Η τελευταία Παρασκευή του Αυγούστου αποτελεί πλέον μία ημέρα ορόσημο για το πεδίο των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας. Η διπλή μεταμόσχευση καρδιάς – πνευμόνων που πραγματοποιήθηκε στο Ωνάσειο σήμανε ουσιαστικά την επανεκκίνηση του εθνικού Προγράμματος Μεταμόσχευσης Πνευμόνων. Για την 52χρονη Ελισάβετ, που υποβλήθηκε στην επέμβαση, ήταν η επανεκκίνηση της ίδιας της ζωής της.
Κάνοντας πλέον μικρά και δειλά βήματα γύρω από το κρεβάτι της στο δωμάτιο του Ωνασείου η γυναίκα ετοιμάζεται να διανύσει μία νέα διαδρομή με την οικογένειά της και ιδίως με το 11χρονο παιδί της. Αυτήν που δεν μπορούσε επί χρόνια να χαράξει, άλλοτε νοσηλευόμενη με βαριά συμπτώματα σε θαλάμους νοσοκομείων και άλλοτε σπίτι της με βελτιωμένη εικόνα, αλλά πάντα ασθενής. Άλλοτε απογοητευμένη και άλλοτε αισιόδοξη ότι θα βρεθεί συμβατός δότης ώστε να λάβει τα πολυπόθητα μοσχεύματα, την καρδιά και τους πνεύμονες, τα δικά της δώρα ζωής.
Ο εφετινός Αύγουστος ήταν η κορύφωση μιας βαριάς περιόδου, που ζούσε κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα. Από τη Θεσσαλία, στην οποία κατοικούσε είχε βρεθεί για μία ακόμη φορά στο διακλινικό ιατρείο πνευμονικής υπέρτασης στο νοσοκομείο «Αττικόν» – οι νοσηλείες είχαν γίνει τρόπος ζωής, αλλεπάλληλες, επείγουσες και με ανάγκη συντονισμένης διαχείρισης από νοσοκομεία της Θεσσαλίας, το Ωνάσειο και το Αττικόν.
Ως ασθενής με συγγενή καρδιοπάθεια και αρτηριακή πνευμονική υπέρταση γνώριζε πλέον πως τελείωνε ο χρόνος ζωής της. Η εύρεση μοσχευμάτων – σημειωτέον από τον ίδιο δότη – ήταν η μοναδική της ευκαιρία για ζωή. Μια ευκαιρία που τής δόθηκε χάρη στις ομάδες του Προγράμματος Μεταμόσχευσης Καρδιάς (Υπεύθυνος Καθηγητής Θεμιστοκλής Χαμογεωργάκης) και Πνευμόνων (Υπεύθυνος Καθηγητής Ηρακλής Τσαγκάρης), εντός του εθνικού Προγράμματος Μεταμόσχευσης, που υλοποιείται συλλογικά και συντονισμένα από το 2020, χάρη στην τοπική Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων στο «Σωτηρία» και φυσικά χάρη στην οικογένεια της δότριας.
Η μεταμόσχευση έχει ταξινομηθεί πια ως η πρώτη επέμβαση του είδους της στη χώρα μας στο πλαίσιο του εθνικού Προγράμματος και μία από τις 151 μεταμοσχεύσεις που έχουν γίνει από την αρχή του έτους μετά από προσφορά οργάνων από αποβιώσαντες δότες. Η Ελισάβετ έλαβε τα μοσχεύματα από μία σχεδόν συνομήλική της που νοσηλευόταν στη ΜΕΘ του «Σωτηρία» – και η οικογένεια της οποίας συναίνεσε αμέσως σε αυτή τη μεγαλειώδη προσφορά όταν ενημερώθηκε για τον εγκεφαλικό θάνατό της.
Πάνω από 1.300 ασθενείς στη λίστα αναμονής για μόσχευμα
Πριν από μερικά χρόνια αυτό δεν ήταν δεδομένο. Η δωρεά οργάνων κινούνταν σε χαμηλά επίπεδα και με διακυμάνσεις, ενώ το πεδίο της μεταμόσχευσης πνευμόνων είχε «νεκρωθεί» από το 2011 έως το 2019, με ό,τι δυσμενή και θανατηφόρα έκβαση μπορεί να είχε αυτό για τους ασθενείς τελικού σταδίου που χρειάζονταν τη μεταμόσχευση.
«Εφέτος, μέχρι και το τέλος Αυγούστου, έχουν γίνει 13 μεταμοσχεύσεις καρδιάς, ενώ πέρυσι είχαν γίνει όλο το έτος 14. Αντίστοιχα, είχαν γίνει 12 μεταμοσχεύσεις πνευμόνων το 2023 και εφέτος έχουν γίνει οκτώ. Όμως εφέτος μετράμε και την πρώτη συνδυασμένη μεταμόσχευση καρδιάς – πνευμόνων. Είμαστε σε μία πολύ καλή πορεία. Το 2025 εκτιμώ ότι οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς και πνευμόνων, απλές όχι συνδυασμένες, θα είναι τουλάχιστον 35» λέει στο ΘΕΜΑ ο καθηγητής Παθολογίας – Νεφρολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, πρόεδρος του Δ.Σ. του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, Ιωάννης Μπολέτης.
Κάθε (νέα) μεταμόσχευση εκπέμπει ένα δυνατό αισιόδοξο μήνυμα με πολλούς αποδέκτες στην κοινωνία, την επιστημονική κοινότητα, το σύστημα υγείας. Πρωτίστως όμως στους περίπου 1.300 ασθενείς που αναμένουν στη λίστα για μόσχευμα αλλά και στους επαγγελματίες υγείας και σε όσους μέσα από τον θεσμικό τους ρόλο εργάζονται συστηματικά και ασταμάτητα για την ενίσχυση της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων.
Από την αρχή του έτους 70 οικογένειες έχουν συναινέσει στη δωρεά οργάνων των αγαπημένων τους που κατέληξαν, δίνοντας σε μία τόσο σκληρή στιγμή, του θανάτου, ζωή σε 151 ανθρώπους. Συνολικά οι μεταμοσχεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί κατά το πρώτο 8μηνο είναι 225, καθώς έχουν γίνει επίσης 74 μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντα δότη όπως και 2 μεταμοσχεύσεις ήπατος από ζώντα δότη.
Διπλασιάστηκαν οι δότες την τελευταία τριετία
«Η αυξητική πορεία θα συνεχιστεί» λέει ο κ. Μπολέτης. Και εξηγεί γιατί: «Η Εθνική Πρωτοβουλία για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις, που υλοποιείται από το Ίδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων στην Ελλάδα. Έχει αναπτύξει ένα ολιστικό σχέδιο με επίκεντρο την οικοδόμηση του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου υπό την ομπρέλα του Ωνασείου Νοσοκομείου – σημειωτέον θα παραδοθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο. Διαθέτουμε επιπλέον περισσότερες κλίνες και Μονάδας Εντατικής Θεραπείας και μεταμοσχεύσεων στο ΕΣΥ, τοπικούς Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων σε 21 δημόσια νοσοκομεία, εξειδικευμένο προσωπικό, εθνικό Πρόγραμμα Μεταμοσχεύσεων, επιμέρους πρωτόκολλα, εξαιρετικές ομάδες επιστημόνων, ένα σύστημα που μπορεί να λειτουργήσει άρτια – το αποδεικνύει συνεχώς- και να έχει αποτέλεσμα».
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΜ, το 2023 καταγράφηκαν 8,4 δότες οργάνων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Παρόλο, που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερή αύξηση, η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία (48,9 δότες ανά 1 εκατ. πληθυσμού) και η Κροατία (32 δότες ανά 1 εκατ. πληθυσμού), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 22,5 δότες ανά εκατ. πληθυσμού.
«Κάθε χρόνο θα ανεβαίνουμε αριθμητικά κατά έναν δότη ανά εκατ. πληθυσμού. Προ τριετίας είχαμε 4 δότες ανά 1 εκατ. πληθυσμού, πέρυσι είχαμε διπλάσιους, σχεδόν 9 δότες. Εκτιμώ ότι το 2024 θα κλείσει με 10 δότες ανά εκατ. πληθυσμού. Πλησιάζουμε με σταθερό ρυθμό τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Μέχρι το 2028 θα είμαστε στους 13 δότες και το 2031 στους 15 δότες ανά εκατ. πληθυσμού. Κάνουμε συνεχώς μικρά και σταθερά βήματα που μας οδηγούν σε έναν μεγάλο στόχο» υπογραμμίζει ο κ. Μπολέτης.
Παράλληλα, η ψηφιοποίηση του Προγράμματος Μεταμοσχεύσεων (ο σχετικός διαγωνισμός προκηρύσσεται τον Οκτώβριο) και η διασύνδεση όλων των μεταμοσχευτικών μονάδων των νοσοκομείων της χώρας, που υλοποιούνται από το υπουργείο Υγείας, θα επιφέρουν ταχύτητα και καλύτερη οργάνωση όλων των εμπλεκόμενων.
Τα νοσοκομεία της χώρας που πρωταγωνιστούν εφέτος στις δωρεές οργάνων είναι τα εξής: Σωτηρία (11 δότες), Αττικόν (9), Παπανικολάου (8), Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Ηρακλείου (7), Ευαγγελισμός (5), ΚΑΤ (4), Ιπποκράτειο (3), Βενιζέλειο (3), Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας (2), Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίου (2).
Δωρεά οργάνων: Μύθοι και αλήθειες για τη μεταμόσχευση – Πώς επιλέγονται οι κατάλληλοι λήπτες
Μπολέτης: Κενά στην εγχώρια ιατρική εκπαίδευση περί τη μεταμόσχευση
