα αποτελέσματα των ερευνών παραμένουν συνήθως σε μικρές ερευνητικές κοινότητες. Συνεπώς, η πρόσβαση του κοινού σε αξιόπιστες πηγές είναι δύσκολη, και, επιπλέον, «τα μέσα ενημέρωσης ενδιαφέρονται πρωτίστως για αντιπαραθέσεις που προκαλούν την προσοχή του κοινού» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Δυσκολία στην κατανόηση της ουσίας της επιστήμης
Η επιστήμη είναι περίπλοκη και στην ιατρική σπάνια υπάρχουν απόλυτες αλήθειες. Συνεπώς, οι απλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις ακριβείς διαστάσεις της επιστήμης και των ευρημάτων της. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα ερευνητικά ευρήματα, δεν υπάρχει άμεση απόδειξη ότι τα εμβόλια προκαλούν τη διαταραχή αυτιστικού φάσματος, ούτε όμως μπορεί να επαληθεύσει ή να αποκλείσει εντελώς ότι τα εμβόλια συμβάλλουν στην εμφάνισή της σε μεμονωμένα άτομα. «Αυτή είναι η φύση της επιστήμης» αναφέρει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι τα προγράμματα εμβολιασμού έχουν μια καλή αναλογία κινδύνου προς όφελος -καθώς τα εμβόλια προστατεύουν από ιούς και βακτήρια που προκαλούν σημαντικά επίπεδα θανάτου- αλλά δεν είναι τέλεια.
Αμφιβολίες
Η επιστήμη συχνά παραθέτει πιθανότητες και μοντέλα, όχι απόλυτες αλήθειες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρερμηνείες. Η ανθρώπινη ανάγκη για άμεσες και απλές εξηγήσεις για πολύπλοκα ζητήματα τροφοδοτεί τη δυσπιστία. Επιπλέον, ενδεχομένως να υπάρχει και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους ίδιους τους επιστήμονες, λόγω εμπειριών ελιτισμού, αναφορών για ερευνητές που δεν ακολουθούν ορθές επιστημονικές πρακτικές και επαναλαμβανόμενων συνωμοσιών ότι οι επιστήμονες είναι συνεργάτες της φαρμακοβιομηχανίας.
Η «αόρατη» επιτυχία των προγραμμάτων εμβολιασμού
Η εξάλειψη επικίνδυνων ασθενειών χάρη στον εμβολιασμό είναι η απόδειξη ότι τα προγράμματα εμβολιασμού έχουν αποτρέψει θανάτους και μακροχρόνιες ασθένειες σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες. Το ίδιο αποδοτικά είναι και από άποψη κόστους παρεμβάσεων δημόσιας υγείας. Η απουσία, όμως, αυτών των ασθενειών δημιουργεί σιωπηρές πεποιθήσεις ότι οι εμβολιασμοί είναι περιττοί.
Η ανοσολογική αντίδραση
Για να επιτευχθεί ο στόχος της ανοσοποίησης, τα εμβόλια θα πρέπει να προκαλούν ανοσολογική αντίδραση. Επομένως, μια παροδική ενοχλητική σωματική αντίδραση αποτελεί ένδειξη επιτυχίας, σχολιάζει ο ειδικός. «Αυτό από μόνο του μπορεί να δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με τους εμβολιασμούς. Σε σύγκριση με άλλα φάρμακα, βιώνονται μόνο οι παρενέργειες και το κύριο αποτέλεσμα είναι προληπτικό, και όχι άμεσα αντιληπτό» εξηγεί.
Λανθασμένες συσχετίσεις
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος είναι μια νευροαναπτυξιακή πάθηση που συνήθως εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της ζωής. Μοιραία και χρονικά συμπίπτει με τον αρχικό εμβολιασμό, επομένως «η σύνδεση μεταξύ εμβολιασμού και εμφάνισης του φάσματος αυτισμού σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αναπόφευκτη. Αλλά η συσχέτιση δεν αποτελεί και αιτιώδη συνάφεια» σημειώνει.
Ηθικά διλήμματα
Προκύπτει ένα ηθικό ζήτημα, όταν οι γονείς θα πρέπει να λάβουν αποφάσεις για την υγεία των παιδιών τους – και δη τη χορήγηση φαρμάκων ή εμβολίων στη βρεφική ηλικία. «Κάποιοι θα μπορούσαν να αισθάνονται ότι είναι λάθος να εμβολιάσεις ένα εύθραυστο ανθρώπινο ον σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, χωρίς να υπάρχει επείγουσα ιατρική ανάγκη» διευκρινίζει.
Λάθη του παρελθόντος από τα εμβόλια
Τα οφέλη και οι κίνδυνοι των εμβολίων δεν μπορούν να γενικευτούν για όλα τα εμβόλια. Τα εμβόλια που αποτελούν μέρος μακροχρόνιων εμβολιαστικών προγραμμάτων υποστηρίζονται από ισχυρά δεδομένα, δείχνοντας μια πειστική σχέση οφέλους-κινδύνου. Αντίθετα, τα νέα εμβόλια δεν προσφέρουν την ίδια σιγουριά. Για παράδειγμα, το εμβόλιο για τη γρίπη των χοίρων το 2009 συνδέθηκε με 1.300 περιπτώσεις ναρκοληψίας στην Ευρώπη. «Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τα καθιερωμένα εμβόλια από εκείνα που αναπτύχθηκαν βιαστικά, καθώς οι συζητήσεις για την ασφάλεια των λιγότερο καθιερωμένων εμβολίων επηρεάζουν την εμπιστοσύνη στα ήδη υπάρχοντα» υπογραμμίζει.
Πόλωση
Η περίοδος της πανδημίας έφερε πιο γρήγορα την πόλωση σε διάφορα ζητήματα, ανάμεσά τους και ο εμβολιασμός. «Ο επείγων χαρακτήρας της κατάστασης και η ανάγκη για αλληλεγγύη άφησαν ελάχιστο χώρο και χρόνο για συζήτηση στην κοινωνία και περιθωριοποίησαν ή στιγματίζουν ακόμη και τους μετριοπαθείς σκεπτικιστές. Το τελευταίο σίγουρα έβλαψε την εμπιστοσύνη στα εμβόλια γενικότερα» συμπληρώνει.
Η κοινή λοίμωξη σε μωρά που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αυτισμού
Αυτισμός: Το σημείο του προσώπου που αποκαλύπτει νωρίς τη διαταραχή
