Τη σκοπιμότητα και την αποτελεσματικότητα της πλατφόρμας HOLOBALANCE* σε ηλικιωμένους με διαταραχές ισορροπίας, αναδεικνύει νέα μελέτη με επικεφαλής τον Δημήτριο Φωτιάδη, Καθηγητή Βιοϊατρικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Οι διαταραχές ισορροπίας είναι πολύ συχνές σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και έχουν ευρέως επιβλαβείς σωματικές, γνωστικές/ψυχολογικές συνέπειες και συνέπειες για την ποιότητα ζωής. Η πρώιμη λεπτομερής εξατομικευμένη αξιολόγηση και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις για ηλικιωμένους με διαταραχές ισορροπίας σε κίνδυνο πτώσεων συνιστάται από διάφορες κατευθυντήριες γραμμές, αλλά συχνά δεν εφαρμόζεται στην κλινική πράξη λόγω έλλειψης πόρων και εξειδικευμένων γνώσεων.
Η μελέτη, που διεξήχθη από τον Μάιο του 2019 έως τον Σεπτέμβριο του 2021, με περίπου 80 ασθενείς που χρησιμοποιούσαν το HOLOBALANCE και 80 ασθενείς ως ομάδα ελέγχου, είχε ως στόχο να διερευνήσει μια προηγμένη και πιο ολιστική προσέγγιση της τυπικής φροντίδας. Το HOLOBALANCE είναι ένα σύστημα τηλε-αποκατάστασης που παρέχει ένα εξατομικευμένο, καθορισμένο πρόγραμμα που εκτελείται στο σπίτι. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε αρχικά από έναν ειδικό φυσιοθεραπευτή ισορροπίας και προορίζεται να συνταγογραφείται και να επανεξετάζεται τακτικά από έναν μη ειδικό κλινικό ιατρό. Το σύστημα το υποστηρίζει παρακολουθώντας εξ αποστάσεως την απόδοση της εργασίας και παρέχοντας τα αποτελέσματα στον θεράποντα φυσιοθεραπευτή για επανεξέταση. Το σύστημα αποτελείται από ένα σύνολο φορητών συσκευών με σήμανση CE (π.χ. επιταχυνσιόμετρα, σόλες με αισθητήρα, έξυπνο βραχιόλι), αισθητήρες περιβάλλοντος (αισθητήρας λήψης κίνησης) και οθόνη επαυξημένης πραγματικότητας που φοριέται στο κεφάλι, τα οποία παρέχουν λεπτομερή κίνηση και φυσιολογικά δεδομένα για την απομακρυσμένη αξιολόγηση απόδοσης της εργασίας (προβλεπόμενες ασκήσεις, ακουστικές εργασίες και γνωστικά παιχνίδια).
Στη μελέτη συμμετείχαν 145 ηλικιωμένoι με πτώσεις/κίνδυνο πτώσεων και άτομα μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας με επιβεβαιωμένη διάγνωση αιθουσαίας διαταραχής. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε μία από τις δύο ομάδες παρέμβασης. Η μία ομάδα έλαβε την παρέμβαση HOLOBALANCE/HOLOBOX, δηλαδή την παρέμβαση στο σπίτι ή την κλινική, και η άλλη έλαβε την τυπική κλινική θεραπεία, δηλαδή το Πρόγραμμα Άσκησης στο σπίτι (HEP) OTAGO για 8 εβδομάδες. Όλοι οι συμμετέχοντες έπρεπε να αναλάβουν ένα καθημερινό πρόγραμμα άσκησης με σκοπό τη βελτίωση της ισορροπίας τους, με την επίβλεψη του προγράμματος από φυσιοθεραπευτή.
Παρά τις τεράστιες προκλήσεις από τότε που διεξήχθη η μελέτη κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19, τα ποσοστά πρόσληψης και διατήρησης ήταν καλά, τα ποσοστά εγκατάλειψης ήταν χαμηλά και το εκτιμώμενο μέγεθος δείγματος επιτεύχθηκε. Η παγκόσμια πανδημία COVID-19 οδήγησε αναπόφευκτα σε συνεχή αβεβαιότητα προσλήψεων και παρέμβασης λόγω των διαφόρων κυβερνητικών περιορισμών που επιβλήθηκαν στις τρεις περιοχές μελέτης της Αθήνας, του Φράιμπουργκ και του Λονδίνου και επέβαλαν προκλήσεις για τους συμμετέχοντες, τους ερευνητές και τους θεραπευτές. Αναμένουμε ότι αυτά τα μέτρα σκοπιμότητας θα ήταν καλύτερα σε λιγότερο αντίξοες συνθήκες. Είναι σημαντικό ότι η απουσία τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών κατά τη διάρκεια της μελέτης που σχετίζονται με παρεμβάσεις των συμμετεχόντων ή που σχετίζονται με τη λειτουργία του συστήματος HOLOBALANCE υποδηλώνουν ότι το πρόγραμμα είναι ασφαλές για χρήση σε μελλοντικές μελέτες και κλινικές εφαρμογές.
Το υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης με την άσκηση (83%) που παρατηρείται σε όλες τις τοποθεσίες μελέτης και η βελτιωμένη ισορροπία που αντιλαμβάνεται το 73% αυτών των ηλικιωμένων και εκείνων με αιθουσαίες διαταραχές προσθέτουν περαιτέρω υποστήριξη στη σκοπιμότητα του προγράμματος HOLOBALANCE που εφαρμόστηκε σε αυτήν την έρευνα. Επιπλέον, τόσο το HOLOBOX όσο και η παράδοση των συστημάτων στο σπίτι φαίνεται να είναι εφικτές παρεμβάσεις, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο ή το επίπεδο εκπαίδευσης αυτού του πληθυσμού της μελέτης.
Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, για τις μέσες βασικές βαθμολογίες κοντά στο φυσιολογικό ή το φυσιολογικό, το 88% όλων των συμμετεχόντων στις παρεμβάσεις HOLOBALANCE έναντι 55% για τους συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου βελτίωσαν τη σταθερότητα της στάσης τους (μετρούμενη με την κλίμακα Αξιολόγησης Λειτουργικής Βάδισης – FGA). Το 82% όλων των συμμετεχόντων στις παρεμβάσεις HOLOBALANCE έναντι του 52% των συμμετεχόντων στην ομάδα ελέγχου βελτίωσαν την ισορροπία τους (αξιολογήθηκε με το Mini-BESTest). Είναι σημαντική, μια μέση βελτίωση 25% για το FGA και 36% για το Mini-BESTest για εκείνους με μη φυσιολογικές βαθμολογίες στην αρχή και μετά την εκπαίδευση με τοHOLOBOX. Αναμένεται ότι σε μια ομάδα ατόμων με μεγαλύτερη αναπηρία και χαμηλότερες βαθμολογίες, η αλλαγή πριν και μετά από τη θεραπεία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη.
Μια υψηλή δόση (>50 ώρες) απαιτητικών ασκήσεων ισορροπίας έχει συσχετιστεί με επιτυχή μείωση των ποσοστών πτώσης σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, τα ευρήματά μας δείχνουν ότι ένα μέτριο πρόγραμμα αποκατάστασης πολυαισθητηριακής και πολυπαραγοντικής ισορροπίας μπορεί επίσης να έχει σημαντική επίδραση στον κίνδυνο πτώσεων και στο κόστος παρέμβασης. Το πιθανό όφελος για αυτούς τους πολλαπλούς παράγοντες είναι επομένως τεράστιο και πρέπει να επιβεβαιωθεί σε μια πλήρη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή.
Ένα επιπλέον σημαντικό εύρημα σημειώθηκε για την κοινωνική ευημερία. Σε όλες τις ομάδες παρατηρήθηκε μείωση του μέσου συνολικού αριθμού ημερών κατά τις οποίες οι δυσκολίες ισορροπίας επηρέασαν την ικανότητά τους να εκτελούν καθημερινές δραστηριότητες. Από τους συμμετέχοντες στις παρεμβάσεις HOLOBALANCE, το 87,5% πέτυχε τουλάχιστον 25% βελτίωση στην κοινωνική ευημερία. Επιπλέον, σημειώθηκε μια μείωση 14,66 ημερών το μήνα κατά τη διάρκεια των οποίων η ισορροπία των συμμετεχόντων επηρέασε αρνητικά τη ζωή τους.
Περαιτέρω συναρπαστικά ευρήματα παρατηρήθηκαν για τις βαθμολογίες γνωστικών λειτουργιών με σημαντικές βελτιώσεις πριν-μετά από τη μετάβαση (8%) που σημειώθηκαν για την οπτική μνήμη και τη νέα μάθηση και τη μνήμη αναγνώρισης οπτικών προτύπων. Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ο κίνδυνος πτώσεων είναι μεγαλύτερος για τα άτομα με γνωστική εξασθένηση, όπου όλες οι πτυχές του ελέγχου της ισορροπίας επιδεινώνονται με την αυξανόμενη σοβαρότητα της γνωστικής εξασθένησης. Αυτό το εύρημα έχει σημαντικές επιπτώσεις για περαιτέρω μελέτες σε αυτόν τον τομέα, ιδιαίτερα σε άτομα με γνωστική εξασθένηση, και στη συνέχεια για την κλινική πρακτική. Οι θετικές βελτιώσεις στη γνωστική λειτουργία, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν, μπορεί επίσης να συμβάλλουν στην καθυστέρηση έναρξης της γνωστικής εξασθένησης και κατά συνέπεια να παρατείνουν την ενεργό ζωή αυτών των ηλικιωμένων, με καλύτερη ποιότητα ζωής, βελτιωμένη κοινωνική ευημερία και μειωμένο οικονομικό κόστος για τη φροντίδα τους.
* Στο έργο συμμετέχουν 13 εταίροι από όλη την Ευρώπη και συντονίζεται από τον Καθηγητή Δημήτριο Φωτιάδη.
Για περισσότερες πληροφορίες για το έργο επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://holobalance.eu/
