Όπως και τη χρονιά που φεύγει, οι εξελίξεις στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης αναμένεται να τρέξουν εξίσου γρήγορα -ή με μεγαλύτερες ακόμα ταχύτητες- και το 2025. Η σημαντική επίδραση της τέταρτης τεχνολογικής επανάστασης στον τομέα της υγείας, το δημογραφικό και άλλες μείζονες κοινωνικές προκλήσεις θα αναδιαμορφώσουν τον τρόπο σχεδιασμού και παροχής των υπηρεσιών φροντίδας, έχοντας για κεντρικό άξονα την καινοτομία, την προσβασιμότητα και τη βιωσιμότητα.
Ακολουθούν οι τάσεις που αναμένεται να κυριαρχήσουν στην υγειονομική περίθαλψη και θα δώσουν νέο πρόσωπο στην ιατρική του 2025:
1. Η επανάσταση της εξατομικευμένης υγειονομικής περίθαλψης
Οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη (AI) και την ανάλυση δεδομένων θα διευκολύνουν την εφαρμογή της ιατρικής στη βάση της μοναδικής εμπειρίας κάθε ασθενούς, επιτρέποντας στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να δημιουργήσουν εξατομικευμένα θεραπευτικά σχέδια και επικοινωνιακές στρατηγικές. Με αυτόν τον τρόπο, εκτιμούν οι ειδικοί, θα μειωθούν οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης υγείας, θα αποσυμπιεστούν τα συστήματα υγείας και θα ενισχυθεί η κουλτούρα της υγείας, όπως για τη σημασία της πρόληψης, σε «δυσπρόσιτες» δημογραφικές ομάδες.
Σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν τα wearables,οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής και τα health apps (εφαρμογές υγείας), παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και επιτρέποντας την έγκαιρη ανίχνευση πιθανών προβλημάτων υγείας αφενός και, αφετέρου, την παρακολούθηση ατόμων με χρόνιες ασθένειες. «Αυτό που με ενθουσιάζει περισσότερο είναι το γεγονός ότι θα φτάσουμε επιτέλους σε ένα σημείο όπου θα μπορούμε να παρέχουμε τις σωστές πληροφορίες στο σωστό άτομο τη σωστή στιγμή. Και αυτό είναι κάτι που επιδιώκουμε να κάνουμε εδώ και πολύ καιρό στην υγειονομική περίθαλψη» σχολίασε η Margaret Lozovatsky, MD, αντιπρόεδρος του τμήματος ψηφιακών καινοτομιών υγείας της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας.
2. Βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας
Πανδημίες, κλιματική αλλαγή και γηράσκων πληθυσμός είναι ανάμεσα στα μεγάλα στοιχήματα για τη υγειονομική περίθαλψη. Τεχνητή νοημοσύνη και τα big data θα γίνουν βασικά όπλα στην πρόβλεψη και ανταπόκριση στις ανάγκες και τάσεις αναφορικά με την υγεία. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η προγνωστική μοντελοποίηση που, προβλέποντας αποτελέσματα μέσα από στατιστικά στοιχεία, θα μπορούσε συμβάλει στη βέλτιση κατανομή των πόρων κατά τη διάρκεια μιας κρίσης.
Με την ενσωμάτωση τέτοιων εργαλείων, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να γίνουν πιο ανθεκτικά και να ανταποκριθούν στις μελλοντικές προκλήσεις.
3. Τεχνολογία στην ψυχική υγεία
Ούτε η ψυχική υγεία μένει ανεπηρέαστη από την τεχνολογική επανάσταση. Το 2025, πολλές ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες θα πραγματοποιούνται σε περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας (VR) και επαυξημένης πραγματικότητας (AR), ενισχύοντας τα συστήματα ψυχικής υγείας με επιπλέον (συναρπαστικές) θεραπευτικές επιλογές. Παράλληλα, chatbots με βάση την τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρουν βοήθεια 24 ώρες το 24ωρο, βοηθώντας στην υπέρβαση εμποδίων όπως το στίγμα και οι περιορισμένοι πόροι.
Ένα σημείο όπου στέκονται οι ειδικοί, είναι η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης σε τέτοια εργαλεία.
4. Wearables 2.0: BCIs και εμφυτεύματα
Η επόμενη γενιά των φορητών συσκευών wearables θα περιλαμβάνει εμφυτεύσιμες συσκευές όπως οι διασυνδέσεις εγκεφάλου-υπολογιστή (brain-computer interfaces/BCI). Πρόκειται για καινοτομίες με τεράστιες δυνατότητες για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου, της επιληψίας και της παράλυσης. Αν και βρίσκονται ακόμη στα σπάργανα, οι BCI αποτελούν μια πολλά υποσχόμενη πρωτοποριακή προσέγγιση στην επίλυση σύνθετων προκλήσεων υγείας.
Ωστόσο, σημειώνουν οι ειδικοί, η τεχνολογία εμφυτεύσιμων συσκευών εγείρει σοβαρά ηθικά διλήμματα, κυρίως όσον αφορά την ιδιοκτησία δεδομένων και την προστασία της ιδιωτικότητας, ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν ώστε να εξασφαλίζονται τα οφέλη χωρίς να διακυβεύονται τα ατομικά δικαιώματα.
5. Μοριακά ψαλίδια και γονιδιωματική
Η σταδιακή μεταφορά, από το εργαστήριο στην κλινική πράξη, κορυφαίων βιοτεχνολογικών επιτευγμάτων της γονιδιωματικής (genomics) και γονιδιακής τροποποίησης, όπως το «μοριακό ψαλίδι» (CRISPR), ανοίγει τον δρόμο για στοχευμένες θεραπείες για γενετικές διαταραχές όπως η κυστική ίνωση και η μυϊκή δυστροφία. Εκτιμάται ότι, το 2025, οι εξελίξεις στη γονιδιωματική θα επεκταθούν στην αντιμετώπιση του καρκίνου και των καρδιαγγειακών παθήσεων σε μοριακό επίπεδο.
Καίτοι πολλά υποσχόμενες game-changers για τη θεραπεία και διαχείριση πολλών μη ιάσιμων και δύσκολων μέχρι σήμερα νοσημάτων, από τα σενάρια για την εφαρμογή τέτοιων τεχνολογιών δεν λείπουν τα ηθικά διλήμματα, όπως οι φόβοι για κατάχρησή τους.
6. Ανάγκη για προστασία των δεδομένων υγείας
Η «έκρηξη» στο πεδίο παροχής και διαχείρισης δεδομένων ασθενών, από τους ηλεκτρονικούς φακέλους υγείας έως τις γονιδιωματικές πληροφορίες και στοιχεία από wearables, επιταχύνουν την ιατρική έρευνα και καινοτομία, εγείρουν όμως και σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας. Είναι χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις κυβερνοεπιθέσεων σε νοσοκομεία κατά το παρελθόν -όπως το 2022 με το «Σωτηρία» και το «Ασκληπιείο»-, με την παραβίαση και διαρροή προσωπικών δεδομένων και ιατρικών πληροφοριών να κοστίζουν δισεκατομμύρια δολάρια.
Αναπόδραστα, μια τάση που θα κυριαρχήσει την ερχόμενη χρονιά είναι η λήψη ισχυρών μέτρων έναντι κακόβουλων διαδικτυακών επιθέσεων, όπως η κρυπτογράφηση, η ανίχνευση απειλών με βάση την τεχνητή νοημοσύνη και οι αυστηροί έλεγχοι πρόσβασης στις εκάστοτε πλατφόρμες.
7. Τεχνολογική κατάρτιση των επαγγελματιών υγείας
Τέλος, όλα τα παραπάνω προηγμένα εργαλεία χρειάζονται και καταρτισμένους χειριστές. Η τεχνολογική κατάρτιση των επαγγελματιών υγείας είναι βασικό προαπαιτούμενο για μια -στην ουσία της- νέα εποχή για την ιατρική. Η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας και της επιστήμης των δεδομένων στα προγράμματα σπουδών υγείας αλλά και οι μετεκπαιδεύσεις υγειονομικών υπαλλήλων μέσα από συνεργασίες με ιδιωτικούς και δημόσιους εκπαιδευτικούς φορείς θα επιτρέψουν στον κλάδο να απελευθερώσεις όλο το δυναμικό των αναδυόμενων τεχνολογιών.
*Με πληροφορίες από το Forbes και την Αμερικανική Ιατρική Ένωση.
Το παρόν και το μέλλον της Βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα
