Την επιδημιολογική εικόνα της αθηροσκλήρωσης στην Ελλάδα αποτυπώνει πρόσφατη μελέτη με τίτλο «Επιπολασμός και παράγοντες κινδύνου για την αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο σε 7.704 άτομα», την οποία εκπόνησε διεπιστημονική ομάδα από Πανεπιστήμια και Νοσοκομεία συμπεριλαμβανομένων των Metropolitan, ΥΓΕΙΑ, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Ιπποκράτειο», Τζάνειο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής κ.α..
Η αθηροσκληρωτική νόσο (ASCVD) αποτελεί όρο-ομπρέλα που περιλαμβάνει νοσήματα που προκαλούνται από τη συγκέντρωση αθηρωματικής πλάκας (αθηροσκλήρωση) στις αρτηρίες, όπως έμφραγμα και στηθάγχη, εγκεφαλικά επεισόδια και περιφερική αρτηριακή νόσο. Σύμφωνα δε με τη μελέτη, που διεξήχθη στο πλαίσιο του Ελληνικού Εθνικού Μητρώου καταγραφής ασθενών με Οικογενή Υπερχοληστερολαιμία (GRegistry-FH) και δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο στο Journal of Cardiovascular Development and Disease, αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα για την ελληνική δημόσια υγεία.
Η GRegistry-FH είναι μια πανελλαδική προοπτική μελέτη που «τρέχει» η Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης από τον Σεπτέμβριο του 2015. Επικεντρώνεται σε άτομα που πάσχουν από οικογενή υπερχοληστερολαιμία με στόχο τη διάγνωση, εκπαίδευση και θεραπεία τους αφενός και, αφετέρου, την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση γιατρών, επαγγελματιών υγείας και κοινού σχετικά με το νόσημα.
Εν προκειμένω, οι συμμετέχοντες, ηλικίας 18 ετών και άνω, επιλέχθηκαν τυχαία από 14 ελληνικές περιφέρειες με βάση την απογραφή του 2011, για τη διασφάλιση ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος. Εκπαιδευμένοι ερευνητές συγκέντρωσαν δεδομένα μέσω προσωπικών συνεντεύξεων, ακολουθώντας ένα ενιαίο πρωτόκολλο για τη συλλογή πληροφοριών αναφορικά με δημογραφικά στοιχεία, ιατρικό ιστορικό, συνήθειες καπνίσματος και τιμές σε δείκτες υγείας όπως η αρτηριακή πίεση, το λιπιδαιμικό προφίλ (εξέταση χοληστερόλης) και τα επίπεδα γλυκόζης. Επιπλέον, συλλέχθηκαν στοιχεία για το οικογενειακό καρδιαγγειακό ιστορικό και τη λειτουργία του θυρεοειδούς.
Τριπλασιάστηκαν τα εμφράγματα σε 35 χρόνια
Σύμφωνα με τα ευρήματα, ο επιπολασμός της ASCVD εκτιμάται σε 13,9%, σχετιζόμενης κυρίως με στεφανιαία νόσο (6%) και έπειτα εγκεφαλικό επεισόδιο (4,7%) και έμφραγμα (3,2%). Η μελέτη αποκάλυψε επίσης αυξημένα ποσοστά σε παράγοντες κινδύνου:
- θεραπευμένη υπερχοληστερολαιμία: 20,1%
- αρτηριακή υπέρταση: 24%
- σακχαρώδης διαβήτης: 10,6%
- προδιαβήτης: 25,5%
- κάπνισμα: 37,9% (με 29% ενεργούς καπνιστές)
- δυσλειτουργία θυρεοειδούς: 13,1%, κυρίως υποθυρεοειδισμός.
Τα δεδομένα του λιπιδαιμικού προφίλ έδειξαν αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, με μέση ολική χοληστερόλη στα 201,8 mg/dL και LDL (κακή) στα 126,3 mg/dL. Επιπλέον, 60,5% των συμμετεχόντων ανέφεραν οικογενειακό ιστορικό ASCVD, με πολλά από τα περιστατικά να αφορούν πρόωρα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Τα ευρήματα δείχνουν σημαντική αύξηση του επιπολασμού της ASCVD σε σύγκριση με το παρεθλόν. Για παράδειγμα, τα ποσοστά στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος του μυοκαρδίου έχουν τριπλασιαστεί τα τελευταία 35 χρόνια, εξέλιξη «κόντρα» στις πτωτικές τάσεις που παρατηρούνται στις δυτικές χώρες, όπου η βελτιωμένη προληπτική φροντίδα και διαχείριση της νόσου έχουν εξασφαλίσει σε καλύτερα αποτελέσματα.
Η δυτικοποίηση της διατροφής
Μια εξήγηση για τα παραπάνω ευρήματα είναι η μετάβαση από την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή σε πιο δυτικά διατροφικά πρότυπα, σε συνδυασμό με τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα και τα υψηλά ποσοστά καπνίσματος. Επιπλέον, η Ελλάδα καταγράφει μεγάλη αύξηση του διαβήτη και του προδιαβήτη, σε ευθυγράμμιση με τις παγκόσμιες τάσεις.
Παράλληλα, το οικογενειακό ιστορικό αναδείχθηκε ως σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας, ενώ η αυξανόμενη επικράτηση της δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς -ιδιαίτερα του υποθυρεοειδισμού- επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση.
Από τη μελέτη δεν έλειψαν οι περιορισμοί, όπως η εξάρτηση των συμπερασμάτων από αυτοαναφερόμενα δεδομένα για ορισμένες μεταβλητές που αφήνει περιθώρια για σφάλμα ανάκλησης ή η παρατεταμένη περίοδος συλλογής δεδομένων, που συμπεριέλαβε την πανδημία COVID-19, και ενδεχομένως επηρέασε τα ποσοστά επιπολασμού.
Παρά τους όποιους περιορισμούς, τα δεδομένα υπογραμμίζουν την ανάγκη για επείγουσες παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι στρατηγικές για τον μετριασμό των ανησυχητικών τάσεων θα πρέπει να επικεντρωθούν στην προώθηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, στην ευαισθητοποίηση του πληθυσμού για τους παράγοντες κινδύνου και στην εφαρμογή στοχευμένων προληπτικών μέτρων.
Η χοληστερόλη του πατέρα επηρεάζει την καρδιά των απογόνων – Ποια παιδιά είναι πιο ευάλωτα
Βιταμίνη D: Φταίνε τα συμπληρώματα για τις πέτρες στα νεφρά και την αθηροσκλήρωση; Έρευνα απαντά
Χοληστερόλη: Το ένζυμο που τη ρίχνει – Το τρόφιμο που το περιέχει
