Επιπλέον θεραπευτικές ιδιότητες αποδίδει πρόσφατη έρευνα σε ένα αντιϋπερτασικό φάρμακο με ηλικία 50 τουλάχιστον χρόνων. Σύμφωνα με τη δημοσίευση στο Molecular Psychiatry ερευνητών από το Κολέγιο Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Αουγκούστα στην Georgia των ΗΠΑ, η κλονιδίνη θα μπορούσε να λειτουργήσει θεραπευτικά έναντι περιπτώσεων διαταραχής μετατραυματικού στρες (Post Traumatic Stress Disorder, PTSD) από επώδυνες εμπειρίες όπως η πρόσφατη περιπέτεια της πανδημίας COVID-19 ή άλλα αντίστοιχα γεγονότα όπως πόλεμοι και βία.
Η κλονιδίνη είναι μια ουσία που δρα στους α-αδρενεργικούς υποδοχείς (α2-αδρενεργικός αγωνιστής), μειώνοντας τη δράση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και την απελευθέρωση νοραδρεναλίνης, ενός νευροδιαβιβαστή από την ομάδα των κατεχολαμινών που, μεταξύ άλλων, αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τον ρυθμό αναπνοής.
Η κλονιδίνη χορηγείται θεραπευτικά και για την αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ, λόγω της σύνδεσης των α-αδρενεργικών υποδοχέων με την απόκριση «πάλης ή φυγής», μηχανισμό άμυνας που περιλαμβάνει την ενεργοποίηση του συμπαθητικού και έκκριση νευροορμονών όπως η κορτιζόλη. Αυτή η σχέση οδήγησε την ουσία στο μικροσκόπιο των ερευνητών, ώστε να ελεγχθούν πιθανά οφέλη της έναντι της διαταραχής μετατραυματικού στρες. Αντίστοιχες δοκιμές έγιναν και σε μια «συγγενική» της ουσία που δρα επίσης στους α-αδρενεργικούς υποδοχείς (άλφα2A-αδρενεργικοί υποδοχείς), τη γουανφασίνη, χωρίς όμως αποτελέσματα.
Σχετική μελέτη προ 15 ετών είχε καταλήξει στην αναποτελεσματικότητα της γουανφασίνης στην ανακούφιση από το μετατραυματικό στρες. Το 2021, μια αναδρομική μελέτη σε 79 βετεράνους με διαταραχή PTSD που έλαβαν θεραπεία με κλονιδίνη, διαπίστωσε ότι το 72% παρουσίασε βελτίωση και για το 49% η βελτίωση ήταν πολύ καλή με ελάχιστες παρενέργειες.
Κλειδί η «ασθενέστερη» μνήμη
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετικά τροποποιημένα ποντίκια τα οποία εξέθεσαν σε προσομοιωμένες συνθήκες μιας τραυματικής κατάστασης: τα υπέβαλαν σε ένα ήπιο σοκ και τους χορήγησαν θεραπεία με κλονιδίνη αμέσως μετά την επιστροφή τους στο μέρος όπου δέχτηκαν το τραυματικό ερέθισμα, οπότε έπρεπε να ανακαλέσουν τι συνέβη νωρίτερα. Φτάνοντας στο σημείο, τα ποντίκια από την ομάδα της κλονιδίνης έδειξαν σημαντικά μειωμένες αντιδράσεις (π.χ. να ακινητοποιηθούν απότομα -παραλύσουν- από το φόβο) και φέρονταν σαν να μην είχαν υποστεί ποτέ το σοκ. Στον αντίποδα, η γουανφασίνη δεν πέτυχε καμία αλλαγή στη συμπεριφορά των τρωκτικών.
Σύμφωνα με τη Δρ Qin Wang, νευροφαρμακολόγο και διευθύντρια του Προγράμματος Ανακάλυψης Φαρμάκων κατά της Νόσου Αλτσχάιμερ του Κολεγίου, η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι η κλονιδίνη εξασθένισε τη μνήμη των ποντικιών σε σχέση με το τραυματικό συμβάν. Εν αντιθέσει, η γουανφασίνη όχι μόνο δεν εμπόδισε την αναβίωση της επώδυνης ανάμνησης αλλά μείωσε τα αρχικά θετικά αποτελέσματα της κλονιδίνης στα πειραματόζωα όταν χορηγήθηκε ως δεύτερη θεραπεία, αποκαλύπτοντας τη «διαμετρικά αντίθετη δράση τους, τουλάχιστον σε αυτή τη βιολογική λειτουργία» κατά την εξήγηση της Δρ Wang.
Τα «μανιτάρια» των αναμνήσεων
Προηγούμενες επιστημονικές μελέτες είχαν διαπιστώσει ότι ο χειρισμός των αδρενεργικών υποδοχέων μπορεί να επηρεάσει τον σχηματισμό ανάμνησης του φόβου και τη μνήμη, χωρίς όμως να ξεκλειδώσουν τους εμπλεκόμενους μηχανισμούς. Στην πρόσφατη έρευνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι:
- στον ιππόκαμπο, το κέντρο της μάθησης και μνήμης του εγκεφάλου, βρίσκεται ένας νέος άξονας σε έναν συγκεκριμένο ανδρενεργικό υποδοχέα με όνομα άλφα2A, ο οποίος είναι απαραίτητος για τη συντήρηση αναμνήσεων φόβου όπου ένα μέρος ή μια κατάσταση (π.χ. ένα τροχαίο, μια επίθεση) συνδέονται με τον τρόμο ή άλλα οδυνηρά συναισθήματα που αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαταραχής PTSD
- στον άξονα αυτόν, βρήκαν ότι η πρωτεΐνη σπινοφιλίνη αλληλεπιδρά με την πρωτεΐνη κοφιλίνη, η οποία ελέγχει τις προεξοχές στις συνάψεις των δενδριτών (παραφυάδες των νευρώνων), όπου ενοποιούνται και αποθηκεύονται οι μνήμες. Ένας μόνο νευρώνας μπορεί να έχει εκατοντάδες δενδρίτες που αλλάζουν σχήμα με βάση την εγκεφαλική δραστηριότητα και των οποίων η αλλαγή επηρεάζει τη δύναμη της σύναψης και την ανταλλαγή πληροφοριών.
«Κανονικά, για να απομνημονεύσεις ένα ερέθισμα, καλό ή κακό, πρέπει να περάσει από μια διαδικασία κατά την οποία οι δενδρίτες αποθηκεύουν τις πληροφορίες και μεγαλώνουν, αποκτώντας μια μορφή μανιταριού. Η όψη μανιταριού είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση της ανάμνησης και, για να σχηματιστούν αυτά τα μανιτάρια, τα επίπεδα της κοφιλίνης στη σύναψη που βρίσκονται οι παραπάνω δενδρίτες πρέπει να μειωθούν σημαντικά. Εδώ είναι που παρεμβαίνει η κλονιδίνη» εξήγησε η Δρ Wang.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η κλονιδίνη εμποδίζει τη διαφυγή της κοφιλίνης, προάγοντας έτσι την αλληλεπίδρασή της με τον υποδοχέα που με τη σειρά του «μπλοκάρει» τον δενδρίτη να αποκτήσει ξανά το σχήμα μανιταριού και να διατηρήσει την ανάμνηση. «Όταν ανακαλείται μια ανάμνηση, όπως με την επιστροφή σε μια διασταύρωση όπου συνέβη ένα φοβερό τροχαίο, οι συνάψεις που συγκρατούν τη μνήμη του περιστατικού καθίστανται προσωρινά ασταθείς ή ευμετάβλητες, προτού η μνήμη αποκατασταθεί ή εδραιωθεί εκ νέου. Αυτή η διαδικασία μας δίνει την ευκαιρία να παρέμβουμε στην επανεγκατάσταση της ανάμνησης και, έτσι, να μειωθεί τουλάχιστον η έντασή της. Φαίνεται πως η κλονιδίνη είναι ένα μέσο για να το καταφέρουμε» κατέληξε η ερευνήτρια.
Διαβάστε επίσης
Το φυσικό φάρμακο που καταπολεμά 4 προβλήματα ψυχικής υγείας
Αποβολή: Προκαλεί μακροχρόνιο μετατραυματικό στρες σε μια στις έξι γυναίκες
Κατάθλιψη: Κάντε αυτή την αλλαγή στο πρόγραμμά σας και μειώστε κατά 40% τον κίνδυνο
