Το φαινόμενο της παχυσαρκίας που έχει πάρει πλέον διαστάσεις πανδημίας, βρέθηκε στο επίκεντρο πρόφατης εκδήλωσης με θέμα «Η παχυσαρκία σήμερα. Η πολυπαραγοντική νόσος και η πολύπλευρη σύγχρονη αντιμετώπιση της», που διοργάνωσε η «Ιμερόεσσα», ο Πανελλήνιος Σύλλογος Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία, το Σάββατο 28 Μαϊού στον Πύργο Βιβλίων του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Κορυφαίοι ειδικοί επιχείρησαν να φωτίσουν όλες τις πτυχές του φαινομένου της παχυσαρκίας, το βαθμό τον οποίο επηρεάζει ενήλικες και παιδιά, αλλά και τις σύγχρονες μεθόδους διεπιστημονικής αντιμετώπισής της με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πασχόντων. Συντονιστής της συζήτησης για την νέα «πανδημία» που πλήττει τη ζωή μας ήταν ο κ. Γιώργος Αλοίμονος, Σύμβουλος Επικοινωνίας του Σωματείου, με το προεδρείο του σωματείου να αποτελείται από την Κική Τσιρανίδου, Πρόεδρο Δ.Σ. της Ιμερόεσσας, και τον Αλέξανδρο Μουρουγλάκη, Συνήγορο Ασθενών (Patient Advocate) και Aναπληρωτή Γενικό Γραμματέα της «Ένωσης Ασθενών Ελλάδος».
Σοβαρό «πρόβλημα δημόσιας υγείας» θεωρείται πλέον η παχυσαρκία στον αναπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο με τον κ. Σπύρο Σαπουνά, Ενδοκρινολόγο-Διαβητολόγο, Προϊστάμενο Διεύθυνσης Ετοιμότητας και Απόκρισης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) να τονίζει ότι το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και αφορά ένα σύνολο καταστάσεων, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής υγείας. Ανέφερε μάλιστα ότι γι’ αυτό, πρόκειται από τον ΕΟΔΥ να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τον περιορισμό του φαινομένου.
Επτά στους δέκα είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι
Αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας σημειώνεται στην Ευρώπη από το 1975 έως το 2016, ενώ στη χώρα μας, 7 στα 10 άτομα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε η Δρ. Γιούλη Αργυρακοπούλου, Παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη και Διευθύντρια Διαβητολογικής μονάδας και Ιατρείου Παχυσαρκίας.
Οι παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην εκτόξευση των ποσοστών παχυσαρκίας παγκοσμίως είναι διαφορετικοί: από τη μία παίζει ρόλο η γενετική προδιάθεση, με τη διαταραχή του νευρορμονικού δικτύου και από την άλλη, μεγάλη είναι και η συμβολή του περιβάλλοντος του ατόμου. Συνεπώς η πρόσληψη βάρους πραγματοποιείται όταν υπάρχει θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή «παχαίνει όποιος προσλαμβάνει περισσότερο απ’ ότι ξοδεύει» ανέφερε χαρακτηριστικά η Δρ. Αργυρακοπούλου.
Η ίδια αναφέρθηκε και τις θεραπευτικές και εγκεκριμένες αγωγές, οι οποίες κυρίως συνιστούνται για τα άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) >30 ή >27 που έχουν ήδη αποτύχει στην απώλεια βάρους και εμφανίζουν μια από τις συννοσηρότητες της παχυσαρκίας. Τρία είναι τα φάρμακα που χορηγούνται επικουρικά με τη διατροφή και την άσκηση: η ορλιστάτη (αναστολέας των γαστρεντερικών λιπασών) που όμως έχει συχνές, ενοχλητικές παρενέργειες, η ναλτρεξόνη/βουπροπιόνη, που επιφέρει τον κορεσμό δρώντας σε οικείους νευρομεταβιβαστες στον εγκέφαλο, και τέλος η λιραγλουτίδη, που χορηγείται υποδόρια και ενεργοποιεί το αίσθημα κορεσμού δρώντας σε συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου. Η φαρμακευτική φαρέτρα κατά της παχυσαρκίας αναμένεται να εμπλουτιστεί σύμφωνα με την Δρ. Αργυρακοπούλου καθώς μελλοντικά αναμένονται νέα και πιο αποτελεσματικά φάρμακα.
Μια πανδημία χωρίς εμβόλιο
«Μια άλλη πανδημία που το εμβόλιο της δεν έχουμε εφαρμόσει ακόμα», χαρακτήρισε την παχυσαρκία η κ. Ελπίδα Παπαδοπούλου, Κλινική Διαιτολόγος (MSc) του Τμήματος Διατροφής του Ε.Α.Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ». Η διατροφή αποτελεί κομβικό σημείο, σε συνάρτηση με τη συστηματική άσκηση, που όμως θα πρέπει να «γίνεται με αφοσίωση και να εκπαιδευτεί συνεχώς ο οργανισμός για να γίνει μια υγιεινή συνήθεια» τόνισε η ειδικός.
Ακόμα και η πιο μικρή απώλεια βάρους, της τάξης του 5%, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο των συνοδών νοσημάτων, ενώ ο κίνδυνος της εμφάνισής τους αυξάνεται με την ανάλογη αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Αν και το διατροφικό πλάνο θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο, με μια μείωση μόλις 500 θερμίδων, μπορεί να επιτευχθεί ακόμα και μείωση μισού κιλού την εβδομάδα. Με προτεραιότητα στην ποιότητα της τροφής και όχι τόσο στις θερμίδες, η μεσογειακή διατροφή στέκεται ως κορωνίδα, μέσα στο τρίπτυχο της διατροφής που αφορά την ισορροπία, το μέτρο και την ποικιλία.
«Η επένδυση στον υγιεινό τρόπο ζωής θα πρέπει να ξεκινήσει από το σχολείο, με την ενσωμάτωση μαθημάτων από διαιτολόγους, με τον σωστό σχεδιασμό των γευμάτων και την πρόσβαση στο σχολείο ακόμα και τα απογεύματα, για εξωσχολική άσκηση» κατέληξε.
«Να κερδίσουμε το παιχνίδι από το πρώτο λεπτό»
Για τις ανησυχητικές διαστάσεις που έχει λάβει η παχυσαρκία στα παιδιά, με τα Ελληνόπουλα να είναι «πρωταθλητές στην παχυσαρκία» μίλησε ο κ. Βαγγέλης Λιόλιος, Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, οι καθοριστικές ηλικίες είναι 3 έως 8 ετών, όποτε και διαμορφώνεται ο αριθμός των λιποκυττάρων. Επιπλέον, από τα 12 έως τα 18, κατά 80% θα καθοριστεί εάν ένα παιδί θα είναι παχύσαρκο ως ενήλικας.
Αναφέρθηκε μάλιστα και σε ορισμένα ανησυχητικά στοιχεία που αφορούν τη στάση και τη συμπεριφορά των γονέων απέναντι στο φαινόμενο της παχυσαρκίας. Το 25-48% των γονέων δεν είχε μιλήσει στα παιδιά τους για την παχυσαρκία, ενώ το 63% των γονέων θεωρούσε το παχύσαρκο παιδί υπέρβαρο και το υπέρβαρο φυσιολογικό. Καθοριστική θεωρείται και η συμπεριφορά των γονέων στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, όχι μόνο μέσω της νουθεσίας, αλλά και μέσω των καθημερινών επιλογών τους αναφορικά με την άσκηση και τη διατροφή. Επικουρικά, θα πρέπει να δράσει και η πολιτεία και το παιδαγωγικό σύστημα.
Οι αξιόπιστες χειρουργικές λύσεις
Στη χειρουργική προσέγγιση της Κλινικά Σοβαρής Παχυσαρκίας αναφέρθηκε ο κ. Ηλίας Σδράλης, Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Νοσογόνου Παχυσαρκίας & Μεταβολικών Διαταραχών του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Στρατιωτικός Ιατρός – Βαριατρικός Χειρουργός – Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, ο οποίος επεσήμανε ότι ακολουθώντας τις συντηρητικές μεθόδους που αναφέρθηκαν, μόλις το 0,03% των ατόμων με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 35 έχει ποσοστό επιτυχίας στην απώλεια βάρους. Σημειώνει μάλιστα ότι ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση για τα άτομα με ΔΜΣ>40 ή ίσο με 35 και με συνοδά νοσήματα.
Από το 2018 έχουν ανανεωθεί οι προϋποθέσεις, χωρίς όμως να έχουν επισφραγισθεί από το νόμο και ασθενείς με ΔΜΣ μικρότερο ή ίσο με 30 και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 να μπορούν να υποβληθούν εξίσου σε βαριατρική χειρουργική.
Όπως ανέφερε, υπάρχουν 16 διαφορετικές παρεμβάσεις- προσεγγίσεις και τρεις διαφορετικές κατηγορίες επεμβάσεων: οι περιοριστικού τύπου, μικτού και δυσσαποροφητικού. Οι τελευταίες συστήνονται για άτομα με ΔΜΣ άνω του 55 και στοχεύουν στον περιορισμό του χώρου του στομάχου και τη μείωση του όγκου τροφής. Συνολικά όμως, ένα 60% των ασθενών υποβάλλεται σε αποτυχημένη επέμβαση, σύμφωνα με τον κ. Σδράλη.
Ειδικότερα όπως εξήγησε σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, η γαστρική πτύχωση θεωρείται διεθνώς από το 2015 αναποτελεσματική ως μέθοδος, ο γαστρικός δακτύλιος αντίστοιχα από το 2010, ενώ ούτε το γαστρικό μπότοξ συνιστάται. Καταλήγει δε στο συμπέρασμα ότι, σε κάθε άτομο ταιριάζει μια μοναδική και εξατομικευμένη θεραπεία, με τη συμβολή και καθοδήγηση όλων των ειδικοτήτων υγείας.
Συμπερασματικά, οι πτυχές του προβλήματος της παχυσαρκίας είναι πολλές και σύνθετες, η ευθύνη όμως δεν βαραίνει – κυριολεκτικά και μεταφορικά – μόνο το άτομο, καθώς συνυπάρχει ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, τόσο περιβαλλοντικών όσο και γενετικών που επιβαρύνουν την κατάσταση.
