Οι ευεργέτες της δημόσιας υγείας – Πώς δημιουργήθηκαν τα μεγαλύτερα νοσοκομεία

*Γράφει ο Χρήστος Δρογκάρης

Ήταν Ιούνιος του 1990, όταν οι Βορειοελλαδίτες επιχειρηματίες, αδερφοί Νικόλαος και Λεωνίδας Παπαγεωργίου, έσπευσαν στο Μέγαρο Μαξίμου και ανακοίνωσαν στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη τη δωρεά 30 εκατ. δολαρίων στο κράτος για την ανέγερση ενός μεγάλου σύγχρονου νοσοκομείου στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Η συνάντηση πήγε φυσικά περίφημα, αλλά επιφύλαξε και μια έκπληξη για τους δωρητές από πλευράς Μητσοτάκη: «Κύριοι, αν θέλετε να το δείτε να τελειώνει και να το χαρείτε και να το καμαρώνετε, τότε χτίστε το μόνοι σας», τους είπε.

Τον άκουσαν και αποφάσισαν να προχωρήσουν συνειδητοποιώντας ότι απέναντι στις δυσκολίες του εγχειρήματος που οραματίζονταν θα είχαν δίπλα τους έναν πρωθυπουργό ειλικρινή όσο και αποφασισμένο να τους στηρίξει. Αυτή η συνάντηση γέννησε ένα σπουδαίο νοσοκομείο. Και όπως ανέφερε πολλά χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2022, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον επικήδειο λόγο του για τον Νικόλαο Παπαγεωργίου «ο πατέρας μου ήξερε καλά τις ελληνικές παθογένειες και τις πεπερασμένες δυνατότητες των δημόσιων ταμείων. Ο συνομιλητής του το κατάλαβε και ανέλαβε την ευθύνη να εμπλακεί προσωπικά στην υλοποίηση του ονείρου του».

Η τότε κυβέρνηση εξασφάλισε πρωτοφανείς για τα ελληνικά δεδομένα διαδικασίες για την ταχεία αδειοδότηση, ανέγερση και προμήθεια του εξοπλισμού. Η θεμελίωση έγινε τον Σεπτέμβριο του 1993 από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1997 παρά τον πρωτοφανή πόλεμο σε βάρος του Παπαγεωργίου από συμφέροντα που αντιδρούσαν στη δημιουργία του νοσοκομείου, αλλά και από το ίδιο το Δημόσιο.

Λειτουργεί μάλιστα από τον Αύγουστο του 1999 ως ΝΠΙΔ, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, πλήρως ενταγμένο στο ΕΣΥ, αποτελώντας έκτοτε τη ναυαρχίδα του συστήματος υγείας στη Βόρεια Ελλάδα. Και το Ιδρυμα Παπαγεωργίου συνεχίζει να παρέχει οικονομική βοήθεια.

Η ιστορία
Η περίπτωση του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας στην ιστορία του συστήματος υγείας από τη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους. Η ανέγερση και λειτουργία πάρα πολλών νοσοκομείων, ιδιαίτερα στην Αθήνα, έχει στηριχθεί στην προσφορά των ιδιωτών, υπό μορφή δωρεών και πάσης φύσεως έμπρακτης αρωγής.
Κάτι κατανοητό για το αρχικά πάμφτωχο ελληνικό κράτος που μη έχοντας στοιχειώδη οργάνωση και επαρκείς πόρους αδυνατούσε να χρηματοδοτήσει κατά προτεραιότητα τις πολυδάπανες δομές υγείας. Μοιραία, τρία στα τέσσερα νοσοκομεία της Αθήνας έχουν χτιστεί και συντηρηθεί (μέχρι ενός ορίου) χάρη στην ιδιωτική προσφορά.

Χωρίς τους συλλόγους κυριών, που συγκέντρωναν χρήματα από τις τσέπες των συζύγων τους αλλά και άλλων εύπορων Αθηναίων στα τέλη του 19ου αιώνα, είναι αμφίβολο αν θα υπήρχαν νοσοκομεία όπως ο «Ευαγγελισμός», η «Σωτηρία» και πολλά ακόμα. Στη Μονή Πετράκη και τις εκτάσεις που παραχώρησε οφείλεται η ανέγερση των προαναφερθέντων νοσοκομείων, αλλά και των Αρεταίειου, Ασκληπιείου, Ανδρέα Συγγρού, Παίδων «Αγία Σοφία».

Δωρητές όπως οι Αιγινήτης, Αρεταίος, Δρομοκαΐτης, Τζαννής, αδελφοί Σισμάνογλου κ.ά. σφράγισαν την απαρχή της δημιουργίας των ομώνυμων νοσοκομείων. Ο Ανδρέας Συγγρός πολλών περισσότερων, κάτι που και στα νεότερα χρόνια επαναλήφθηκε με τις δωρεές των Μεταξά, Περρωτή-Κωνσταντοπούλου, Παπαγεωργίου. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός στήριξε το Κοργιαλένειο-Μπενάκειο και το Ασκληπιείο, οι ΑΧΕΠΑΝΣ το ομώνυμο πανεπιστημιακό νοσοκομείο στη Θεσσαλονίκη, αλλά και τον «Ευαγγελισμό» και ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος.

Αλλά και σήμερα, παρότι η κρατική χρηματοδότηση στη δημόσια υγεία έχει αυξηθεί εντυπωσιακά, πάλι η ιδιωτική συνδρομή ανοίγει νέες προοπτικές στηρίζοντας το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Δεν παραγνωρίζει κανείς, τουναντίον, ότι ο Προϋπολογισμός του 2025 προβλέπει πιστώσεις 3,1 δισ. ευρώ για τα 126 δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ, ποσό διπλάσιο από το 2019. Με επιπρόσθετο 0,5 δισ. για την κτιριολογική ανακαίνισή τους και 100 εκατ. για την προμήθεια ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Οι δαπάνες είναι δηλαδή τεράστιες, όμως δεν αρκούν.

Γι’ αυτό, την ίδια ώρα, τον «καθρέφτη» της νέας εποχής του συστήματος υγείας ετοιμάζονται να κοσμήσουν νέες νοσοκομειακές μονάδες-στολίδια. Αυτές που κατασκευάζονται και θα εξοπλιστούν πλήρως με δαπάνες του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Ο λόγος για τα Γενικά Νοσοκομεία Σπάρτης και Κομοτηνής και το Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 0,5 δισ. ευρώ. Πρόσθετη επιβάρυνση που δεν αντέχει εύκολα ο κρατικός προϋπολογισμός. Το ΙΣΝ, παράλληλα, προχωρεί στον σχεδιασμό, στην κατασκευή και τον εξοπλισμό δύο νέων κτιρίων στο Αττικόν, που θα ολοκληρωθούν το 2026.

Ανάλογη και η συνεχής προσφορά δωρεών για τη στήριξη της λειτουργίας του ΕΣΥ από άλλα σπουδαία Ιδρύματα όπως το Ωνάσειο, των οικογενειών Λάτση, Μαρτίνου, Βαρδινογιάννη και πολλών ακόμα σημαντικών επιχειρηματιών. Μέχρι τον οβολό απλών ανθρώπων που δηλώνουν την αγωνία τους καταθέτοντας, π.χ., τις οικονομίες μιας ζωής για τη δωρεά ενός ασθενοφόρου.

Τα νοσοκομεία της Αθήνας

Πίσω από τα άλλοτε θεαματικά ανακαινισμένα και άλλοτε σκυθρωπά και ίσως και αποκρουστικά κτίρια των δημόσιων νοσοκομείων της Αθήνας, με τροχιά ζωής πολλών δεκαετιών, πλην εξαιρέσεων, κρύβονται εντυπωσιακές, ανατρεπτικές ή και εντελώς απλές ιστορίες. Με πρωταγωνιστές γνωστά ή άγνωστα στον πολύ κόσμο πρόσωπα και θεσμούς που έπαιξαν νευραλγικό ρόλο στην ανέγερση και τη λειτουργία τους. Υπηρετώντας τη διασφάλιση του ύψιστου ανθρώπινου και κοινωνικού αγαθού: αυτού της υγείας. Πολύτιμες πληροφορίες καταγράφουν η ειδική έκδοση της ΕΙΝΑΠ του 2005, καθώς και η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών Μαρία Κορασίδου.

«Ευαγγελισμός»

Ο Σύλλογος Κυριών υπέρ Γυναικείας Παιδεύσεως συνεστήθη από 62 κυρίες το 1872, περιλαμβάνοντας στους σκοπούς του τη μόρφωση των νοσοκόμων αδελφών. Με ηθική και υλική βοήθεια της βασίλισσας Ολγας, ιδρύθηκε το 1875 το Νοσοκομικόν Παιδευτήριον για τη νοσηλευτική κατάρτισή τους, ενώ για τη στήριξη της λειτουργίας του αποφασίστηκε η δημιουργία νοσοκομειακού κέντρου.

Η Μονή Πετράκη πρόσφερε το οικόπεδο για την ανέγερση. Με Βασιλικό Διάταγμα εγκρίθηκε η ίδρυση του θεραπευτηρίου ως φιλανθρωπικού ιδρύματος «Ευαγγελισμός» και στις 25 Μαρτίου 1881 ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ έθεσε τον θεμέλιο λίθο.

Ακριβώς τρία χρόνια μετά, εγκαινιάστηκε το θεραπευτήριο. Η επίσημη λειτουργία του ξεκίνησε στις 16 Απριλίου 1884, υπό Εφορεία Κυριών, με πρόεδρο την Ιφιγένεια Συγγρού. Με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού ολοκληρώθηκε το 1898 ο Οίκος Αδελφών. Ηταν η αφετηρία εκκίνησης της λαμπρής ιστορίας του «Ευαγγελισμού», που εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο νοσοκομείο των Βαλκανίων.

Πολύ αργότερα, το 1950, κατασκευάστηκε το νέο επταώροφο κτίριο Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ, προς τιμήν των ομογενών της Αμερικής που πρόσφεραν 630.000 δολάρια για την αποπεράτωσή του. Το 1964 συμπληρώθηκε με την ανέγερση δύο επιπλέον ορόφων και δώματος. Και το 1975 ο εφοπλιστής Ιωάννης Διαμαντή Πατέρα πρόσφερε 5 εκατ. δολάρια για την ανέγερση νέας τριώροφης πτέρυγας που συμπληρώθηκε με κρατική δαπάνη. Στις 18 Ιουλίου 1977 θεμελιώθηκε η Πτέρυγα Ιωάννου Διαμαντή Πατέρα.

«Ανδρέας Συγγρός»

Το δερματολογικό νοσοκομείο ονομαζόταν αρχικά Θεραπευτήριον των Κολλητικών Νοσημάτων και στη συνέχεια Νοσοκομείο των Αφροδισίων Παθών (1884-1885). Εγκαταστάθηκε διαδοχικά σε διάφορα κτίρια. Ο Ανδρέας Συγγρός, διαπιστώνοντας τις χείριστες συνθήκες λειτουργίας του, αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την ανέγερση νέου νοσοκομείου εξειδικευμένου στα συγκεκριμένα νοσήματα.

Πλην της αρχικής χρηματοδότησης, με τη διαθήκη του άφησε το 1899 ένα επιπλέον σημαντικό χρηματικό ποσό προς τούτο. Η Μονή Πετράκη το 1907 δώρισε στο Δημόσιο το οικόπεδο, στην αριστερή όχθη του Ιλισού. Και το 1909 ιδρύθηκε με νόμο το πρώτο ειδικό Νοσοκομείο Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων, υπό την επωνυμία «Νοσοκομείον Ανδρέα Συγγρού». Η λειτουργία του ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου 1910 και ήταν το μοναδικό στην Ευρώπη, ενώ θεωρήθηκε και το αρτιότερο παγκοσμίως.

Αιγινήτειο

Το Αιγινήτειο, επί της Βασιλίσσης Σοφίας, ανεγέρθηκε με αξιοποίηση 200.000 δραχμών του κληροδοτήματος του επιφανούς γιατρού Διονυσίου Αιγινήτη. Θεμελιώθηκε το 1900 και ξεκίνησε να λειτουργεί στις 13 Μαρτίου 1905. Οι πρώτοι ασθενείς του αντιμετώπιζαν κυρίως νευρολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα. Έκτοτε, αποτελεί τον πυλώνα της ελληνικής νευροψυχιατρικής επιστήμης.

Ο σπουδαίος ευεργέτης γεννήθηκε λίγο πριν από την Επανάσταση του 1821 στην Αίγινα. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Χατζής, ενώ αργότερα υιοθέτησε το Αιγινήτης. Παρακολούθησε μαθήματα Ιατροχειρουργικής στην Αθήνα, ενώ φοίτησε στα Πανεπιστήμια Βιέννης και Βερολίνου, απ’ όπου έλαβε το διδακτορικό του το 1848. Εξοχος πανεπιστημιακός δάσκαλος, απέκτησε τεράστια φήμη ως γιατρός. Το 1849 έγινε υφηγητής της Παθολογικής Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το το 1862 τακτικός καθηγητής της Ειδικής Νοσολογίας και Θεραπευτικής. Στις 4 Απριλίου 1884 παραιτήθηκε για λόγους υγείας και στις 31 Οκτωβρίου πέθανε.

Αρεταίειο

Ακριβώς δίπλα στο Αιγινήτειο, το Αρεταίειο ιδρύθηκε με αξιοποίηση του κληροδοτήματος 1 εκατ. δραχμών, που άφησαν ο κορυφαίος καθηγητής Ιατρικής Θεόδωρος Κωνσταντινίδης-Αρεταίος και η σύζυγός του Ελένη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών προς ίδρυση χειρουργικού και γυναικολογικού νοσοκομείου. Θεμελιώθηκε το 1894 σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από τη Μονή Πετράκη. Στις 16 Αυγούστου 1898 άνοιξε επισήμως τις πύλες του και αρχικά λειτούργησε μόνο ως χειρουργική κλινική.

Γεννημένος στο Ναύπλιο το 1829, ο Θεόδωρος Αρεταίος ήταν και συγγραφέας πολλών ιατρικών συγγραμμάτων. Ορφανός από πατέρα και με οικονομικές δυσκολίες, ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια, με τη βοήθεια του βασιλιά Οθωνα, τις ολοκλήρωσε στο Βερολίνο το 1853. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1856 και διορίστηκε στην Αστυκλινική. Αργότερα αναδείχτηκε υφηγητής της Εγχειρητικής και Επιδεσμολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1863), έκτακτος και τακτικός καθηγητής της Χειρουργικής (1864 και 1870) και πρύτανης (1879-1880).

Δρομοκαΐτειο

Το Φρενοκομείο Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτου ιδρύθηκε το 1887 από κληροδότημα 500.000 γαλλικών φράγκων του Ζωρζή Δρομοκαΐτη, όπως όριζε στη διαθήκη του. Το 1887 δημιουργήθηκαν στο Χαϊδάρι τέσσερα νοσηλευτικά τμήματα. Για αρκετά χρόνια το Δρομοκαΐτειο ήταν μία από τις ελάχιστες κρατικές υποδομές για ψυχιατρικές ασθένειες. Ενισχύθηκε αργότερα και από άλλους ευεργέτες όπως οι Ανδρέας Συγγρός, Κωνσταντίνος Σεβαστόπουλος κ.ά. Ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης γεννήθηκε στη Χίο το 1805. Στην καταστροφή του νησιού το 1822 συνελήφθη αιχμάλωτος και επιχειρήθηκε να πουληθεί ως δούλος, αλλά τον βρήκε -και τον αγόρασε- ο θείος του Μιχαήλ Αγέλαστος. Συγκέντρωσε ένα μικρό κεφάλαιο και ξεκίνησε εμπόριο σε Αίγυπτο, Συρία και αργότερα στη Μαδαγασκάρη, το οποίο του απέδωσε μεγάλα κέρδη.

Η γυναίκα του Ταρσή αργότερα αρρώστησε βαριά και το ζευγάρι επέστρεψε στη Χίο. Η Ταρσή πέθανε, ο Δρομοκαΐτης δεν ξαναπαντρεύτηκε και όντας άτεκνος αφοσιώθηκε στο εμπόριο και τις αγαθοεργίες. Πρόσφερε μάλιστα και 40.000 γαλλικά φράγκα στον «Ευαγγελισμό».

Δημοτικό – «Ελπίς»

Το πρώτο πολιτικό νοσοκομείο της Αθήνας ήταν το «Ελπίς», ένας πυλώνας της νοσοκομειακής περίθαλψης των Αθηναίων, αλλά και της επιμόρφωσης των φοιτητών της Ιατρικής Σχολής. Ο πρώτος δήμαρχος Αθηναίων, γιατρός Ανάργυρος Πετράκης, ζήτησε το 1836 τη συνδρομή των φιλάνθρωπων με σκοπό την ανέγερση δημοτικού νοσοκομείου «διά τους ενδεείς». Ο βασιλιάς Όθωνας, ο πατέρας του βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας, η δούκισσα της Πλακεντίας, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και η Ραλλού Μουρούζη ήταν οι πρώτοι δωρητές. Θεμελιώθηκε στις 20 Μαΐου 1836, ημέρα των γενεθλίων του Όθωνα. Η κατασκευή του τελείωσε το 1841.

Πρωτολειτούργησε το 1842 στις κτιριακές εγκαταστάσεις στη συμβολή Ακαδημίας και Ασκληπιού, εκεί όπου σήμερα λειτουργεί το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Διοίκηση και οικονομική διαχείριση ανήκαν στην Πολιτεία, αλλά συμμετείχε και ο δήμος. Η πρώτη ονομασία του ήταν Πολιτικό Νοσοκομείο και στη συνέχεια έγινε Δημοτικό Νοσοκομείο «Η Ελπίς».

Λόγω των αυξανόμενων αναγκών αποφασίστηκε, επί δημαρχίας Σπυρίδωνος Μερκούρη, η μεταστέγασή του στους Αμπελοκήπους. Στις 28 Ιουνίου 1904 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του δήμου, που κάλυψε τα έξοδα μελέτης και ανέγερσης. Λόγω οικονομικών δυσχερειών, όμως, το 1912 παραδόθηκε ημιτελές στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Αργότερα λειτούργησε ως στρατιωτικό νοσοκομείο και το 1922 ως προσφυγικό. Παρέμεινε τελικά δημοτικό και το 1983 εντάχθηκε στο ΕΣΥ.

Τζάννειο

Θεμελιώθηκε το 1864, κατόπιν δωρεάς του εμπόρου Νικήτα Τζαννή ή Τζάννε. Λειτούργησε το 1873 ως Αδελφάτο, με σκοπό τη δωρεάν παροχή περίθαλψης στους δημότες Πειραιά και τη νοσηλεία των απόρων ασθενών. Όπως αναφέρει ο γιατρός Στ. Μαγιάτης, ο Τζάννες γεννήθηκε το 1801 στα Κύθηρα και σε ηλικία 15 ετών ξενιτεύτηκε στη Σμύρνη όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο. Οι δουλειές του πήγαν περίφημα, καθώς ανέπτυξε σημαντικό διαμετακομιστικό εμπόριο σιτηρών με Ρωσία και Αίγυπτο. Στη Σμύρνη παντρεύτηκε την Ελένη Αλατατζή.

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, όπου το 1854 μετέφερε τις εμπορικές επιχειρήσεις του. Ήταν ενεργός φιλάνθρωπος και στη διαθήκη του άφησε εντολή να δοθούν από την περιουσία του 45.000 χρυσές δραχμές για να κατασκευαστεί νοσοκομείο στον Πειραιά. Αυτό και έγινε, ήταν το πρώτο νοσοκομείο στην περιοχή.

Γενικό Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων»

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή λόγω της συσσώρευσης χιλιάδων προσφύγων γύρω από τον Πειραιά, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Aμερικανίδων Κυριών, άρχισε να λειτουργεί πολυϊατρείο στη Νίκαια για την παροχή περίθαλψης και φροντίδας στους πρόσφυγες.

Ονομάστηκε «Νοσοκομείο Αμερικανίδων Κυριών» και εγκαταστάθηκε σε πρόχειρα παραπήγματα με βασικές ελλείψεις ύδρευσης και αποχέτευσης. Σε μια δεκαετία μετατράπηκε σε Γενικό Νοσοκομείο, με προσθήκες και επεκτάσεις. Αργότερα περιήλθε στο κράτος, μετονομάστηκε αρχικά σε Προσφυγικό Νοσοκομείο Νέας Κοκκινιάς, το 1935 σε Πρότυπο Λαϊκό Νοσοκομείο και αργότερα σε Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, ονομασία που διατηρεί έως σήμερα.

«Μεταξά»

Η ιστορία του Νοσοκομείου Μεταξά ξεκίνησε το 1954, όταν ο Άγγελος Μεταξάς αποφάσισε να δωρίσει, μετά θάνατον, την περιουσία του υπέρ του αντικαρκινικού αγώνα. Αρωγοί στο έργο στάθηκαν η Εκκλησία της Ελλάδος, η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και το υπουργείο Υγείας. Το 1959 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος. Το 1967 υπήρχαν οι βασικές υποδομές στο υπόγειο του κτιρίου, στο ισόγειο είχαν εγκατασταθεί οι διοικητικές υπηρεσίες, ενώ υπήρχαν και ο πρώτος όροφος και τα εξωτερικά ιατρεία. Αρχικά είχε την ονομασία «Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Πειραιώς» (εις μνήμην Σπύρου και Δέσποινας Μεταξά), στη συνέχεια Διαγνωστικό Θεραπευτικό Ιδρυμα Πειραιώς και μετά την ένταξή του στο ΕΣΥ, οπότε και αναπτύχθηκε στο σημερινό νοσοκομείο, Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιά «Μεταξά».

Σισμανόγλειο – «Αμαλία Φλέμινγκ»

Τα αδέλφια Κωνσταντίνος και Αναστάσιος Σισμάνογλου συνέχισαν στα τέλη του 19ου αιώνα τις επιχειρήσεις του πατέρα τους, βιομηχάνου στην Κωνσταντινούπολη. Τις επέκτειναν στο Παρίσι, όπου άνοιξαν και χρηματιστηριακό γραφείο, ενώ με την κήρυξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου επέστρεψαν στην Ελλάδα. Αργότερα, ο Αναστάσιος αρρώστησε από φυματίωση. Λίγο προτού πεθάνει το 1934, ενθάρρυνε τον Κωνσταντίνο να ιδρύσουν ένα μεγάλο σύγχρονο σανατόριο στην Αθήνα κι ένα στην Κομοτηνή. Ο Κωνσταντίνος αγόρασε ένα μεγάλο οικόπεδο στους πρόποδες της Πεντέλης και στις 6 Δεκεμβρίου 1936 θεμελιώθηκε το «Φυματιολογικόν Ινστιτούτον Ιωάννου Α. Σισμάνογλου και του Οίκου Αυτού», το μετέπειτα Σισμανόγλειο Νοσοκομείο. Το 1972 άρχισε να νοσηλεύει και ασθενείς άλλων παθήσεων, ενώ το 1985 εντάχθηκε στο ΕΣΥ ως Γενικό Νοσοκομείο.

Ασκληπιείο Βούλας

Το Νοσοκομείο Ασκληπιείο ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιούλιο του 1920 στη Βούλα, ως σανατόριο για τη θεραπεία της φυματίωσης των οστών, των αρθρώσεων και του ραχιτισμού των παιδιών ηλικίας 5-14 ετών. Κατασκευάστηκε σε πευκόφυτο κτήμα 104 στρεμμάτων, προσφορά της Μητρόπολης Αθηνών και της Μονής Πετράκη. Αρχικά, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος κατά της Φυματιώσεως ανέλαβε διοίκηση και δαπάνες, όμως όλα παραδόθηκαν στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό το 1923. Τα περισσότερα νοσηλευτικά περίπτερα ανεγέρθηκαν από δωρεές ευεργετών και φιλανθρώπων προς τον ΕΕΣ. Από το 1948 εξελίχθηκε σε Γενικό Ορθοπεδικό Νοσοκομείο, σταδιακά εμπλουτίστηκε και με άλλες κλινικές, ενώ το 1985 εντάχθηκε στο ΕΣΥ.

«Αγία Όλγα»

Στη Νέα Ιωνία του 1923 ένα σχολείο μετατράπηκε σε νοσοκομείο για να καλύψει τις ανάγκες των εγκατεστημένων στην περιοχή προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Δεκαετίες αργότερα, η Αλίκη Περρωτή-Κωνσταντοπούλου προχώρησε σε μια μυθική δωρεά στο κράτος, ύψους περίπου 800 εκατ. δραχμών, για την ανέγερση ενός πολυώροφου νοσοκομειακού κτιρίου στη μνήμη του πατέρα της. Οι δωρεές της προς αυτό συνεχίστηκαν έκτοτε σταθερά και αθόρυβα είτε αρχικά για τη δημιουργία νέων πτερύγων, είτε με την προσφορά υπερσύγχρονων μηχανημάτων, κάτι που έπραξε και σε άλλα νοσοκομεία.

Το 1980 ξεκίνησε η ανέγερση του νέου κτιρίου που ολοκληρώθηκε το 1989. Το Κωνσταντοπούλειο Συγκρότημα – Γενικό Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας «Η Αγία Όλγα» είναι χτισμένο σε έκταση 20 στρεμμάτων και εξυπηρετεί μια ευρεία περιοχή με πολλούς δήμους.

«Σωτηρία»

Το σχέδιο για τη δημιουργία του Νοσοκομείου «Σωτηρία» ως σανατόριου ξεκίνησε από τη Σοφία Σλήμαν όταν επισκέφτηκε φυματικούς στρατιώτες του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 στο Νοσοκομείο «Ελπίς» και απογοητεύτηκε από την εικόνα. Το 1902 έγινε επικεφαλής ενός Ομίλου Κυριών ο οποίος δρομολόγησε την κατασκευή του σανατορίου, ενώ η Μονή Πετράκη προσέφερε οικόπεδο 600 στρεμμάτων στην περιοχή όπου τελικά αναπτύχθηκε.

Η Σλήμαν κάλυψε οικονομικά την κατασκευή του πρώτου κτιρίου του σανατορίου, η οποία διήρκεσε δύο χρόνια. Εγκαινιάστηκε το 1905 και η οικοδόμηση συνεχίστηκε μέσω δωρεών άλλων ιδιωτών. Το 1915 το νοσοκομείο ενισχύθηκε με δύο κληροδοτήματα και η Μονή Πετράκη παραχώρησε πρόσθετη έκταση 215 στρεμμάτων. Από το 1919 το κράτος ανέλαβε τη διοίκησή του, ενώ η Σλήμαν υπηρέτησε ως πρόεδρος του συμβουλίου του νοσοκομείου έως τον θάνατό της το 1932. Το 1936 το «Σωτηρία» εντάχθηκε πλήρως στον δημόσιο τομέα.

«Αγία Ελένη»

Ιδρύθηκε μετά από πρωτοβουλία ιδιωτών, ανάμεσά τους η Λουίζα Ριανκούρ και η Βιργινία Μπενάκη που συνέστησαν το φιλανθρωπικό σωματείο «Αγία Ελένη» και συνέλεξαν χορηγίες, σημαντικότερη των οποίων αυτή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Πρώτος πρόεδρος ο τότε Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος. Το οικόπεδο παραχωρήθηκε από τη Μητρόπολη Αθηνών. Το νοσοκομείο άρχισε να λειτουργεί το 1916. Το 1938 έγινε αποδεκτή δωρεά 130.000 δραχμών του Χαράλαμπου Σπηλιόπουλου προκειμένου να ανεγερθεί δεύτερη πτέρυγα και μετονομάστηκε σε Σπηλιοπούλειο Νοσοκομείο «Η Αγία Ελένη». Το 1984 το νοσοκομείο πέρασε στη δικαιοδοσία του Δημοσίου.

Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία του ανήκε στην πριγκίπισσα Σοφία, την οποία περιέβαλαν μια ομάδα γυναικών, καθώς και οι Ανδρέας Συγγρός και Μαρίνος Κοργιαλένιος. Οι πρώτες χρηματικές εισφορές προήλθαν από τους βασιλείς και εύπορους πολίτες. Μετά την παραχώρηση του οικοπέδου από τη Μονή Πετράκη το 1896 έγινε η τελετή θεμελίωσης του νοσοκομείου. Η έναρξη λειτουργίας του έγινε στις 22 Μαρτίου 1900.

Νοσοκομείο Παίδων «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού»

Ιδρύθηκε το 1933 στο Γουδή, με δωρεά των Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού. Η δεύτερη, με διαθήκη, στις 7 Αυγούστου 1933, διέθεσε ολόκληρη την περιουσία της ώστε να ιδρυθεί μια παιδιατρική κλινική. Το οικόπεδο για την ανέγερσή της παραχωρήθηκε δωρεάν από το γειτονικό Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1934. Στις 27 Απριλίου 1938 έγιναν τα εγκαίνια και η πλήρης λειτουργία του με δύναμη 20 κλινών ξεκίνησε τον Δεκαπενταύγουστο του 1938. Σήμερα είναι ένα πλήρες -και πανεπιστημιακό- παιδιατρικό νοσοκομείο.

Στη Θεσσαλονίκη

Το Θεαγένειο, το παλαιότερο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, ιδρύθηκε με χορηγία του Θεαγένους Χαρίση. Ως έμπορος γεωργικών προϊόντων, διέθετε σημαντικά κεφάλαια. Στο πλούσιο φιλανθρωπικό του έργο ξεχώρισε η χρηματοδότηση επί τουρκοκρατίας ακόμα, το 1866, με 100.000 φράγκα, της ανοικοδόμησης του νοσοκομείου Ελληνικό, που βρισκόταν στο οικόπεδο που καταλαμβάνει σήμερα το μητροπολιτικό μέγαρο. Ωστόσο το κτίριο κάηκε στην πυρκαγιά του 1890. Ο Θεαγένης το επανίδρυσε με διαθήκη του και το 1891 άρχισε να χτίζεται με σχέδια του Ερνέστου Τσίλερ το νέο νοσοκομείο στη σημερινή θέση, στην περιοχή της Αγίας Τριάδας. Ολοκληρώθηκε το 1895 και το 1957 μετατράπηκε σε αντικαρκινικό νοσοκομείο.

Επίσης, το σημερινό νοσοκομείο «Γεώργιος Γεννηματάς» ιδρύθηκε το 1915 από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Το 1922 ιδρύθηκε στον ίδιο χώρο το Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων Θεσσαλονίκης, με δωρεά των Ελενας Βενιζέλου, Εμμανουήλ και Βιργινίας Τσουδερού. Το 1979 συγχωνεύτηκε με το μαιευτήριο «Μάννα» του Ιδρύματος «Ασυλο του Παιδιού» και αποτέλεσαν το ενιαίο Γενικό Κεντρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Το 1995 μετονομάστηκε σε «Γεώργιος Γεννηματάς».

Στενά συνδεδεμένο με την ιστορία της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ είναι το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ. Η ελληνοαμερικανική αδελφότητα ΑΧΕΠΑΝΣ αποφάσισε το 1947 να ιδρύσει το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο σε συνεργασία με τη νεοσύστατη Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ. Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1953.

Τα Ιδρύματα

Με πολυάριθμες δωρεές ενός συνολικού δυσθεώρητου ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, τα Κοινωφελή Ιδρύματα γνωστών επιχειρηματικών οικογενειών καλύπτουν τα τελευταία χρόνια κενά εξοπλισμού και υποδομών, κατασκευάζουν νέα κτίρια και προμηθεύουν με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας τα δημόσια νοσοκομεία.

Το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανασίου & Μαρίνας Μαρτίνου έχει προχωρήσει σε δωρεές για τη δημιουργία νέων τμημάτων ή/και την προμήθεια εξοπλισμού σε πλειάδα νοσοκομείων: Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», Παίδων Πεντέλης, Θριάσιο, Λαϊκό, «Ευαγγελισμό», Ασκληπιείο κ.α.

Το Ιδρυμα Λάτση, επίσης, μέσω του προγράμματος «Συμπράττουμε για την Υγεία» επιχειρεί την κάλυψη επιτακτικών αναγκών της δημόσιας υγείας, προμηθεύοντας ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και αναβαθμίζοντας τις υποδομές της. Με κοινή πρωτοβουλία του Ιδρύματος και της ΣΥΝΕ-ΕΝΩΣΙΣ (Εταιρείας Κοινωνικής Προσφοράς Ελληνικού Εφοπλισμού) χρηματοδοτούνται έργα μικρής και μεσαίας κλίμακας. Από το 2018 έως το 2022 έχουν υλοποιηθεί τέσσερις κύκλοι δωρεών, καθώς και μια έκτακτη το 2020 λόγω πανδημίας.

Ανάμεσα στα νοσοκομεία που υποστηρίχθηκαν πρόσφατα συμπεριλαμβάνονται το Αττικόν, τα Πανεπιστημιακά Γενικά Νοσοκομεία Ιωαννίνων και Αλεξανδρούπολης, τα Γενικά Νοσοκομεία Καβάλας, Βενιζέλειο-Πανάνειο Ηρακλείου και Φλώρινας. Ακόμη, στη μνήμη των θυμάτων στο Μάτι, τον Ιούλιο του 2018, το Ιδρυμα προχώρησε σε έκτακτο πρόγραμμα, προϋπολογισμού 5 εκατ. ευρώ, με δωρεές στα νοσοκομεία «Γεννηματάς», ΚΑΤ, Θριάσιο κ.ά.

Τον Δεκέμβριο του 2021 εγκαινιάστηκε η νέα σύγχρονη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος», που ανακατασκευάστηκε και εξοπλίστηκε πλήρως με προσωπική δωρεά της Μαριάννας Λάτση προς το Θεαγένειο στη Θεσσαλονίκη. Είχε προηγηθεί το 2015 παρόμοια δωρεά στο Νοσοκομείο «Αγιος Σάββας» στην Αθήνα. Η κυρία Λάτση προχωρεί και σε νέα δωρεά για δημιουργία τρίτης ανάλογης μονάδας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Πάτρας. Η ΜΕΘ του Λάτσειου Κέντρου Εγκαυμάτων στο Θριάσιο με οκτώ κλίνες λειτουργεί ήδη εδώ και 17 χρόνια.

Ωνάσειο

Η δημιουργία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (ΩΚΚ) άλλαξε το τοπίο στην Καρδιολογία και την Καρδιοχειρουργική στην Ελλάδα. Οι εργασίες ανέγερσης του ΩΚΚ, επί της λεωφόρου Συγγρού, ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1987 και ολοκληρώθηκαν το 1992, κοστίζοντας πάνω από 75 εκατ. δολάρια, υπερδιπλάσιας αξίας σήμερα.

Στις 6 Οκτωβρίου 1992 το ΩΚΚ έγινε δωρεά, πλήρως εξοπλισμένο, στο Ελληνικό Δημόσιο. Παράλληλα, στην τελική ευθεία αποπεράτωσης βρίσκεται το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, ένα νοσοκομείο αφιερωμένο στη μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων. Πρόκειται για ένα τετραώροφο κτίριο υπερσύγχρονης κατασκευής, προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, εξοπλισμένο με τεχνολογία αιχμής αξίας 30 εκατ.

Ανεκτίμητης αξίας και πρωτοποριακή στην Ευρώπη είναι η Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη-Ελπίδα». Ο Σύλλογος «Ελπίδα», δημιούργημα της αείμνηστης Μαριάννας Βαρδινογιάννη, έθεσε το 2007 τον θεμέλιο λίθο για την κατασκευή του πρώτου ογκολογικού νοσοκομείου για παιδιά στην Ελλάδα και το 2010 το παρέδωσε πλήρως εξοπλισμένο. Εντάχθηκε στο ΕΣΥ και παράλληλα η «Ελπίδα» ανέλαβε την ψυχοκοινωνική στήριξη τόσο των παιδιών που νοσηλεύονται εκεί όσο και των γονέων τους.

Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος» και στην Πάτρα
Δωρεά Μαριάννας Λάτση

Μία ακόμη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος», η τρίτη στη χώρα και στο ΕΣΥ, θα ανεγερθεί στην Πάτρα, αποτελώντας όπως και οι άλλες δύο, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ορόσημο και τοπόσημο στην περίθαλψη και τη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών. Η ανακοίνωση για τη νέα Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος» έγινε λιτά και απέριττα από τη μεγάλη δωρήτρια, κυρία Μαριάννα Λάτση, την περασμένη Πέμπτη, στη διάρκεια εκδήλωσης κοπής της βασιλόπιτας στη Μονάδα του Νοσοκομείου «Αγιος Σάββας».

Στη δομή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας 16, που παραδόθηκε πριν από 10 χρόνια στους επαγγελματίες υγείας και τους ασθενείς, η κυρία Λάτση βρίσκεται συχνά, χωρίς κάμερες και συνοδεία. Η πρότυπη λειτουργία της Μονάδας ήταν και παραμένει προσωπικό της μέλημα. Περίπου 28.000 ασθενείς εξυπηρετούνται ετησίως και στο ίδιο διάστημα διενεργούνται 2.000 χειρουργικές επεμβάσεις με υψηλές προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας.

Ένας πολύτιμος σταθμός στο δύσκολο ταξίδι των ογκολογικών ασθενών αποτελεί από τον Μάρτιο του 2022 και η Μονάδα «Νίκος Κούρκουλος» στο Θεαγένειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Εξυπηρετεί ετησίως περισσότερους από 35.000 ογκολογικούς ασθενείς, προσφέροντας φροντίδα, αλληλεγγύη και άρτια ιατρική περίθαλψη στους ίδιους αλλά και στους οικείους τους.
Η ανέγερση της τρίτης Μονάδας στην Πάτρα θα καλύψει το σημαντικό κενό στην ογκολογική θεραπεία για τους χιλιάδες ασθενείς στην Πελοπόννησο και τη Δυτική Ελλάδα. Η διασύνδεσή της με τα νοσοκομεία της πόλης, το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο και με τον «Άγιο Ανδρέα», θα ανακουφίσει τους πάσχοντες, αλλάζοντας τα δεδομένα στη θεραπεία τους, μειώνοντας δραστικά την ταλαιπωρία τους και αυξάνοντας τον ωφέλιμο χρόνο και τελικά την ποιότητα ζωής τους, όπως ακριβώς έγινε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με τις Μονάδες «Νίκος Κούρκουλος».

Ειδήσεις σήμερα

ΕΕ: Τρία μέτρα για μεγαλύτερη προστασία από τους κινδύνους των χημικών προϊόντων

Ιατρικό οξυγόνο: Η έλλειψή του επηρεάζει το μισό πληθυσμό του πλανήτη

Αποκλειστικό: Πόσοι νοσοκομειακοί γιατροί έχουν ζητήσει να ανοίξουν ιδιωτικό ιατρείο – Τα στοιχεία του ygeiamou