Στις λειτουργίες και τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου «ξενάγησε» πρόσφατα το ελληνικό κοινό ο διακεκριμένος Καθηγητής Ιατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Νέας Νοτίου Ουαλίας της Αυστραλίας, κ. Γιώργος Παξινός, σε πρόσφατη διάλεξη στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
Με θέμα «Εγκέφαλος και Νους: Ποιος είναι η Μαριονέτα και ποιος ο Μαριονοπαίκτης», η διάλεξη του κ. Παξινού ξεκίνησε με τις βάσεις του επιστημονικού του έργου στη χαρτογράφηση και σύγκριση του ανθρώπινου εγκεφάλου με τον εγκέφαλο άλλων θηλαστικών και των πτηνών. Κατέληξε στην προσέγγισή του στη συνείδηση και τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις που λαμβάνει ο εγκέφαλος.
Ο κ. Παξινός ταύτισε τον νου με τη συνείδηση του ανθρώπου, στην οποία οι νευροεπιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να δώσουν κάποιον επαρκή ορισμό, παρά μόνο ότι προκύπτει από ένα σύστημα νευρώνων και διασυνδέσεων του εγκεφάλου. Η πολυπλοκότητα αυτού του συστήματος στον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι και ο λόγος που η συνείδηση και η αντίληψη είναι πιο ανεπτυγμένη σε μας, σε αντίθεση με άλλα θηλαστικά.
Η επιστήμη της Ψυχολογίας συχνά ονομάζεται από κάποιους επιστήμονες ως «Συμπεριφορική Νευροεπιστήμη», καθώς υπάρχει η πεποίθηση ότι δεν χρειάζεται να προσφύγουμε στον όρο «ψυχή» για την κατανόηση και την αλλοίωση της συμπεριφοράς. «Η ψυχή είναι περιττή για την ψυχολογία. Εάν η ψυχή είναι εκεί που εδρεύουν τα κίνητρα, η λογική, οι αισθήσεις, οι μνήμες, εκεί που παίρνονται οι αποφάσεις, εκεί που πλάθεται η αγάπη, τότε δεν χρειάζεται να υποθέσουμε ότι υπάρχει γιατί ο εγκέφαλος ήδη κάνει αυτές τις λειτουργίες» ανέφερε ο ομιλητής.
Αντίστοιχα, όπως είπε, η συμπεριφορά κάθε ανθρώπου είναι απότοκος δύο παραγόντων:
- της γενετικής κληρονομιάς, που ορίζει και την προδιάθεση σε κάποια χαρακτηριστικά
- του περιβάλλοντος, το οποίο, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Παξινός, λαξεύει το γενετικό προίκισμα και διαμορφώνει τον χαρακτήρα
Με βάση τα παραπάνω, σύμφωνα με την άποψη που παρουσίασε ο κ. Παξινός, η λήψη των αποφάσεων προκύπτει από την προδιάθεση που έχει «κληρονομήσει» γονιδιακά το άτομο και τη «συνεργασία» νευρομεταβιβαστών, ενζύμων και διασυνδέσεων του εγκεφάλου, όπως διαμορφώθηκαν από τα βιώματα (τις εμπειρίες του).
«Είμαστε απλά γονίδια, λαξευμένα από την εμπειρία. Η πλειονότητα των νευροεπιστημόνων υποστηρίζει ότι το σύστημα «γονιδίων-περιβάλλοντος» δεν αφήνει ρωγμή για να μπορέσει η ελευθέρα βούληση να ενταχθεί και αυτή στην παρέλαση. Ο εγκέφαλος, λοιπόν, φαίνεται ότι είναι ο «μαριονοπαίκτης», κατευθύνοντας τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά του ανθρώπου, ενώ ο νους λειτουργεί ως απλός «αφηγητής».
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου έχει υπερτιμηθεί σύμφωνα με τον κ. Παξινό. Είναι ένα ατελές όργανο που ζημιώνει το περιβάλλον και στο οποίο στηρίζεται η ύπαρξη του ανθρώπου. Προέτρεψε να καταλάβουμε ποιοι είμαστε αναφέροντας τα συμπεράσματα του Ιπποκράτη και το Δαρβίνου.
«Αν απαλλαχθούμε από την τριπλή αυταπάτη της ψυχής, της ελεύθερης βούλησης και του «κατ’εικόνα και καθ’ομοίωση, θα αντιληφθούμε ποιοι είμαστε και πιθανώς να αλλάξουμε πλεύση» ήταν το μήνυμα του ομιλητή πριν το κλείσιμο της διάλεξης, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η ατομική και συλλογική βελτίωση πιθανώς να επιτευχθεί αν επιπλέον εστιάσουμε και συνεισφέρουμε στη βελτίωση του περιβάλλοντος και των ερεθισμάτων που λαμβάνει ο καθένας από εμάς.
Η επόμενη προγραμματισμένη διάλεξη του E΄ Κύκλου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2019, ώρα 19:00 με εισηγητές τον Δρ. Στέφανο Χάνδακα, Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, Ιδρυτή & Πρόεδρο της HOPEgenesis με θέμα «Υπογεννητικότητα & Δημογραφικό Πρόβλημα στην Ελλάδα: Γεγονότα, Νούμερα & Προτάσεις» και τον κ. Γιώργο Ραχιώτη, Ειδικό Ιατρό Εργασίας, Αναπληρωτή Καθηγητή Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με θέμα «Το Δημογραφικό Πρόβλημα: Μια πολυδιάστατη Απειλή για την Ελλάδα».
