Πρώτα κορωνοϊός, μετά γρίπη και τέλος κρυολόγημα… Η σειρά μπορεί να μην είναι ακριβώς έτσι, ούτε και όλοι να πέρασαν μια αλληλουχία ασθενειών, είναι ωστόσο γεγονός πως τα συστήματα υγείας «βομβαρδίζονται» από περιστατικά ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού όπως COVID-19, γρίπη ή λοίμωξη από τον συγκυτιακό ιό (RSV) αλλά και βακτηριακές λοιμώξεις όπως στρεπτόκοκκου ομάδας Α. Είναι ενδεικτική της κρίσιμης κατάστασης η εικόνα από τα παιδιατρικά νοσοκομεία της χώρας μας.
Κάποιες υποθέσεις των επιστημόνων αναφέρουν ότι η νόσηση με COVID-19 εξασθενίζει το ανοσοποιητικό σύστημα και μας καθιστά ευάλωτους σε επόμενες «επιθέσεις» ιών και βακτηρίων. Σύμφωνα με άλλες εξηγήσεις, ειδικά για την περίπτωση των παιδιών, η καραντίνα και η απομόνωση κατά τα έντονα επιδημικά κύματα τους στέρησε τη δόμηση μιας ισχυρής ανοσίας μέσω της επαφής με παθογόνα.
Το παραπάνω ζήτημα θίγει σε άρθρο της στο Conversation η Sheena Cruickshank, Καθηγήτρια Βιοϊατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, αναδεικνύοντας μέσα από επιστημονικά δεδομένα πόσο ευσταθούν -ή όχι- οι παραπάνω πιθανές εξηγήσεις.
COVID και ανοσοποιητικό σύστημα
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει ένα ισχυρό οπλοστάσιο έναντι των εισβολέων, όχι μόνο για να τους αντιμετωπίσει αλλά και να τους απομνημονεύσει ώστε να τεθεί άμεσα σε εγρήγορση αν επανεμφανιστούν. Αντίστοιχα όμως, τα παθογόνα όπως ο SARS-CoV-2 και άλλοι ιοί ή βακτήρια όπως το Schistosoma mansoni έχουν αναπτύξει τους δικούς τους μηχανισμούς για να διαφεύγουν την ανοσιακή προστασία.
«Οι βραχύβιες αλλαγές στην ανοσολογική άμυνα ενός ατόμου είναι φυσιολογικές μετά από μια λοίμωξη» αναφέρει η Δρ Cruickshank, εξηγώντας ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τον κορωνοϊό, η εισβολή του οποίου θα διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των λεμφοκυττάρων αλλά και αλλαγές στη δομή τους όπως μεταβολές στις πρωτεΐνες της επιφάνειάς τους. Η παραπάνω απόκριση εντούτοις δεν είναι πάντα η αναμενόμενη.
Σε πολλούς ανθρώπους από τις ευάλωτες ομάδες, όπως άτομα με διαβήτη ή παχυσαρκία, ο κίνδυνος σοβαρής νόσου λόγω κορωνοϊού φερ’ ειπείν αυξάνεται λόγω της μη κανονικής ανοσολογικής απόκρισης στον ιό, κατά την οποία τα λεμφοκύτταρα μειώνονται και τα φαγοκύτταρα υφίστανται αλλαγές. Ακόμα και σε αυτούς τους ασθενείς όμως, η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος αποκαθίσταται σε δύο έως τέσσερις μήνες, με μια μικρή μόνο υπο-ομάδα να να διατηρεί τις αλλαγές πέραν των έξι μηνών από τη νόσο.
«Θα χρειαστούν μακροπρόθεσμες μελέτες για το αντίκτυπο των υποκείμενων προβλημάτων υγείας στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Για τους περισσότερους ανθρώπους ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν βλάβες του ανοσοποιητικού συστήματος μετά από λοίμωξη COVID», σημειώνει η καθηγήτρια και προσθέτει ότι, ακόμα και για την περίπτωση της Long Covid, δεν υπάρχουν στοιχεία για ανοσολογική ανεπάρκεια. Ωστόσο, μια υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού μπορεί να προκαλέσει μεταβολές και βλάβες στα ανοσοκύτταρα, παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται σε άτομα με την επιπλοκή Long Covid και πιθανώς εξηγούν τα ποικίλα επίμονα συμπτώματα.
Ανοσιακό χρέος
Photo: Shutterstock
Απότοκο της πανδημίας, ο ιατρικός όρος «Ανοσιακό Χρέος» άρχισε να χρησιμοποιείται παγκοσμίως το 2021 με την «έκρηξη» αναπνευστικών ιώσεων σε παιδιά για να περιγράψει το έλλειμμα στο ανοσοποιητικό σύστημά τους αφού δεν το «τροφοδότησαν» με τις αναγκαίες αμυντικές πληροφορίες μέσα από την επαφή τους με παθογόνα, εξαιτίας των αυστηρών περιοριστικών μέτρων.
Παρά την απήχηση της θεωρίας, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία να την επιβεβαιώσουν. «Δεν είναι αληθές να ισχυριζόμαστε ότι απαιτείται ένα καθεστώς συνεχών λοιμώξεων για να λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα» υποσημειώνει η καθηγήτρια, επικαλούμενη το παράδειγμα της ισπανικής γρίπης το 1918 και πώς το ανοσοποιητικό την «θυμόταν» 90 χρόνια μετά. Επιπροσθέτως, τα παιδιά δεν ήταν εντελώς προστατευμένα από ιούς και μικρόβια.
Η απάντηση μάλλον θα πρέπει να αναζητηθεί στον συνδυασμό μειωμένης έκθεσης σε ιούς, την εξασθένηση του οργανισμού από διάφορες λοιμώξεις όπως COVID-19 αλλά και τα χαμηλά επίπεδα εμβολιασμού έναντι του κορωνοϊού και της γρίπης. «Οι γνώσεις μας για την ανοσοαπόκριση έναντι της COVID διευρύνονται τάχιστα. Τα πιο έγκυρα στοιχεία είναι αυτά που δείχνουν την ασπίδα του εμβολιασμού από τις σοβαρές επιπλοκές τη λοίμωξης SARS-CoV-2 και ότι, μετά τον εμβολιασμό, το ανοσοποιητικό μας σύστημα λειτουργεί ακριβώς όπως θα έπρεπε. Ωστόσο, τα ευρήματα για αλλοιώσεις στις ανοσολογικές «υπογραφές» ασθενών χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση» καταλήγει η Δρ Cruickshank.
Διαβάστε επίσης:
Κορωνοϊός: Το σύνδρομο που προκαλεί η ήπια νόσηση – Δεν είναι το Long Covid
Γρίπη: Για πόσες μέρες είναι μεταδοτική – Μάθετε πότε «κολλάει»
