Την τελευταία Τετάρτη του Φεβρουαρίου το βρετανικό Κοινοβούλιο στο Λονδίνο φιλοξένησε μια ιδιαίτερη εκδήλωση. Βουλευτές συζήτησαν με επαγγελματίες υγείας, ασθενείς και αρμόδιους του Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS) πως θα προωθηθούν ουσιαστικές αλλαγές στην αντιμετώπιση ενός σπάνιου τύπου καρκίνου, του χολαγγειοκαρκινώματος. Η Βρετανίδα δημοσιογράφος, διαπιστευμένη στο ρεπορτάζ της βασιλικής οικογένειας, Katie Nicholl, βρισκόταν στην καρδιά της διοργάνωσης. Όχι όμως με τη δημοσιογραφική της ιδιότητα αλλά με εκείνη της ασθενούς με χολαγγειοκαρκίνωμα που επέζησε (cancer survivor) και μέλους του μοναδικού στη Βρετανία φιλανθρωπικού οργανισμού για το χολαγγειοκαρκίνωμα AMMF.
Μαζί της βρισκόταν και η γιατρός που την χειρούργησε, «μία γιατρός – διαμάντι που μου έσωσε τη ζωή» όπως αναφέρει η Katie Nicholl όταν μιλάει για τη νόσο και για τη μάχη που έδωσε. Το… διαμάντι έχει ελληνική υπογραφή. Είναι η διακεκριμένη Ελληνίδα χειρουργός ήπατος, χοληφόρων και παγκρέατος στο βρετανικό νοσοκομείο Royal Free Hospital, Δρ. Δώρα Πισσάνου, η οποία από το 2011 εργάζεται στο νοσηλευτικό ίδρυμα, αποτελώντας μάλιστα την πρώτη γυναίκα στο Ηνωμένο Βασίλειο που διορίστηκε επιμελήτρια στη μεταμόσχευση ήπατος σε αυτό και στο Κέντρο Αναφοράς για όγκους ήπατος και μεταμοσχεύσεις ήπατος.
H Bρετανίδα δημοσιογράφος, Katie Nicholl με την Ελληνίδα χειρουργό ήπατος, Δρ Δώρα Πισσάνου στην εκδήλωση Rethink Liver Cancer
«Rethink liver cancer» ήταν το θέμα της εκδήλωσης και όλοι όσοι συμμετείχαν, από την αγαπημένη στο βρετανικό κοινό δημοσιογράφο μέχρι το επιφανές ΔΣ της οργάνωσης και τους επαγγελματίες υγείας, με εξέχουσα την Ελληνίδα χειρουργό, έκαναν τη δική τους κατάθεση ψυχής για τη νόσο και ενημέρωσαν για τις προσπάθειες που θα οδηγήσουν ώστε να γίνεται έγκαιρη -και σωτήρια- διάγνωση και θεραπεία.
Μία δύσκολη συνάντηση
Η πρώτη συνάντηση της δημοσιογράφου Katie Nicholl με την Ελληνίδα χειρουργό έγινε πριν από δύο χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2023. Η κυρία Πισσάνου μετρούσε στη Βρετανία ήδη 17 χρόνια – το 2006 ξεκίνησε ως άμισθη επισκέπτρια στη Μονάδα Ήπατος του Μπέρμιγχαμ και στη συνέχεια εκπαιδεύτηκε σε νοσοκομεία στο Νιούκαστλ και στο Λονδίνο.
Η 46χρονη, τότε, δημοσιογράφος αρμόδια για το ρεπορτάζ της βρετανικής βασιλικής οικογένειας μέσων ενημέρωσης όπως το BBC, το Good Morning Britain και το Sky News, και μητέρα δύο παιδιών, αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα υγείας. Στο πλαίσιο του προσυμπτωματικού ελέγχου υπήρξαν ευρήματα που οδήγησαν και σε μαγνητική τομογραφία άνω κάτω κοιλίας. Αυτή η τομογραφία έφτασε από την επαγγελματία υγείας της δομής όπου διενεργήθηκε, στο ογκολογικό συμβούλιο του Royal Free Hospital, όπου μετέχει η κυρία Πισσάνου.
Η διάγνωση ήταν ξεκάθαρη: χολαγγειοκαρκίνωμα, ένας σπάνιος και επιθετικός τύπος καρκίνου των χοληφόρων αγγείων. Και η γιατρός έπρεπε να ενημερώσει την ασθενή για την -επείγουσα- αντιμετώπιση. «Υπήρχε ένας όγκος περίπου 8 εκατοστά στο ήπαρ. Εξήγησα στην ασθενή ότι πρέπει να αφαιρέσω μεγάλο μέρος του ήπατός της, αλλά, και σημαντικό αριθμό λεμφαδένων. Επρόκειτο για ένα δύσκολο από τεχνικής άποψης χειρουργείο» ανατρέχει στη συζήτηση που είχαν η κυρία Πισσάνου, μιλώντας στο ΘΕΜΑ.
Όντως, η επέμβαση διήρκεσε περίπου 11 ώρες. Αφαιρέθηκε όλο το τμήμα του αριστερού λοβού με προέκταση στα δεξιά, καθώς και τμήμα από τη δεξιά, την αριστερή και τη μέση ηπατική φλέβα, και έγινε εκτεταμένος λεμφαδενικός καθαρισμός σε όλη την άνω κοιλία, προκειμένου να συρρικνωθούν οι πιθανότητες μετάστασης.
Δυόμισι μήνες μετά, τον Μάιο του 2023 η δημοσιογράφος είχε επιστρέψει στην εργασία της – κάλυψε την στέψη του Καρόλου και της Καμίλα Σαντ ως Βασιλιά και βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ ταυτόχρονα υποβαλλόταν σε χημειοθεραπεία. Είχε αποφασίσει όμως ότι θα επικοινωνούσε με κάθε δυνατό τρόπο την αξία της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, ακόμη και του πιο σπάνιου όπως αυτός που η ίδια αντιμετώπισε, καθώς και τη δραστηριοποίησή της μέσω του φορέα για το χολαγγειοκαρκίνωμα AMMF, για τον οποίο έμαθε από την Ελληνίδα γιατρό.
Ένας μη συχνός καρκίνος
«Ο φορέας αυτός είχε ιδρυθεί από σύζυγο ασθενή ο οποίος είχε καταλήξει το 2002. Τότε ούτε το όνομα του καρκίνου δεν ήταν γνωστό στον απλό κόσμο της Βρετανίας. Πλέον όμως βλέπουμε ολοένα περισσότερους ανθρώπους να διαγιγνώσκονται με χολαγγειοκαρκίνωμα. Είναι σαφές πως καταγράφεται αύξηση τα τελευταία χρόνια, και φυσικά όλοι οι επιστήμονες έχουμε εστιάσει σε αυτό. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και έρευνα στο να καταλάβουμε γιατί συμβαίνει» λέει η κυρία Πισσάνου.
Όπως εξηγεί, πρόκειται για καρκίνο που αναπτύσσεται στα χοληφόρα αγγεία (ενδοηπατικά και εξωηπατικά). Αυτός είναι ο λόγος που αργεί να δώσει συμπτώματα, με αποτέλεσμα πολλά περιστατικά μην διαγιγνώσκονται στα αρχικά στάδια. H 46χρονη δημοσιογράφος, για παράδειγμα, ήταν πολύ τυχερή, γιατί έγινε πρώιμα η διάγνωση, μέσα από τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Η Nicholl έχει αναφέρει στις ομιλίες της σχετικά με αυτό πως αισθανόταν καταβεβλημένη, αλλά οι αιματολογικές εξετάσεις που είχε κάνει, δεν έδειχναν κάτι. Ήταν τυχερή όμως γιατί χειρουργήθηκε σύντομα, μετά την ακύρωση άλλης επέμβασης στο συγκεκριμένο τμήμα του νοσοκομείου.
«Πράγματι δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος δείκτης στη γενική εξέταση αίματος, που να θέτει την υποψία. Σε προχωρημένα στάδια αυξάνονται οι καρκινικοί δείκτες και τα ηπατικά ένζυμα. Το χολαγγειοκαρκίνωμα έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που μπορούν να διαγνωστούν μέσω της τομογραφίας. Αν μπορούσε να γίνει screenning στον πληθυσμό, όπως πχ γίνεται για τον καρκίνο του μαστού, η αντίστοιχη μαστογραφία θα ήταν σε αυτόν τον καρκίνο η μαγνητική τομογραφία» λέει η κυρία Πισσάνου.
Η σπανιότητα και η επιθετικότητα της νόσου υποδηλώνεται από τα σκληρά νούμερα: Το 60-70% των ασθενών διαγιγνώσκονται με μεταστατική ή ανεγχείρητη νόσο (με διάμεση επιβίωση 12 έως 15 μήνες). Το 30-40% μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική αντιμετώπιση, όπως η Nicholl. Η υποτροπή της νόσου είναι συχνή στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Παράγοντες που μπορεί να ενοχοποιούνται για τα αυξημένα περιστατικά είναι η χρόνια ηπατική νόσος, η αύξηση του επιπολασμού του διαβήτη, της παχυσαρκίας και της χρήσης αλκοόλ, αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Οι δυσλειτουργίες του συστήματος υγείας
Στο Royal Free Hospital όπου εργάζεται τα τελευταία 14 χρόνια η κυρία Πισσάνου, βρίσκεται το Κέντρο Αναφοράς για όγκους ήπατος και μεταμοσχεύσεις ήπατος του βορείου Λονδίνου, καλύπτοντας περίπου 6 εκατομμύρια πολίτες. Η ίδια διενεργεί περίπου 80 ηπατεκτομές τον χρόνο και περισσότερες από 200 μικρές χειρουργικές επεμβάσεις, όπως αφαίρεση χολής, κήλης κα. Το θέμα της αναμονής για τις επεμβάσεις δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί στη διαδικτυακή μας συζήτηση με την Ελληνίδα χειρουργό.
«Η λίστα αναμονής είναι τεράστια σε όλα τα νοσοκομεία στο σύστημα υγείας. Για επεμβάσεις, όπως οι λεγόμενες μικρές, οι ασθενείς πάνε και ξαναπάνε με συμπτώματα στον γιατρό μέχρι να φτάσει η στιγμή του χειρουργείου. Απαιτείται τουλάχιστον ένας χρόνος για αφαίρεση χολής» λέει η κυρία Πισσάνου, αποδίδοντας την κατάσταση στην πίεση που έχει συσσωρευθεί λόγω της πανδημίας κορωνοϊού αλλά και στις παθογένειες που κουβαλά όπως και άλλα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας, αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου. «Οι γιατροί όπως και όλοι οι επαγγελματίες υγείας καταβάλλουμε τεράστια προσπάθεια να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας όπως πρέπει στους πολίτες. Το σύστημα υγείας είναι αποτελεσματικό ακόμη, χάρη στο έργο μας. Δεν ξέρω για πόσο θα είναι βιώσιμο. Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί τους επαγγελματίες υγείας στα συστήματα δημόσιας υγείας. Η ανάγκη για χρηματοδότηση είναι έντονη» διαπιστώνει η χειρουργός.
Αυτό αναδεικνύεται περισσότερο όταν πρόκειται για σοβαρά πάσχοντες όπως οι ογκολογικοί ασθενείς. Όπως γίνεται και στην Ελλάδα, οι γιατροί εξαντλούν τις θεραπευτικές δυνατότητες αξιοποιώντας κλινικές μελέτες και πρωτοκόλλα ώστε να εντάξουν σε αυτά τους ασθενείς. Δράσεις και πρωτοβουλίες όπως αυτή στην οποία συμμετείχε και η Δρ Πισσάνου στο Κοινοβούλιο ενισχύουν το έργο του συστήματος υγείας και αναδεικνύουν τα προβλήματα αλλά και τις λύσεις που υπάρχουν.
«Οι πολίτες εμπιστεύονται το σύστημα υγείας στη Βρετανία. Κι αυτό δίνει δύναμη και σε μας που εργαζόμαστε σε αυτό. Προσωπικά είμαι πολύ περήφανη που ανήκω στην ομάδα ήπατος του Royal Free Hospital, όπου συνεχώς προσπαθούμε να βελτιώνουμε τα αποτελέσματα για τους ασθενείς» λέει. Η περίπτωση της επώνυμης ασθενούς που απευθύνθηκε στο Royal Free Hospital το μαρτυρά.
Η γιατρός, από την πλευρά της, διευκρινίζει ότι η ίδια ως επαγγελματίας υγείας δεν εστιάζει παρά μόνο στο πρόβλημα υγείας και την αντιμετώπισή του. «Κάνω focus στον ασθενή και σε ό,τι χρειάζεται. Ενημερώνω για την επέμβαση, τη θεραπεία, ό,τι σχετίζεται με τη νόσο και τη διαχείρισή της. Αφιερώνω χρόνο εξηγώντας τι περιλαμβάνει η επέμβαση και πώς μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μετά» λέει. «Κάθε ασθενής είναι μοναδικός όχι μόνο στην ανατομία του αλλά και στην προσωπικότητά του. Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι είμαστε ίσοι μπροστά στον Θεό και τον θάνατο, επώνυμοι ή μη» προσθέτει.
Την Ελλάδα την αγαπά αλλά κρατά αποστάσεις επαγγελματικές από τα καθ’ ημάς. «Είχα την τύχη να κάνω ειδικότητα στην Α΄ Χειρουργική κλινική στο Λαϊκό νοσοκομείο. Τότε είχε έρθει από τις ΗΠΑ ο καθηγητής κ. Φελέκουρας, ένας γιατρός που ενέπνευσε κι εμένα και άλλους νέους γιατρούς να ασχοληθούμε με τη χειρουργική ήπατος, χοληφόρων και παγκρέατος. Αιτήθηκα τη θέση άμισθης επισκέπτριας στο Μπέρμιγχαμ. Ήθελα να γνωρίσω αυτό το συναρπαστικό πεδίο της χειρουργική. Και θυμάμαι ακόμη πως ένιωσα όταν αντίκρισα στις 2 Οκτωβρίου 2006 την πρώτη μεταμόσχευση ήπατος» θυμάται.
Χαίρεται να συνεργάζεται με Έλληνες γιατρούς και να τους βλέπει να διαπρέπουν εντός ή εκτός Ελλάδας. «Είμαι περήφανη για όσους επιστρέφουν στη χώρα. Έχουν περάσει τουλάχιστον 15 γιατροί από το τμήμα μου που τώρα έχουν θέσεις στα πανεπιστήμια και στο ΕΣΥ» λέει και διευκρινίζει ότι την ίδια δεν την ενδιαφέρει ακόμη να βγάλει εισιτήριο επιστροφής. «Αγωνίστηκα πολύ για ό,τι κατέκτησα στη Βρετανία» σημειώνει. Ο δικός της στόχος τώρα είναι να μακραίνει συνεχώς η λίστα με τους ασθενείς που κερδίζουν και πάλι τη ζωή τους. Όπως η 49χρονη δημοσιογράφος που υψώνει δυνατά τη φωνή της, μοιράζεται την εμπειρία της και προπονείται να τρέξει σε ημιμαραθώνιο για να στηρίξει το ίδρυμα για το χολαγγειοκαρκίνωμα.
Καρκίνος ήπατος: Ανακάλυψη ανοίγει το δρόμο για ανάπτυξη νέων θεραπευτικών εμβολίων
