Οι αποκαλυπτικές εικόνες από το Λος Άντζελες έρχονται να προστεθούν στο μεγάλο κολάζ με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. «Αυτές οι πυρκαγιές αποτελούν ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού για το οποίο οι επιστήμονες της κλιματικής αλλαγής προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες: σύνθετες κλιματικές καταστροφές που, όταν συμβαίνουν ταυτόχρονα, προκαλούν πολύ μεγαλύτερη ζημιά από ό,τι αν συνέβαιναν μεμονωμένα. Καθώς η κλιματική κρίση εντείνεται, τα αλληλοεξαρτώμενα ατμοσφαιρικά, ωκεάνια και οικολογικά συστήματα που επηρεάζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου πολιτισμού αναμένεται να προκαλέσουν επιδεινούμενες και ριζικές μεταβολές, οι οποίες είναι δύσκολο να προβλεφθούν εκ των προτέρων» υπογραμμίζει σε άρθρο του στον Guardian ο Eric Holthaus, Αμερικανός μετεωρολόγος και δημοσιογράφος θεμάτων κλιματικής αλλαγής.
Τη 2024, «το κλίμα της Γης γνώρισε το θερμότερο έτος του» γράφουν στο The Conversation τρεις ερευνητές της κλιματικής κρίσης από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, οι υποψήφιοι διδάκτορες Matthew Wright και Shirin Ermis με τον μεταδιδακτορικό Nicholas Leach, ανατρέχοντας σε ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές που σημάδεψαν τη χρονιά που πέρασε. «Μεγάλες πλημμύρες τον Απρίλιο σκότωσαν εκατοντάδες ανθρώπους στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Μια ξηρασία πολλών ετών οδήγησε τη στάθμη των ποταμών του Αμαζονίου σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Και στην Αθήνα, στην Ελλάδα, η Ακρόπολη παρέμεινε κλειστή τις απογευματινές ώρες για να προστατευθούν οι τουρίστες από την επικίνδυνη ζέστη».
Υπέρυθρη δορυφορική εικόνα της Ατλαντίνα, που κάηκε από την πυρκαγιά Eaton (Πηγή: Guardian)
Θερμότερος πλανήτης κατά 1,5°C
Επικαλούνται την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Copernicus, που επιβεβαίωσε ότι το 2024 αποτέλεσε το πρώτο έτος με καταγεγραμμένη μέση θερμοκρασία παγκοσμίως μεγαλύτερα κατά 1,5°C από την προβιομηχανική εποχή, με όλες τις ηπείρους (πλην Αυστραλασίας και Ανταρκτικής) ρεκόρ θερμοκρασιών.
«Το τελευταίο καταγεγραμμένο θερμότερο έτος ήταν το 2023. Και τα δέκα θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί συνέπεσαν στην τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που ένα ημερολογιακό έτος ξεπερνά το όριο του 1,5°C» σημειώνουν, υπενθυμίζοντας ότι το όριο του 1,5°C που ορίστηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού αναφέρεται στη μακροπρόθεσμη μέση αύξηση της θερμοκρασίας. Η υπέρβαση του ορίου για ένα μεμονωμένο έτος, όπως συνέβη το 2024, δεν συνιστά παραβίαση της συμφωνίας. «Ο σημερινός μακροπρόθεσμος μέσος όρος θερμοκρασίας είναι περίπου 1,3°C, αλλά η υπέρβαση του ορίου για έστω και ένα έτος είναι ένα ανησυχητικό σημάδι για τις μελλοντικές εξελίξεις» εξηγούν.
Η κατά 1,5°C υψηλότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα θερμοκρασία
Ο ρόλος του Ελ Νίνιο
Φυσικοί παράγοντες όπως το φαινόμενο Ελ Νίνιο συνέβαλαν στην άνοδο των θερμοκρασιών το 2024. Το Ελ Νίνιο είναι ένα μετεωρολογικό φαινόμενο που επηρεάζει τις καιρικές συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο, προκαλώντας αυξημένες θερμοκρασίες στους ωκεανούς του τροπικού Ειρηνικού. «Μπορεί επίσης να αυξήσει τις μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες και να αυξήσει τις πιθανότητες για ακραία φαινόμενα σε ορισμένα μέρη του κόσμου».
Μολονότι η διαταραχές στο κλίμα, σε συνδυασμό με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, αύξησαν τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, οι συγγραφείς σημειώνουν, άλλες χρονιές, τέτοια φαινόμενα δρόσιζαν τον πλανήτη. Συνεπώς, αυτές οι διακυμάνσεις καθιστούν σαφές ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένας γραμμικός μηχανισμός, αλλά μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων.
Πρωτοφανή φαινόμενα σε όλο τον πλανήτη
Οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης είναι εμφανείς σε παγκόσμια και περιφερειακή κλίμακα. Στην Ευρώπη, το 2024 ήταν η θερμότερη χρονιά στην ιστορία, με σοβαρούς καύσωνες να πλήττουν τη νότια και ανατολική Ευρώπη. Οι συγγραφείς αναφέρονται στις πυρκαγιές που ξέσπασαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και των Βαλκανίων, κατακαίγοντας τεράστιες εκτάσεις δασών και κατοικιών.
Το 44% του πλανήτη βίωσε έντονη θερμική καταπόνηση τον Ιούλιο του 2024, σύμφωνα με την έκθεση του Copernicus, «ποσοστό που ξεπέρασε κατά 5% τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών». Η αυξημένη θερμική καταπόνηση συνδέεται άμεσα με σοβαρές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία, ιδίως στις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα.
Επιπλέον, η ατμοσφαιρική υγρασία (βροχοπτώσεις) αυξήθηκε κατά 5% σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών. Ο θερμότερος αέρας συγκρατεί περισσότερη υγρασία, γεγονός που ενισχύει τα φαινόμενα ακραίων βροχοπτώσεων. Το 2024, καταστροφικές πλημμύρες σημειώθηκαν σε πολλές περιοχές, όπως η Βαλένθια της Ισπανίας.
Ανάγκη για άμεση δράση
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι κάθε δέκατο βαθμού αύξησης της θερμοκρασίας έχει σημασία. Οι καταστροφικές επιπτώσεις, όπως η ταχεία απώλεια του στρώματος πάγου στη Γροιλανδία, γίνονται πιθανότερες με κάθε μικρή αύξηση της θερμοκρασίας.
«Για να διασφαλίσουμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας δε θα υπερβεί τον 1,5°C για παρατεταμένο χρονικό διάστημα και να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να μειώσουμε γρήγορα τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου» επισημαίνουν οι συγγραφείς του άρθρου και χαρακτηρίζουν ως εξίσου επείγουσες τις επενδύσεις στην προσαρμογή των υποδομών και στην προστασία των πληθυσμών από τις επιπτώσεις των ακραίων φαινομένων.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι ένα μακρινό πρόβλημα του μέλλοντος, αλλά μια κρίση που ήδη επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Κλιματική αλλαγή – Ελλάδα: Το αποτύπωμά της στην υγεία – Δύο νέες μελέτες
Μακροζωία: Η βιώσιμη διατροφή που μειώνει κατά 25% τον κίνδυνο θανάτου
Έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό: O ατμοσφαιρικός παράγοντας που αυξάνει τις νοσηλείες
