Στο συμπέρασμα ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πιο συχνά συνταγογραφούμενων φαρμάκων περιέχει τουλάχιστον ένα συστατικό ικανό να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες κατέληξαν ερευνητές από το Νοσοκομείο Brigham’s and Women’s και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Τα συμπεράσματα της ομάδας δημοσιεύθηκαν στο Science Translational Medicine.

Γνωστά ως ανενεργά συστατικά (έκδοχα), αυτοί οι παράγοντες προστίθενται για να βελτιώσουν τη γεύση, την διάρκεια ζωής, και άλλα χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών σκευασμάτων, ωστόσο οι συγγραφείς εντόπισαν ότι περισσότερο από το 90% των φαρμάκων που εξετάστηκαν περιέχουν τουλάχιστον ένα συστατικό που μπορεί να προκαλέσει αλλεργικά ή γαστρεντερικά συμπτώματα σε ευαίσθητα άτομα. Παραδείγματα τέτοιων συστατικών είναι η λακτόζη, το φυστικέλαιο, η γλουτένη και οι χρωστικές ουσίες.

«Όταν είσαι γιατρός, το τελευταίο πράγμα που θέλεις να κάνεις είναι να δώσεις μία φαρμακευτική αγωγή που θα μπορούσε να προκαλέσει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη ενέργεια σε κάποιον ασθενή», αναφέρει ο επικεφαλής της μελέτης, γαστρεντερολόγος Giovanni Traverso. «Πηγή έμπνευσης για αυτή την έρευνα ήταν ένα περιστατικό που συνέβη όταν ένας ασθενής με κοιλιοκάκη έλαβε φαρμακευτική αγωγή όπου το χάπι περιείχε γλουτένη. Θέλαμε να διερευνήσουμε το πρόβλημα και να εξετάσουμε τα έκδοχα σε χιλιάδες φάρμακα»

Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα για ανενεργά συστατικά που βρέθηκαν σε 42.052 φάρμακα τα οποία περιείχαν περισσότερα από 354.597 ανενεργά συστατικά. Πρόκειται για ουσίες που προστίθεται σε διάφορες μορφές φαρμάκων  με σκοπό τη βελτίωση κάποιου χαρακτηριστικού τους (χρώση, αφή, οσμή, όψη, γεύση) ή να βοηθήσουν στην καλύτερη απορρόφηση και  διάλυση της δραστικής ουσίας.  Αν και γίνονται δοκιμές και σε αυτά τα συστατικά για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του πληθυσμού εντούτοις σε ορισμένες αναφορές περιστατικών αυτά τα ανενεργά συστατικά ενδέχεται να προκαλέσουν αρνητικές αντιδράσεις σε άτομα με αλλεργίες ή δυσανεξία.

«Αυτό που είναι αληθινά εντυπωσιακό για αυτά τα δεδομένα είναι η περιπλοκότητά του», αναφέρει o βιοχημικός Daniel Reker. «Υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικές μορφές χαπιών που έχουν την ίδια ιατρική χρήση αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικά έκδοχα και σε διαφορετικούς συνδυασμούς. Αυτό υπογραμμίζει πόσο περιπλέκεται η δυνατότητα επιλογής, αλλά από την άλλη μεριά δίνεται και η δυνατότητα να επιλεγεί η πιο κατάλληλη μορφή φαρμακευτικής αγωγής για έναν ασθενή με ευαισθησίες».

Η ομάδα εντόπισε ένα σύνολο 38 ανενεργών συστατικών τα οποία έχουν περιγραφεί στην βιβλιογραφία και καταγράφηκε ότι προκάλεσαν αλλεργικές αντιδράσεις μετά την λήψη τους. Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι το 92,8% των φαρμάκων που ανέλυσαν περιλάμβανε τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω έκδοχα.

Συγκεκριμένα ανέφεραν ότι:

  • Περίπου το 45% των φαρμάκων περιείχε λακτόζη
  • Περίπου το 33% των φαρμάκων περιελάμβανε χρωστικές ουσίες
  • Παρότι μόλις το 0,08% των φαρμάκων περιείχε φυστικέλαιο, σε ορισμένα σκευάσματα όπως η προγεστερόνη δεν διατίθενται εναλλακτικές μορφές χωρίς αυτό το ελαιώδες έκδοχο.

Οι ερευνητές σημείωσαν πως τα ανενεργά συστατικά ενδέχεται να προκαλέσουν δυσανεξία ή σοβαρή αλλεργική αντίδραση.

«Ενώ χαρακτηρίζουμε αυτά τα συστατικά ως «ανενεργά» σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι. Αν και οι ποσότητές τους είναι μικρές δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το όριο ανοχής και ευαισθησίας για κάθε άτομο», αναφέρει ο Δρ. Traverso και συμπληρώνει:«Αυτό μας ωθεί να σκεφτούμε με μεγαλύτερη σοβαρότητα την παρεχόμενη φροντίδα στον ασθενή καθώς και να αναλογιστούμε τον ρόλο των νομοθετικών ρυθμίσεων όσον αφορά τις ετικέτες των φαρμάκων και την αναφορά όλων των συστατικών που περιέχουν και ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις».