Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες ανά τον κόσμο αναζητούν την προέλευση της νόσου Αλτσχάιμερ, που προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο μέσω πρωτεϊνικών συμφύσεων και πλακών. Αυτές οι βλάβες επηρεάζουν τη μνήμη και τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Τώρα, μια έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ αποκαλύπτει έναν απροσδόκητο πιθανό ένοχο: τον κοινό ιό του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1), ο οποίος ευθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό των περιστατικών επιχείλιου έρπη.
Στην έρευνά τους, που δημοσιεύθηκε στο Cell Reports, ο Δρ. Shemesh και η διεθνής επιστημονική του ομάδα του ανακάλυψαν ότι, όταν ο ιός HSV-1 μολύνει τα εγκεφαλικά κύτταρα, πυροδοτεί μια ανοσολογική απόκριση που περιλαμβάνει μια πρωτεΐνη-κλειδί που ονομάζεται tau – την ίδια πρωτεΐνη που τροποποιείται αφύσικα και σχηματίζει πτυχές στη νόσο Αλτσχάιμερ. Τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι ο μετασχηματισμός της tau μπορεί στην πραγματικότητα να ξεκινήσει ως αμυντικός μηχανισμός κατά της ιογενούς μόλυνσης και όχι απλώς ως καταστροφική δύναμη.
«Η μελέτη μας αμφισβητεί τη συμβατική άποψη ότι η tau είναι αποκλειστικά επιβλαβής, δείχνοντας ότι μπορεί αρχικά να δρα ως μέρος της ανοσολογικής άμυνας του εγκεφάλου», εξηγεί ο επικεφαλής συγγραφέας Or Shemesh, Ph.D., επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ. «Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ λοιμώξεων, ανοσολογικών αποκρίσεων και νευροεκφυλισμού, προσφέροντας μια νέα προοπτική και δυνητικούς νέους στόχους για τη θεραπευτική ανάπτυξη» προσθέτει.
Όπως διαπιστώθηκε, τα δείγματα εγκεφαλικού ιστού από άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα πρωτεϊνών του ιού του έρπητα σε σύγκριση με δείγματα από άτομα χωρίς τη νόσο. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι αυτές οι ιικές πρωτεΐνες βρέθηκαν συγκεντρωμένες μαζί με την τροποποιημένη πρωτεΐνη tau στις ίδιες κυτταρικές θέσεις, ιδιαίτερα στις περιοχές του εγκεφάλου που είναι πιο ευάλωτες στην παθολογία της νόσου στα διαφορετικά της στάδια.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν προηγμένες τεχνικές, όπως μικροσκοπία υψηλής ανάλυσης, για να εξετάσουν εγκεφαλικό ιστό από περιοχές που επηρεάζονται συχνότερα από τη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως ο ιππόκαμπος και ο εντερορινικός φλοιός. Μελέτησαν δείγματα από 29 άτομα χωρίς νόσο, με ήπια νόσο, και με προχωρημένη νόσο. Στη συνέχεια, μόλυναν εργαστηριακά καλλιεργημένα εγκεφαλικά οργανοειδή με τον ιό HSV-1 και παρατήρησαν ότι η πρωτεΐνη tau τροποποιήθηκε, μια διαδικασία που φάνηκε να προστατεύει τους νευρώνες, μειώνοντας τον θάνατό τους από 64% σε 7%.
Το πιο εκπληκτικό είναι ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα που περιείχαν την τροποποιημένη πρωτεΐνη tau ήταν ικανότερα να επιβιώσουν από την ιογενή μόλυνση σε σχέση με εκείνα που δεν την περιείχαν. Αυτό υποδηλώνει ότι αντί να είναι καθαρά επιβλαβής, η τροποποίηση της tau μπορεί αρχικά να χρησιμεύει ως προστατευτική αντίδραση που γίνεται προβληματική μόνο όταν επιμένει ή γίνεται υπερβολική με την πάροδο του χρόνου.
Τα ευρήματα της μελέτης θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί προηγούμενες έρευνες διαπίστωσαν ότι ο ιός HSV-1 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Πρόκειται, όμως, για την πρώτη μελέτη που εξηγεί σε μοριακό επίπεδο πώς η λοίμωξη από τον ιό HSV-1 μπορεί να οδηγήσει στην τροποποίηση της πρωτεΐνης tau, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της νόσου.
Η ομάδα των επιστημόνων σχεδιάζει να διερευνήσει θεραπείες που στοχεύουν τον ιό ή την ανοσολογική απόκριση και να εξετάσει αν παρόμοιοι μηχανισμοί παίζουν ρόλο σε άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως η νόσος Πάρκινσον και η ALS.
Άνοια: Οι κοινωνικές σχέσεις που σώζουν το μυαλό
Βιντεοπαιχνίδια: Απροσδόκητο τονωτικό μνήμης και προσοχής σε ηλικιωμένους
Το μουσικό όργανο που ενισχύει τη μνήμη – Αλλά κάνει θόρυβο!
