Περισσότερο φως στη σχέση της ψωρίασης με τη διπολική διαταραχή ρίχνει επιχείρησε να ρίξει πρόσφατη ανασκόπηση μελετών, στην οποία συμμετείχαν η Δρ Ιωάννα Παπουτσή από το Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» και ο Δρ Γεώργιος Κρουμπούζος από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Brown. Σύμφωνα με τα ευρήματα, που δημοσιεύονται στο Clinics in Dermatology, η ψωρίαση αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για τη διπολική διαταραχή, ενώ τα άτομα με την αυτοάνοση δερματική νόσο είναι πιθανότερο να κάνουν χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων.
Η ψωρίαση, χρόνια φλεγμονώδη νόσος του δέρματος που επηρεάζει το 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ψυχιατρικών διαταραχών. Εντούτοις, ο κύριος όγκος του προηγούμενου ερευνητικού έργου επικεντρώθηκε στη σχέση της με κοινές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, που αφορά το 5% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), εν αντιθέσει με τη διπολική διαταραχή, που εντοπίζεται στο 0,53% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Πέραν της διαταραχής, στο ερευνητικό μικροσκόπιο τέθηκε και η θεραπεία με λίθιο, βασικό φάρμακο για τη διπολική διαταραχή που βοηθά στη σταθεροποίηση της διάθεσης, ώστε να εξεταστούν τυχόν επιδράσεις του στην ψωρίαση.
Εξαπλάσιος κίνδυνος για διπολική διαταραχή
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ψωρίαση μπορεί να πυροδοτήσει τη διπολική διαταραχή. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι:
- τα άτομα με γενετική προδιάθεση για ψωρίαση έχουν περίπου 13 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν διπολική διαταραχή, σύμφωνα με μια μελέτη μενδελιανής τυχαιοποίησης
- σε ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή ψωρίαση, η διπολική διαταραχή εντοπίστηκε στο 1,1% των περιπτώσεων, σε σύγκριση με 0,5% στην ομάδα ελέγχου, υποδηλώνοντας διπλάσιο κίνδυνο για διπολική διαταραχή
- τα παιδιά με ψωρίαση είχαν 55% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διπολική διαταραχή.
Κατά μέσο όρο, τα άτομα με ψωρίαση διατρέχουν περίπου 5,7 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για την ψυχιατρική νόσο, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Η ανασκόπηση έδειξε ακόμα ότι τα ατομα με ψωρίαση είχαν εν γένει αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών, κυρίως διπολική διαταραχή, κατάθλιψη και άγχος, ενώ διαπιστώθηκε ότι έλαβαν συχνότερα ψυχιατρικά φάρμακα (π.χ. αντικαταθλιπτικά) συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό.
Γενετικοί και φλεγμονώδεις μηχανισμοί
Μια εξήγηση που προκύπτει από τις έρευνες της ανασκόπησης, είναι η σύνδεση των δύο παθήσεων μέσω κοινών γενετικών και φλεγμονωδών μηχανισμών. Επί παραδείγματι, οι ερευνητές μεγάλης γενετικής μελέτης κατέληξαν ότι η χρόνια φλεγμονή της ψωρίασης πιθανώς επηρεάζει τον εγκέφαλο και την ψυχική ισορροπία. Βασικοί ένοχοι αναδείχθηκαν φλεγμονωδεις κυτταροκίνες, όπως η ιντερλευκίνη 6 (IL-6) και ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων (TNF-α), που εντοπίζονται σε αυξημένα επίπεδα τόσο στην ψωρίαση όσο και στη διπολική διαταραχή.
Ο ρόλος του λιθίου στην ψωρίαση
Το λίθιο, μολονότι φάρμακο εκλογής για τη μακροχρόνια θεραπεία της διπολικής διαταραχής, μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει τις ψωριασικές βλάβες, ακόμα και όταν τα επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα παραμένουν εντός των φυσιολογικών ορίων. Σε μια μελέτη, παρατηρήθηκε ότι οι βλάβες μειώθηκαν ή εξαφανίστηκαν όταν οι ασθενείς διέκοψαν τη θεραπεία με λίθιο, υποδεικνύοντας την πιθανή επίδραση του φαρμάκου στην εμφάνιση ή την ένταση της ψωρίασης.
Η επικρατέστερη εξήγηση για το φαινόμενο αυτό είναι η λεγόμενη «υπόθεση της έλλειψης ινοσιτόλης». Το λίθιο αναστέλλει την ινοσιτόλη-μονοφωσφατάση (IMPase), ένζυμο απαραίτητο για την ανακύκλωση της ινοσιτόλης, βασικού συστατικού της φωσφατιδυλοϊνοσιτόλης. Η φωσφατιδυλοϊνοσιτόλη είναι λιπίδιο που συμμετέχει στη σηματοδότηση των κυττάρων, ρυθμίζοντας τη λειτουργία νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, και επηρεάζοντας την κυτταρική ανάπτυξη. Η αναστολή της φωσφατιδυλοϊνοσιτόλης από το λίθιο βελτιώνει τη διάθεση στη διπολική διαταραχή αλλά μπορεί να προκαλέσει υπερβολική ανάπτυξη κερατινοκυττάρων, οδηγώντας σε ψωριασικές βλάβες.
Ωστόσο, κάποιες έρευνες υπέδειξαν ότι ασθενείς που λάμβαναν λίθιο συνδυαστικά με συμπληρώματα ινοσιτόλης σημείωσαν βελτίωση ως προς τις ψωριασικές βλάβες.
Η σημασία της μελέτης
Η ψωρίαση και η διπολική διαταραχή είναι δύο καταστάσεις με σοβαρές συχνά επιπτώσεις για την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η σύνδεσή τους δείχνει ότι χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία. Οι γιατροί πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χρήση του λιθίου σε ασθενείς με ψωρίαση και να εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις, όπως η χρήση ινοσιτόλης ή άλλων στρατηγικών που μειώνουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
Αν και η μελέτη προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες, οι συγγραφείς τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα. Η κατανόηση των μηχανισμών πίσω από τη σχέση της ψωρίασης και της διπολικής διαταραχής, καθώς και η ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών, θα μπορούσαν να βελτιώσουν σημαντικά τη φροντίδα των ασθενών.
Η διατροφή «σύμμαχος» στην αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας και της διπολικής διαταραχής
Διπολική διαταραχή: Δημοφιλές φάρμακο προλαμβάνει την αύξηση βάρους
Ψωρίαση: Η αυτοφλεγμονώδης νόσος που αφορά 200.000 συνανθρώπους μας στην Ελλάδα
